Azərbaycan, Bakı, 11 oktyabr /Trend, müxbir Ü.Sadıxova/
ABŞ və İsrailin narahatlığına və Beyruta xəbərdarlıq etmələrinə baxmayaraq, İran Prezidentinin Livanın cənubuna səfəri Livan və İsrail orduları arasında hərbi qarşıdurmalara gətirib çıxarmayacaq. Ekspertlər bu fikirdədirlər.
"Bu səfərin İsrail ilə Livan arasında müharibəyə səbəb olması mütləq deyil, - Yaxın Şərq üzrə aparıcı amerikalı analitik Alon Ben-Meyr hesab edir. - Lakin ölkələr arasında son dərəcə gərgin vəziyyəti nəzərə alaraq, heç nə, o cümlədən regional qonşular arasında yeni münaqişənin olacağı istisna edilmir".
İran Prezidenti Mahmud Əhmədinejad oktyabrın 13-14-də baş tutacaq Livana ilk rəsmi səfəri zamanı İsraillə sərhəd yaxınlığında yerləşən Livanın Bint-Cübeyl və Marunəl-Ras kəndlərinə səfər etməyi planlaşdırır. Bu, İran Prezidentinin sərhədə səfərini "təxribat" adlandıran ABŞ və İsraildə narazılıqla qarşılanıb. Vaşinqton Saad əl-Həririnin başçılıq etdiyi Livan hökumətinin, "əl-Müstəqbal" qərbyönümlü hərəkatının ünvavına Əhmədinejada Livan-İsrail sərhədinə səfər etməyə icazə verməmək barədə xəbərdarlıq göndərib.
Bint-Cübeyl kəndi 2006-cı ildə ikinci Livan müharibəsi zamanı Livanın iranyönlü "Hizbullah" hərəkatının üzvləri ilə İsrail qoşunları arasında şiddətli hərbi toqquşmaların mərkəzi olub. İndi Livanın cənubuna Livan ordusu ilə yanaşı, UNIFIL-in xüsusi sülhməramlı kontingenti nəzarət edir. Lakin İsraildə və ABŞ-da əmindirlər ki, Vaşinqtonun terrorçu təşkilat elan etdiyi "Hizbullah" bu kənddən Tehrandan və Dəməşqdən gətirilən silahlar üçün anbar kimi istifadə edir.
İran Prezidenti ikigünlük səfəri zamanı livanlı həmkarı Mişel Süleyman, Baş nazir Saad əl-Həriri və parlamentin sədri Həbib Berri ilə danışıqlar aparacaq.
Əhmədinejadın son dörd ildə gizli fəaliyyət göstərən "Hizbullah"ın onun şərəfinə təşkil etdiyi minlərlə insanın iştirak edəcəyi mitinqdə iştirakı da gözlənilir.
Ekspertlər hesab edirlər ki, Livan-İsrail sərhədində vəziyyətin son dərəcə gərgin olmasına baxmayaraq, bu, ordular arasında yeni silahlı toqquşmalara səbəb olmayacaq.
Livanın əl-Həririyə loyal olan "14 Mart" siyasi hərəkatının üzvü Vail Yamin Prezident Əhmədinejadın səfəri ilə Livana bundan əvvəl gələn dövlət başçılarının səfərləri arasında fərq görmür.
"Bu, istənilən başqa bir prezidentin səfəri kimidir. Dövlət başçısı kimi Əhmədinejad suveren və müstəqil Livanın cənubuna səfər edir və bu, ABŞ-ı narahat etməməlidir", -Yamin telefonla Trend-ə bildirib.
Yaminin fikrincə, Vaşinqtonun İranın İsrailə zərbə endirəcəyi halda Livandan müharibə meydanı kimi istifadə edə biləcəyi ilə bağlı narahatlığı şübhə doğurur.
"Livan digər ölkələrin siyasətinə qarışmayan müstəqil dövlətdir və özünün daxili işlərinə müdaxiləyə yol vermir", - Suriya qoşunlarının 30 ildən sonra Livandan çıxarılmasında başlıca rol oynayan "14 Mart" hərəkatının üzvü əmindir.
Lakin amerikalı professor Ben-Meyr hesab edir ki, Əhmədinejadı rəsmi səviyyədə qəbul etməklə Livan hökuməti böyük riskə gedir və İrana Livanın siyasətinə müdaxilə etmək üçün imkanlar açır.
"İran "Hizbullah" vasitəsilə Livanın müstəqilliyini pozur və Əhmədinejadın cənuba səfəri Livana İranın təsirini nümayiş etdirir ki, bu da İsrailin fikrincə, Livanı İranın tələsinə salır", - Nyu-York Universitetinin Qlobal Məsələlər Mərkəzinin (Center for Global Affairs) beynəlxalq münasibətlər üzrə professoru Ben-Meyr elektron poçtla Trend-ə bildirib.
Hələlik İsrailin Əhmədinejadın səfərinə cavab reaksiyası az inandırıcı görünsə də, Ben-Meyrin fikrincə, hər hansı bir nəticə istisna olunmur.
Yaxın Şərq üzrə iranlı ekspert Həsən Hənizadə də hesab edir ki, Əhmədinejadın səfəri yeni Livan-İsrail müharibəsinə səbəb olmayacaq.
Qənizadə elektron poçtla Trend-ə bildirib ki, İsrail hökumətinin başçısı Binyamin Netanyahu İordan çayının qərb sahilində yəhudi məskənlərinin tikilməsi ilə bağlı moratoriumun müddətinin uzadılması ətrafında ABŞ və Avropa ilə ciddi gərginlik yaşadığından, yeni hərbi əməliyyatlara hazır deyil.
O hesab edir ki, ABŞ və İsrailin narahatlığının səbəbi Beyrutla Tehran arasında Livan ordusuna silah satışı haqqında mümkün razılaşmadan qaynaqlanır.
Güman edilir ki, bu məsələ Əhmədinejadın Livan rəhbərliyi ilə müzakirələrinin əsas mövzusu olacaq.
Tehrandakı məmurlar 2010-cu ilin yayında ABŞ Konqresinin Beyruta 100 milyon dollar illik hərbi yardımı dondurmasından sonra Livan ordusuna lazımi silah satışına hazır olduqlarını dəfələrlə bəyan ediblər.
Qərar üç Livan əsgəri və bir jurnalistin həlak olması, İsrailin bir ordu zabitini itirməsi ilə nəticələnən Livan-İsrail sərhədindəki qısamüddətli qanlı toqquşmalardan sonra qəbul edilib.
Hənizadənin fikrincə, ABŞ-ın Beyrutu maliyyələşdirməkdən imtina etməsi Livan ordusunun İsrail ordusuna qarşı güclənmək cəhdlərinin qarşısını almaq məqsədi güdür.
Ben-Meyrin fikrincə, ABŞ Livan hökuməti ilə nəinki hakim koalisiyanın bir hissəsi olan, eləcə də ölkə rəhbərliyinin fəaliyyətinə tam veto qoymaq hüququna malik olan "Hizbullah" arasında sədd çəkməklə özünü aldadır.
"ABŞ "Hizbullah"ı terror təşkilatı adlandıraraq eyni vaxtda Livan ordusuna 100 milyon dollar məbləğində silah verə bilməz", - amerikalı professor belə hesab edir.