Qazaxıstan, Astana, 04 dekabr/ Trend , müxbir K.Konırova/ "Qazaxıstan bir sıra addımlarla iqtisadi sınaqlar xəttindən çıxa bilər", - "BTA Bank" SC-nin Direktorlar Şurasının sədri Muxtar Əbləzov bütün Qazaxıstan KİV-də yayımlanmış müraciətində bildirib.
"Bu gün Qazaxıstanda iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində yeni, rəqabətqabiliyyətli istehsalın maddi bazalarının yaradılmasına xidmət edə biləcək xeyli həcmdə maliyyə ehtiyatı cəmlənib. 1998 -2008 - ci illər ərzində ÜDM-in təqribən altı dəfəlik - 22,1 mlrd. dollardan 129,8 mlrd. dollaradək artımı baş verib", - Əbləzov bildirib.
Qazaxıstan iqtisadiyatında ən azı 50 mlrd. dollar məbləğində nəhəng sərmayə ehtiyatı toplanıb və bu hələ Milli Bankın qızıl-valyuta ehtiyatları (20 mlrd. dollardan çox) nəzərə alınmadan belədir, - müraciətdə deyilir.
"Ola bilsin, Qazaxıstan iqtisadiyyatının pul "qızması" şəraitində ölkədən kənara sərmayələr məqsədəuyğun və riskləri diversifikasiya edən olub. Lakin yaranmış likvidlik kəsiri vəziyyətində bu struktura yenidən baxmaq və bu yatırımların ən azı yarısını, yatırılmış vəsaitlər üzrə gəlirliliyi çox yüksək olan ölkə iqtisadiyyatına yatırmaq faydalı olardı", - bankın rəhbəri bildirib.
Əbləzovun sözlərinə görə, 2008-ci il noyabrın əvvəlinə pensiya fondlarında 11 mlrd. dollardan çox vəsait toplanıb ki, bu vəsaitin böyük hissəsi cari yatırımlar strukturunda zərər və ya minimal gəlir gətirir.
"Fonda aylıq daxilolmaların, orta hesabla, 180 mln. dollar və üstəgəl, yatırımlardan əldə edilən gəlirlər təşkil etdiyini nəzərə alaraq, pensiya ödənişlərinə zəmanət vermək üçün bu vəsaitləri idxaldan müdafiə olunmuş istehsala səmərəli şəkildə yatırmaq lazımdır ki, bu da iqtisadiyyatın real sektoruna müstəsna fayda gətirəcək, yeni iş yerləri yaradacaq", - "BTA Bank"ın Direktorlar Şurasının sədri bildirib.
Onun sözlərinə görə, 2001-2008 -ci illərdə əhalinin pul gəlirləri nominal olaraq 4,5 dəfə - 9,3 mlrd. dollardan 46,8 mlrd. dollaradək artıb.
"Əhali yığımlarının bir hissəsini depozitlərdə saxlayır, xeyli hissəsi nəqd pula çevrilib və evdə ("yastıq altında") saxlanılır, - Əbləzov deyib. Bizim qiymətləndirmələrimizə görə, bu məbləğ ən azı 15 mlrd. dollar təşkil edə bilər. Qazaxıstanın Rusiya ilə müqayisəsinin məntiqi (təxminən 1-in 10-a) bu rəqəmi təsdiqləyir".
Bu vəsait banklarda yerləşdirilərsə, əhalinin yalnız əlavə gəlirləri ildə 1,5-2 mlrd. dollar təşkil edəcək - bu, istehlak sektoru və pərakəndə mal dövriyyəsi üçün əhəmiyyətli məbləğdir, - o qeyd edir.
"Güman edirəm ki, bizim hökumət, vətəndaşlığından asılı olmayaraq, əhalinin depozitlərinin Qazaxıstan banklarında tam həcmdə qorunduğuna zəmanət ver məklə, daha bir vacib addım ata bilər. Belə zəmanət bütün iqtisadiyyatın fondlaşdırma bazasını möhkəmləndirəcək", - Əbləzov hesab edir.
Onun fikrincə, Qazaxıstanda işləyən və neft, qaz, qara və əlavə metallar ixrac edən əksər şirkətlərin xarici banklarda, ekspertlərin müxtəlif hesablamalarına görə, 10 mlrd. Dollardan çox yığımları var.
"Hazırda bu şirkətlərin əksəriyyəti öz ehtiyatlarının qorunmasının təmin olunması ilə bağlı ciddi narahatdırlar, - bankın rəhbəri deyib. - Güman edirik ki, Qazaxıstan hökumətinin Qazaxıstan banklarında 2009 - 2011-ci illərdə yerləşdirilmiş korporativ depozitlərin 100 faiz qorunmasına zəmanət verməklə, bu vəsaitləri ölkəyə cəlb etmək üçün unikal imkanı var".
Əbləzovun rəyinə görə, bu zəmanətlər, hansı ölkənin rezidentləri olmasından asılı olmayaraq, bütün hüquqi şəxsləri əhatə edə bilər.
"Belə tədbir Almaniya hökumətinin 2008-ci il oktyabrın 5-də qəbul etdiyi qərarın analoqudur. Qeyd etmək lazımdır ki, hökumət, hüquqi şəxslərin Qazaxıstan banklarında yerləşdirilmiş depozitlərinə zəmanət verildiyini elan edərək, şübhəli əmanətçilərə həlledici arqument təqdim edir", - Əbləzov təklif edir.
Yalnız adları çəkilən fondlaşdırma mənbələri, dövlətin və bankların məqsədyönlü və razılaşdırılmış işi şəraitində qısa müddətdə (1 il ərzində) sərmayə dövriyyəsinə cəlb edilə biləcək 50 mlrd. dollardan çox pul ehtiyatını təşkil edir.
"Qazaxıstan iqtisadiyyatının strukturunu təhlil edərkən, etiraf etmək lazımdır ki, son 10 il ərzində onun artımının başlıca lokomotivi neft - qaz sektoru olub və olacaq. Həm də nəzərə almaq lazımdır ki, dövlətin bu sektorun vəziyyətindən və inkişafından asılılığı yalnız artıb", - Əbləzov hesab edir.
1998 - 2008 - ci illərdə ÜDM təxminən 6 dəfə - 22,1 mlrd. dollardan 129,8 mlrd. dollaradək artıb. 1998 - 2008 - ci illərdə ÜDM-də neft - qaz sektorunun payı 10 faizdən 21 faizədək, ixracda - 32 faizdən 64 faizədək, Milli Fondun daxilolmaları nəzərə alınmaqla, dövlət büdcəsinin gəlirlərində 40 faizdən 63 faizədək artıb.
"Bu rəqəmlər bizim "iqtisadi" birtərəfliliyimizi nümayiş etdirir", - Əbləzov vurğulayıb.
Son onllikdə Qazaxıstanın idxalı 8 dəfədən çox artıb - 1998-ci ildə 4,3 mlrd. dollardan 2008-ci ildə 35 mlrd. dollaradək. Əbləzovun rəyinə görə, ölkədə əlverişli və idxaldan müdafiə olunmuş sahələrin inkişafı üzrə stimullaşdırıcı şərait yaradılsaydı, idxal belə böyük həcmə çatmazdı.
"Respublikamızın inkişafı üçün gözəl daxili imkanlarımız var: əlverişli coğrafi mövqe, insan kapitalı, böyük həcmdə pullar, güclü neft-qaz sənayesi, dağ-metallurgiya sahəsi və banklar. Sərmayə və zəmanət mexanizmlərini təkmilləşdirmək çətin deyil. Başlıcası, ölkənin imkanlarına münasibətə və onun potensialına inama yenidən baxmaq lazımdır", - "BTA Bank"ın rəhbəri hesab edir.
Onun rəyinə görə, 90-cı illərin əvvəlində ölkədə nə bazar iqtisadiyyatına istiqamətlənmiş kadrlar, nə də pul vardı. Lakin ötən ilin əvvəlində kadrlar yetişdi. Pul isə, əvvəlki kimi, yoxdur. Bu gün Qazaxıstanda bir neçə böhran yaşamış peşəkarlar və ölçüsünə görə əhəmiyyətli pul ehtiyatları var, - Əbləzov yekunlaşdırıb.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]