Azərbaycan, Bakı, 10 iyun/ Trend , müxbir İ.Xəlilova/ Azərbaycanın Milli Bankı (AMB) milli valyutanın məzənnəsinin möhkəmlənməsinin davam edəcəyini gözləyir; bu, valyuta bazarının vəziyyəti ilə şərtlənib və antiinflyasiya tədbirlərindən biridir. AMB-nin Baş direktoru Xaqani Abdullayev çərşənbə axşamı bildirib ki, valyuta təklifinin tələbatı nəzərəçarpacaq dərəcədə ötməsi nəticəsində, ilin əvvəlindən manatın məzənnəsi dollara nisbətən 3,25 faiz möhkəmlənib. Ötən il ərzində isə, məzənnənin bahalaşması 3 faiz səviyyəsində olub. Valyuta təklifinin həcmi büdcə gəlirlərinin, ölkəyə neft gəlirlərinin daxil olmasının yüksəlməsi ilə bağlı olaraq artır.
Milli Bank dünya maliyyə bazarlarındakı proseslər fonunda mübadilə konsepsiyasını dəyişib və martın 11-dən bivalyutalı səbətə (ABŞ dolları və avro) nisbətdə Azərbaycan manatının dəyərinin saxlanılması üzrə konsepsiya reallaşdırılır. Hazırda səbətdə valyutaların payı 30 faiz avro və 70 faiz dollar nisbəti ilə müəyyən edilib.
AMB-nin qərarının yekunu milli valyutanın dollara nisbətən mübadilə məzənnəsinin martın 11-də 0,8417 manatdan artıq, iyunun 10-da 0,8178 manatadək, avronun isə 1,2931 manatdan 1,2742 manatdək yüksəlməsi olub.
Abdullayevin sözlərinə görə, valyuta səbətinin strukturunda avronun dollara nisbətdə məzənnəsi hər gün dəyişir.
"Biz belə siyasəti tətbiq edərək, müəyyən dərəcədə dünya maliyyə bazarlarından avronun dollara nisbətən dəyişməsini idxal edirik. Belə ki, bivalyutalı səbətdə avronun payı 30 faiz təşkil edir, - AMB-nin Baş direktoru hesab edir. Digər tərəfdən, manatın məzənnəsinin saxlanılması üzrə belə mexanizmi tətbiq edən AMB son üç-dörd ildə valyuta təklifinin, bir qayda olaraq, tələbatı ötdüyü daxili valyuta bazarının vəziyyətini də nəzərə alır".
Onun rəyinə görə, belə vəziyyətdə manat möhkəmlənmək tendensiyasına malikdir. Milli Bank əvvəlki illərdən fərqli olaraq, bivalyutalı səbəti tətbiq edərək, manatın böyük çevikliyini təmin edir. Nəticədə, manatın üzdüyü diapazon genişlənib. Əvvəllər isə, enib-qalxmalar məhdudlaşdırılmışdı. Lakin indi o, avronun dollara nisbətən məzənnəsinin vəziyyəti ilə şərtlənir.
Manatın üzdüyü dəhlizin dollara nisbətən genişlənməsi AMB-nin digər ölkələrin Mərkəzi bankları kimi üzən məzənnənin nisbi çevikliyinə nail olduğunun vacib amilidir.
"Biz hazırda valyuta səbətinin dəyərini tənzimləyirik və əsas ticarət tərəfdaşlarımızın bütün valyutalarına nisbətdə, elə bir ortaölçülü məzənnə səviyyəsinə çıxmaq istəyirik ki, bizə inflyasiya idxalına təsir etmək imkanı versin", - Abdullayev bildirib.
O, ilin sonunadək məzənnənin dəyişmə tendensiyası haqqında fikir söyləməkdən imtina edib. Belə ki, məzənnə iki valyutaya bağlıdır, avro/dollar məzənnəsi isə hər gün dəyişir ki, bu da proqnozlaşdırma prosesini çətinləşdirir. [2008-ci il üçün makroiqtisadi proqnozlarda məzənnə 0,81 AZN/USD göstərilib]. Bu gün əsas oriyentir xarici ticarət tərəfdaşlarının bütün valyutalarına münasibətdə nominal effektli məzənnədir. Bu ölkələrdə istehsal qiymətləri indeksi artdığı zaman Azərbaycana inflyasiya idxal olunur.
"Bunun neytrallaşdırılması üçün manatın elə bir ortaölçülü məzənnəsini müəyyən etmək lazımdır ki, həm Türkiyə lirəsi, həm İsrail şekeli, həm ingilis funtuna - yəni bütün digər valyutalara münasibətdə möhkəmlənsin, - Abdullayev bildirib. Əgər o, ortaölüçülü olaraq, bütün valyutalara münasibətdə möhkəmlənərsə, o zaman biz bunun hesabına inflyasiyanın qarşısını alacağıq". Rusiya, Küveyt və digər ölkələrin Mərkəzi bankları bu gün belə fəlsəfədən istifadə edirlər.
Belə siyasətin nəticəsində, AMB-nin müdaxiləsinin həcmi (valyuta bazarına müdaxilə) cüzidir, lakin ilin sonuna onun kifayət qədər artacağı gözlənilir. Baş direktorun sözlərinə görə, məzənnəyə düzəlişlər edilməsi ilə əlaqədar, müdaxilə həcmi üzrə proqnozlar ilin sonunadək hələ dəqiqləşdirilir.
AMB-nin belə məzənnə siyasəti Amerika valyutasının dəyərinin azalması ilə bağlıdır. Ölkənin valyuta daxilolmalarında Amerika valyutasının payı 90 faiz təşkil edir. Bununla əlaqədar, bir müddət əvvəl Dövlət Neft Fondu aktivlərin bivalyutalı strukturuna (55 faiz dollar, 35 faiz avro) keçib. Bu ona aktivlərin dəyərinin milli valyutaya nisbətdə labüd azalmasından qaçmağa imkan verib. Bivalyutalı sistem valyutalardan birinin məzənnəsinin qəfil aşağı düşməsinə tez reaksiya verməyə, həmçinin, milli valyutanın məzənnəsinin həddindən artıq artmasından qaçmağa imkan verir. Milli valyutanın məzənnəsinin həddindən artıq artması isə, Azərbaycan iqtisadiyyatının xarici rəqabətqabiliyyiyətliyini obyektiv olaraq azaldardı.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]