Azərbayacan, Bakı, 25 iyul/ Trend , müxbirlər E.Tariverdiyeva, R.Ağayev/ Bosniya serblərinin lideri Radovan Karaciçin həbsi, Serbiyanın Avropa İttifaqı ilə münasibətlərini, tezliklə olmasa da, yaxşılaşdıracaq.
"Aİ-nin nümayəndələri artıq bəyan ediblər ki, Serbiya rəhbərliyinin addımlarını bəyənirlər, lakin bunu Serbiyanın Aİ-yə qoşulması məsələsinin qoyulması üçün kifayət saymırlar. Avropa İttifaqı üzvlüyə ilkin şərt kimi, Serbiya tərəfdən müharibənin digər iştirakçılarının verilməsini tələb edir", - Trend -a rusiyalı politoloq Mixail Remizov deyib.
Bosniya müsəlmanlarının genosidində və Sarayevonun dinc əhalisinin gülləbaran edilməsində təqsirləndirilən Bosniya Serblərinin liderinin həbsindən üç gün sonra Aİ və ABŞ Belqradla danışıqlara başladılar. İndi Serbiyadan tezliklə general Ratko Mladiçin və müharibənin digər iştirakçılarının həbsini tələb edirlər və Kosovada Aİ-nin EULEX missiyasının yerləşdirilməsinə icazə istəyirlər. Axırıncı tələb Belqradın Kosovonu qaytarmaq uğrunda mübarizəsindən imtina etməsi kimi xarakterizə edilə bilər.
Ekspertlər Karaciçin həbsini, Belqradın Aİ-yə inteqrasiyaı üçün hər şeyə hazır olduğunu göstərməkdən başqa bir şey olmadığı fikrində yekdildirlər.
"Serbiya üzrə qərarı Aİ-nin 27 üzvü qəbul edir. Onlar arasında "Karaciç həbs edilib, lakin Mladiç hələ həbs edilməyib" deyənlər də tapılacaq", - dünən Aİ-də sədrlik edən Fransa XİN-nin başçısı Bernar Kuşner deyib.
Bizim üçün Mladiçin həbsi Serbiyanın Tribunalla əməkdaşlığının sübutu olaraq qalır, - Serbiya jurnalistlərinə Hollandiya XİN-nin başçısı Frans Timmermans bildirib və əlavə edərək qeyd edib ki, ölkəsinin qəti mövqeyini hətta Serbiyanın Tribunalla qarşılıqlı əməkdaşlığının baş prokuror Serj Bramers tərəfindən gözlənilən müsbət qiymətləndirməsi də dəyişə bilməz, - Rusiya qəzeti "Kommersant"xəbər verir.
Aİ üzrə avropalı ekspert Kamil Zvolski (Kamil Zwolski) hesab edir ki, Aİ-nin Serbiya ilə qarşılıqlı əməkdaşlığının üç aspekti var. Karaciçin həbsi radikal dəyişikliklərə gətirməyəcək.
Onlardan biri - Qərbi Balkan ölkələrinin Aİ-yə mümkün daxil olmasının xeyrinə işləyən coğrafi aspektdir. Serbiyanın qonşuları Yunanıstan, Bolqarıstan, Rumıniya və Macarıstan Avropa İttifaqının üzvüdür. Xorvatiya isə, yaxın vaxtlarda Aİ-yə qoşulacaq, Trend -a elektron poçtu ilə Salford (Birləşmiş Krallıq) universitetinin Avropa İttifaqı üzrə təqiqatçısı Zvolski bildirib.
Onun sözlərinə görə, strateji aspektlər də Serbiya və Qərbi Balkan ölkələrinin xeyrinə işləyir. Bu, Avropa xarici siyasətinin ənənəvi roludur -ölkələrdə vəziyyətin yaxşılaşdırılması üçün onların Avropa Qonşuluq Siyasəti çərçivəsində çox sıx əməkdaşlığa cəlb edilməsi və onlara Aİ-yə üzv olmaq imkanının verilməsidir, - ekspert hesab edir.
O, yaxın zamanda Serbiyanın Aİ-yə inteqrasiyasına imkan verməyəcək siyasi aspektlərə də işarə edib.
Birincisi, İrlandiya referendumunda Lissabon müqaviləsi qəbul edilmədiyindən, Aİ böhran içindədir və bu danışıqların genişləndirilməsinə şərait yaratmır, - Zvolski hesab edir.
İkincisi, onun sözlərinə görə, Kosovo problemi həll edilməyib, Aİ-nin 20-yə yaxın ölkəsi Belqradın, əleyhinə qətiyyətlə çıxış etdiyi Kosovonun müstəqilliyini tanıyıb.
Lakin Serbiyanın BMT və keçmiş Yuqoslaviya üzrə Beynəlxalq cinayət tribunalı ilə əməkdaşlığı (KYBT), politoloqun fikrincə, Belqradın Aİ ilə əlaqələrinin müəyyən edilməsində əsas məsələ olacaq.
"Avropa Serbiyaya dair həlledici addımlara hələ hazır deyil. Hollandiya və Belçika tərəddüd edərək, ən azı, Ratko Mladiç və Qoran Xazikin həbs olunmalarını istəyirlər", - Zvolski hesab edir.
"Serblər Karaciçin həbsinin müsbət nəticələr verəcəyinə əmindirlər. Belqradın Avropa tədqiqatları institutunun professoru Miroslav Prokopijevits (Miroslav Prokopijevic) hesab edir ki, Karaciçin həbsi Serbiya və Aİ münasibətlərinə çox təsir edəcək".
"Karaciçin həbsi açıq-aydın hökumətin Haaqa tribunalı ilə əməkdaşlığı sona çatdırmaq fikrində olmasını göstərir. Məhz bu şərt Serbiyanın Aİ-yə inteqrasiyasinda ilkin şərt sayılır", - Trend -a elektron poçtu ilə Prokopijevits bildirib.
Bununla belə, ekspert hesab edir ki, serblər Serbiyanın Aİ ilə əmkdaşlığının gələcək inkişafını gözləməlidirlər. Çünki keçmişdə geriyə addım çox atılıb ki, bu da inteqrasiya prosesini çətinləşdirib.
Serbiya üzrə aparıcı amerikalı ekspert, Kosovadakı münaqişə haqqında çoxlu kitab və məqalələrin müəllifi Timati Voters (Timothy William Waters) də əmindir ki, Serbiya Avropa İttifaqına qoşulma prosesi üzrə Aİ-nin tələblərindən birini, KYBT ilə tam əməkdaşlığı qismən yerinə yetirən hərəkətini yüksək qiymətləndirib.
"Karaciçin həbsi Serbiya üçün Aİ-yə qarşı xoşməramlı niyyətə çevrilir. Yaxın zamanda general Ratko Mladiç həbs edilsə, onda bu, faktiki maneəni tam aradan qaldıracaq. Proses Serbiyanın Aİ-nin iqtisadi, sosial və siyasi tərəfdaşı olmasına hazırlıq kimi tamamlana bilər. Yəqin ki, yaxın perspektivdə bu belə də olacaq", -cümə günü Trend -a elektron poçtu ilə İndiana (ABŞ) universitetinin professoru Voters deyib.
Onun fikrincə, Aİ-yə
itqeqrasiyaya avropalilar yox, məhz serblər özləri
hazır deyillər. "Avropa hadisələrin bu cür
cərəyan etməsindən kifayət qədər
razıdır, lakin Karaciçin həbsi və
məhkəmə təhqiqatı həmişə radikalların
əleyhinə çıxış edən serblərin
üçdə bir hissəsini qəzəbləndirə
bilər", - ekspert deyib.
Onun sözlərinə görə, bu, xüsusilə Kosovo
hadisələrinə münasibətdə, ölkə
hökumətində çox təhlükəli koalisaya ola
bilər. Bu adamlar Avropaya inteqrasiya prosesi ilə razı
olmayacaqlar, - Volters hesab edir.
"Mənə elə gəlir ki, Karciçin həbsi Aİ və Serbiya münasibətlərini kifayət qədər yaxşılaşdıracaq, - politoloq əlavə edib".
Milli strategiya institutnun prezidenti
Remizov əmindir ki, Karaciçin həbsi məhz Serbiyanın
Aİ-yə daxil olması məqsədilə
hazırlanıb. Onun fikrincə, Bosniya liderinin həbsi rəsmi
Belqradın Aİ ilə münasibətləri
yaxşılaşdırmaq və gələcəkdə
ittifaqa daxil olmaq üçün edilib.
Bu, mənəvi cəhətdən Serbiyanın Aİ-yə
üzvlüyü qiymətinin yüksək olmasını
göstərir və ötən yüzilliyin 90-cı
illərinin əvvəllərində keçmiş Yuqoslaviya
ərazisində baş verən münaqişələrin tarixində
birtərəfli qaydada öz mənəvi
məğlubiyyətini qəbul etməklə
bağlıdır, - Remizov hesab edir.
"Bu, ədalətsiz Haaqa tribunalı ilə edilən əməkdaşlıqla bağlıdır. Onun ədalətsizliyi Bosniya müsəlmanları barədə çıxardığı bəraət verdiktində özünü daha yaxşı göstərdi", - Trend -a çümə günü rusiyalı politoloq elektron poçtu ilə bildirib.
Serbiyalı ekspert Prokopijevits Remizovla razı deyil. "Həbsin xüsusi təşkil edilməsi barədə güman etmək olmaz. Mənə elə gəlir ki, bu, Aİ ilə münasibətləri yaxşılaşdırmaq baxımından, vaxtında baş verib",- o qeyd edib.
Aİ və Belqrad arasında münasibətlərin yaxşılaşmasına daha bir sübut, Avropa İttifaqı dövlətləri Kosovonun müstəqilliyini tanıdıqdan sonra, Serbiya hökumətinin geri çağırdığı səfirləri yenidən diplomatik missiyaya qaytarmaq qərarı oldu. Lakin bu qərar Vahid Avropaya daxil olmayan ölkələrə aid deyil.
"Bu, Avropa İttifaqına gedən yolun təmizlənməsində serblər üçün ağır olan alçaldıcı prosesin yalnız başlanğıcıdır", - Remizov qeyd edib.