Azərbaycan, Bakı, 1 iyun /Trend, müxbir T.Cəfərov/
Trend-in Bakıda səfərdə olan "Bank Melli İran"ın rəyasət heyətinin sədri və icraçı direktoru Mahmud Rza Xavəri ilə müsahibəsi
- Cənab Xavəri, ilk öncə Azərbaycana səfərdə məqsədinizin nə olduğunu və bu səfərdə nə kimi müzakirələr aparıldığı barədə danışmağınızı xahiş edərdik.
- İlk öncə səfər zamanı Azərbaycan Respublikasında mövcud potensiallarla tanış olmaq, İran və Azərbaycan arasında münasibətlərin inkişaf etdirilməsi üçün tədbirlərə şəraitin yaradılmasıdır. Bundan başqa, İran Milli Bankının Azərbaycanda fəaliyyəti ilə bağlı danışıqlar apardıq. Necə ki bilirsiniz, İran Milli Bankı İslam Dünyasında ilk banklardandır, İran və dünyanın müxtəlif ölkələrində filialları var. Milli Bank İranın pul və bank bazarının 30% -nə sahibdir. Fikrimcə, bu bankın potensialı Azərbaycan Respublikasında da istifadə olunmalıdır. Bununla Azərbaycanda və İranda fəaliyyət göstərən sahibkarlar üçün ödəmələr və onların zəmanəti təmin oluna bilər. Çox sevindirici haldır ki, hazırda iki ölkə arasında münasibətlər inkişaf etməkdədir. Nəzərdə tutulub ki, İran və Azərbaycan arasında iqtisadi əlaqələr 10 milyard dollara kimi artırılsın. Bu həcmdə əməkdaşlığa çatmaq üçün lazımdır ki, yaxşı şəraiti olan bank təşkilatları və müəssisələr yaradılsın. Biz bu məqsədlə və bu hədəfə çatmaq üçün istəyirik, Azərbaycanda müstəqil bir bank təsis edək.
Səfər zamanı, ilk növbədə, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən iranlı tacir və sahibkarlar, həmçinin, İranda fəaliyyət göstrərən azərbaycanlı sahibkarlarla görüşlərimiz oldu. Onların iş yerlərinə baxış keçirdim, iş şəraitləri ilə yaxından tanış oldum. Bundan başqa, Azərbaycanın bir sıra rəsmiləri, o cümlədən, bu gün ( 31 may) Azərbaycanın Mərkəzi Bankının sədri ilə görüşlər keçirmişəm. Mərkəzi Bankın sədri ilə görüşdə İranın Azərbaycandakı səfiri Məhəmməd Baqir Bəhrami ilə birlikdə Azərbaycanda müstəqil bankın yaradılması ilə bağlı təklifimizi irəli sürdüm. Azərbaycanın Mərkəzi Bankının rəhbəri bu təklifi qəbul etdi və onu alqışladı.
Yeni bank Azərbaycanın vətəndaşlığı və İran Milli Bankının sərmayəsi ilə təsis olunacaq. Biz yeni bankın Bakıda və Azərbaycanın böyük şəhərlərində, o cümlədən, İrana yaxın sərhəd şəhərlərində filiallarının açılmasını nəzərdə tutmuşuq. Bu bankın yaradılması iki ölkə arasında pul və bank mübadiləsini asanlaşdıracaq. İran və Azərbaycan müştərək dil, din, tarix , mədəniyyətə malikdir. Bu baxımdan, Azərbaycanda bu bankın təsis olunmasına ehtiyac duyulur.
Hal-hazırda Bakıda İran Milli Bankının filialı fəaliyyət göstərir. Biz istəyirik, müstəqil bir bank təsis edək. Yeni bankın sərmayə kapitalı ehtiyac duyulduğu qədər olacaq, biz yeni bankı minimum 50 milyon dollar ilkin sərmayə ilə qeydiyyata alacağıq; lakin mümkündür, bu sərmayəni hesablar və kreditlər vasitəsilə Azərbaycanda ehtiyac duyulan qədər bankın ixtiyarında qoyaq. "Bank Milli İran"ın Bakıdakı filialı öz fəaliyyətinə davam edəcək, yeni bankın adı isə yeni və Azərbaycana uyğun seçiləcək. Biz bu gün-sabah rəsmi şəkildə Azərbaycanın Mərkəzi Bankına yeni bankın təsis edilməsi üçün müraciət edəcəyik və Mərkəzi Bank lisenziya verəndən dərhal sonra, yeni bank Azərbaycanda öz fəaliyyətinə başlayacaq. Bankın təsis olunması İran sərmayəçilərinin Azərbaycana daha çox sərmayələr yatırmasına şərait yaradacaq. Yeni bank bütün sahələrdə fəaliyyət göstərəcək. İstəyirik ki, bütöv bir bankçılıq sistemi ilə yeni bankı idarə edək. Bu bank sərmayələrin yatırılması, iki ölkə arsında idxalat və ixracatın inkişafına yardım göstərmək, Azərbaycanda bankçılığın inkişaf etdirilməsinə yardım, həm makro və həm də mikrobankçılıqda, ticari və sənaye sahəsində investisiyalarda fəaliyyət göstərəcək.
Biz çalışacağıq, hər nə qədər imkan var, bu bankda yerli işçilər işlə təmin edilsin. Ola bilsin, hələlik rəislər səviyyəsində İranlı işçilər işləsin. Bu da İran bankları ilə uyğunluq yaratmaq məqsədi ilədir, lakin üstünlük işçilərin yerli olmasınadır.
- Azərbaycan banklarının fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?
- Azərbaycanda bankların sayı çoxdur. Mən Azərbaycan banklarının fəaliyyətini yaxşı gördüm. Bu baxımdan ki Azərbaycanda bankçılıq fəaliyyəti bu ölkənin müstəqilliyindən sonra başlayıb və bu müddət ərzində bu qədər inkişaf etməsini çox yaxşı dəyərləndirirəm. Xüsusilə də bu gün Mərkəzi Bankda görüşümdə bu bankın rəhbərlərini və işçilərini öz işlərində çox bacarıqlı gördüm. Ümid edirəm, gələcəkdə daha da böyük nailiyyətlər əldə edəcəklər.
- "Bank Milli İran"ın Bakıdakı filialının fəaliyyətini necə qiymətləndirirsiniz?
- "Bank Milli İran"ın Bakı filialının fəaliyyəti bir o qədər qənaətbəxş deyil. Biz bu məsələni tənqid etmişik və ümid edirəm, gələcəkdə hazırkından daha yaxşı və daha çox fəaliyyət göstərəcək. Daha doğrusu, biz filialın fəaliyyətindən o qədər də məmnun deyilik.
- Hazırda İranda gecikdirilmiş borcların vəziyyəti, xüsusilə "Bank Milli İran"da necədir? Gecikdirilmiş borcların nə qədəri hökumət və hökumətə aid şirkətlərə aiddir? Bu problemin həlli üçün nə kimi yollar düşünmüsünüz?
- "Bank Milli İran"ın bütün arxivlərində biz şəffaflıq işləri görmüşük. Nəticədə o kəslər ki öhdəliklərini yerinə yetirmirdi, hamısı aşkarlandı. "Gecikdirilmiş borclar" üçün bankçılıq sistemində nəzərdə tutulmuş həqiqi mənada bizdə şəxslər və ya şirkətlər olmayıb. Həqiqətdə, rəqəmlərin dəqiqləşdirilməsi idi. Ötən il bizim bankda bu məsələ 45 faiz azalıb. Burada bir məsələni vurğulamaq istəyirəm: İran bankçılıq sistemində "gecikdirilmiş borclar"ın hamısı üçün elə zəmanətlər nəzərdə tutulub ki, lazım gələrsə, o, ödənilmə qabiliyyətindədir. Dünyadakı iqtisadi böhran özü-özlüyündə İranda da iqtisadi fəaliyyətlərə öz təsirini qoyub. Hazırkı vəziyyətdə bizim tutduğumuz yolda narahatlığa əsas olan heç bir məsələ yoxdur. Hökumətin "gecikdirilmiş borclar"ı ilə bağlı deməliyəm ki, iki həftə öncə İran Prezidenti ilə görüşümüzdə, Prezident sərəncam verdi ki, "Bank Milli İran"ın hökumətdən alacağı bütün borclar ödənilsin. Hökumət bu borclarını qısa müddət ərzində ödəyəcək. Borcun ödənilməsi yolları məlumdur. Bu borc hökumətin şəriklik səhm çekləri, istehsal və sənaye istehsalı müəssisələrinə yatırılmış sərmayələr və Tehran birjasındakı sərmayələr hesabına ödəniləcək. Hökumətin "Bank Milli İran"a borcunun miqdarı 4800 milyard tümən (4,8 milyard dollar) təşkil edir ki, Prezident bunun hamısının ödənilməsi üçün sərəncam verib.
- ABŞ hökumətinin sanksiyalarının İranın Milli Bankına təsiri necə olub?
- Sanksiyaların bizim fəaliyyətimizə heç bir təsiri olmayıb. Mən həmişə demişəm: "sanksiya" siyasi bir məsələ və qərardı; hüquqi baxımdan və bankçılıq baxımından heç bir əsası yoxdur. Sanksiyalarla bağlı bizə indiyədək heç bir əsas təqdim etməyiblər. Bu baxımdan, biz də öz fəaliyyətlərimizi beynəlxalq qayda və qanunlar çərçivəsində davam etdiririk. Biz heç bir beynəlxalq qayda və qanunu pozmuruq. "Bank Milli İran"ın balans hesabatı da göstərir ki, əmlakımız getdikcə inkişaf edir. Ötən il ərzində əmlakımızda 15% artım olub. Bu göstərir ki, "Bank Milli İran" bütün gücü ilə beynəlxalq aləmdə və İranda öz fəaliyyətini davam etdirir. Sanksiyalar, ola bilsin, bəzi narahatlıqlar doğursun, lakin fəaliyyətlərimizə bir o qədər də təsir etməyib. Hazırda İran Milli Bankının əmlakının miqdarı 60 milyard dollardan çoxdur.