Fransa, Strasburq, 14 dekabr / Trend , müxbir A.Məhərrəmli/
Azərbaycanın çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı tədbirlərin qiymətləndirilməsi üzrə Avropa Şurasının Ekspertlər Komitəsində (MONEYVAL) nümayəndə heyətinin və Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Rüfət Aslanlının Trend -a müsahibəsi
- Azərbaycanla Moneyval arasındakı əməkdaşlığın səviyyəsini necə qymətləndirirsiniz?
- Azərbaycan artıq 2002-ci ildən çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı tədbirlərin qiymətləndirilməsi üzrə Avropa Şurasının Ekspertlər Komitəsinin (MONEYVAL) üzvüdür. Bu müddət ərzində bizim əlaqələrimiz Moneyval-ın prosedurlarına müvafiq qaydada qurulur və hesab edirəm ki, son dövrlər Azərbaycanla qurum arasındakı münasibətlərin konstruktivlik səviyyəsi daha yüksək həddə çatıb. 11 dekabr 2009-cu il tarixində keçirilən plenar iclas çərçivəsində aparılan müzakirələr bir daha bunu təsdiq edib.
- Münasibətlərin daha mükəmməl səviyyədə olması üçün Azərbaycan hansı sahələrə daha çox diqqət yetirməlidir?
- Əməkdaşlığın formasından danışsaq, 2006-cı ildən etibarən Azərbaycan Moneyval-ın monitorinq rejimi altında idi. Üzv ölkələrdən hər hansı birinin monitorinq rejiminə məruz qalması daha gücləndirilmiş hesabatlıq sistemi və daha gücləndirilmiş qiymətləndirmə rejiminin tətbiq olunmasını nəzərdə tuturdu. Bu prosedurlar gedişatında Azərbaycan ildə üç dəfə keçirilən plenar iclaslarda çirkli pulların yuyulması və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi sahəsində həyata keçirdiyi tədbirlər haqqında hesabatlar təqdim edirdi və əldə olunmuş nəticələr müzakirələrin gedişatında qiymətləndirilirdi. Sonuncu dəfə 2008-ci ilin dekabr ayında keçirilən plenar iclasda Moneyval Azərbaycan üzrə monitorinq rejiminin ən yüksək pilləsinin tətbiq edilməsi haqqında qərar qəbul etmişdi. Və 2009-cu il ərzində Azərbaycan hökumətinin həyata keçirdiyi çox geniş qanunvericilik və institusional tədbirlər nəticəsində bu sahədə Azərbaycan həqiqətən böyük irəliləyiş nümayiş etdirdi. 11 dekabr 2009-cu ildə Moneyval-ın 31 plenar iclasında Azərbaycan haqqında səsləndirilən fikirlər bir daha onu sübut etdi ki, AŞ Moneyval komitəsi ötən dövr ərzində həqiqətən də çirkli pulların yuyulması və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsi sahəsində çox ciddi, müsbət irəliləyişlərin olduğunu yüksək qiymətləndirir və alqışlayır. Bunun nəticəsi olaraq, Moneyval 11 dekabr 2009-cu il tarixli iclasında Azərbaycana münasibətdə xüsusi monitorinq rejiminin dayandırılması haqqında qərar qəbul edib. Hesab edirəm ki, bu, əməkdaşlığın konstruktivlik səviyyəsinin yüksək olduğunu bir daha nümayiş etdirir.
Monitorinq rejiminin dayandırılması o demək deyil ki, Azərbaycan Moneyval-la əməkdaşlığını dayandırır. Komitənin öz prosedurlarına görə, komitə üzv ölkələrdə çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı fəaliyyət dövrü olaraq qiymətləndirir. Azərbaycanda üç dairə qiymətləndirmə həyata keçirilib. Hazırda Moneyval-a üzv dövlətlər artıq dördüncü dairə qiymətləndirməyə hazırlaşır. Bu qiymətləndirmənin nəticəsində ölkələrə müəyyən tövsiyələr verilir. Əgər dövlətlərdə qəbul olunmuş prinsip və standartlardan əhəmiyyətli kənarlaşmalar və boşluqlar varsa, bu halda onlara daha ciddiləşdirilmiş monitorinq rejimi tətbiq olunur. Əks halda, bu, yalnız cari hesabatlılıq proseduru vasitəsilə həyata keçirilir. Cümə günü qəbul olunmuş qərar Azərbaycanın xüsusi monitorinq rejimindən çıxarılmasına aiddir. Bütövlükdə, Azərbaycan Moneyval-la əməkdaşlığı davam etdirəcək. Biz həyata keçirdiyimiz yeni təşəbbüslər haqqında da hesabatlar təqdim edəcəyik. Artıq Mərkəzi Bank yanında Maliyyə Monitorinq Xidməti fəaliyyətə başlayıb. Gələcək dövr üçün müəyyən fəaliyyət planı var. Bu fəaliyyət planının həyata keçirilməsinə dair dövrü olaraq, digər dövlətlər kimi Azərbaycan da hesabat verəcək. Bu, Moneyval-ın cari proseduru çərçivəsində baş tutacaq.
Azərbaycanda cari ilin əvvəlində "Çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı" qanunun qəbul edilməsi, eləcə də iyul ayında həmin qanunun tətbiq olunması ilə əlaqədar digər qanunvericilik aktlarının uyğunlaşdırılması məqsədilə 15 qanuna, dörd məcəlləyə və altı prezident fərmanına yüzdən çox əlavələr edilib. Yeni qanunvericiliyin uyğunlaşdırılması prosesi başa çatdırılıb. Bundan əlavə, Maliyyə Monitorinq Xidməti fəaliyyətə başlayıb. Bütün bu qanunvericilik və institusional təşəbbüslər Azərbaycanda beynəlxalq tələblərə cavab verən çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı fəaliyyət infrastrukturunun mövcud olduğunu və onun real olaraq fəaliyyət göstərdiyini təsdiq edib. Məhz bunu nəzərə alaraq, Moneyval Azərbayana münasibətdə xüsusi monitorinq rejiminin dayandırılmasına dair qərar qəbul edib. Bundan sonra Azərbaycan Moneyval-a digər 26 üzv ölkələrdə tətbiq olunduğu kimi cari hesabatlılıq rejimində əməkdaşlıq edəcək.
- Moneyval Azərbayanın çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı əldə etdiyi nailiyyətləri necə qiymətləndirir?
- Bu gün artıq Moneyval qəbul edilmiş qərar haqqında ictimai bəyanatla çıxış edib. Bu mətn plenar iclasda qəbul olunub. Sənədin mətnində göstərilir ki, Moneyval Azərbaycanda çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı fəaliyyət sahəsində həyata keçirilən həm qanunvericilik, həm də institusional yenilikləri alqışlayır və bunun nəticəsi kimi, Azərbaycana 2008-ci ilin dekabr ayından tətbiq olunan gücləndirilmiş monitorinq rejimini ləğv edir.
- Azərbaycanla bağlı növbəti qiymətləndirmə hesabatı gözlənilirmi?
- Hazırda Moneyval-ın iş planına uyğun olaraq, ölkələr üçüncü dairə qiymətləndirmə mərhələsindədir. Bunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, qurumun ekspertləri ölkələrə səfər edərək onlarda bu sahədə mövcud vəziyyəti qiymətləndirir və müəyyən tövsiyələr verirlər. Üzv ölkələr dövrü olaraq həmin tövsiyələrin yerinə yetirilməsinə dair Komitəyə hesabat təqdim edirlər. Azərbaycan Moneyval-ın 7-11 dekabr tarixlərində keçirilən plenar iclasında üçüncü dairə qiymətləndirmə üzrə ilk hesabatını təqdim edib. Prosedurlara görə, belə hesabatlar iki dəfə təqdim olunur. Bizim ilk hesabatı Moneyval qəbul edib. Hazırda Moneyval və "Çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı" beynəlxalq fəaliyyəti əlaqələndirən maliyyə tədbirləri üzrə İşçi Qrup (FATF) birlikdə ölkələrin dördüncü qiymətləndirmə metodologiyasının üzərində işləyirlər. Bu metodologiya bu günlərdə tətbiq olunmağa başlayacaqdır.
Dördüncü qiymətləndirmə metodologiyasından danışarkən qeyd etmək lazımdır kı, FATF-ın "40+9" tövsiyəsi var. Bunlardan qırxı çirkli pulların yuyulmasına qarşı fəaliyyət üzrədir, doqquzu isə terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşıdır. Dördüncü qiymətləndirmə metodologiyası üç istiqamətdə - maliyyə xidmətləri, qanunvericilik və hüquqi təqib - ölkələrdə çirkli pulların yuyulmasına və terrorçuluğun maliyyələşdirilməsinə qarşı cari təcrübənin qiymətləndirilməsi istiqamətində aparılır. Bu təfərrüatlı aparılır. Bundan sonra bu ölkələr aşkar olunmuş boşluqların aradan qaldırılması üzrə özləri fəaliyyət planı hazırlayırlar və razılaşdırılmış müddətdə həmin fəaliyyət planına dair hesabatlar verirlər. Üçüncü dairə qiymətləndirməsindən fərqli olaraq, dördüncü dairə qiymətləndirməsində təşəbbüslərin səmərəliliyi də qiymətləndirilir.