Azərbaycan, Bakı, 30 oktyabr/ Trend , müxbirlər T.Cəfərov, Ü.Sadıqova/ İranın qonşu ölkələrlə, xüsusilə də Fars körfəzi ölkələrilə siyasi, iqtisadi və təhlükəsizlik sahələrində sıx əməkdaşlığı bu ölkənin regionda təhlükəsizliyinə təminatdır.
Küveytdə fəaliyyət göstərən Strateji Tədqiqatlar Mərkəzi Küveyt Burösunun sədri Sami əl - Fərəc Trend - a bildirib ki, Fars körfəzi dövlətləri arasında əməkdaşlıq daha sıx olmalıdır, xüsusilə də müdafiə sahəsində, çünki ərəb yarımadası regionu coğrafi baxımdan böyük əhəmiyyətə malikdir.
Fars Körfəzi Ölkələri Əməkdaşlıq Şurasının sədri Əbdurrəhman əl - Ətiyyə İrana səfər edib. Əl-Ətiyyə çərşənbə axşamı İranın XİN rəhbəri Mənuçöhr Möttəki ilə birgə mətbuat konfransında bildirib ki, İranın Fars körfəzi ölkələri arasında müştərək bazarın yaranması təklifi Şurada nəzərdən keçirilir və o, bu təklifi müsbət dəyərləndirib.
Əl - Fərəcin fikrincə, Fars körfəzi dövlətləri daha çox əməkdaşlıq etməlidirlər, bu, ən azından regionun təhlükəsizliyinə təminat olacaq.
"İran və İraq regionun ən münaqişəli ölkələridirlər və bu ölkələrdə qeyri - sabitlik körfəzin digər dövlətlərinə də təsir göstərə bilər"- deyə, əl - Fərəc cümə axşamı telefonla Küveytdən bildirib.
Onun fikrincə, bu əməkdaşlıq bütün sahələrdə, o cümlədən hərbi əməkdaşlıq sahəsində olmalıdır.
Əl-Fərəc hesab edir ki, İran və ərəblər arasında son vaxtlar fikir ayrılıqları artıb və bu vəziyyət sülh yolu ilə həll olunmalıdır.
İran və Ərəb Əmirlikləri arasında Fars körfəzində yerləşən üç ada (Böyük və kiçik Tonb, Əbumusa) üzərində torpaq iddiası var. Fars Körfəzi Ölkələrinin Əməkdaşlıq Şurası dəfələrlə İrandan tələb edib ki, üç adanı Ərəb Əmirliklərinə qaytarsın.
Onun sözlərinə görə, İran Fars körfəzi dövlətlərilə Bağdad müqaviləsini (1955) bərpa etməlidir.
Bağdad müqaviləsi 1955-ci ildə Amerikanın iştirakı ilə İraq, Iran, Pakistan, Türkiyə və Səudiyyə Ərəbistanı arasında bağlanıb. Müqavilədə üzv ölkələr qarşılıqlı təhlükəsizliyi qorumalı və birlikdə regionda sabitliyin bərqərar olmasına çalışmalıdırlar. Bu müqavilə 1959 - cu ildə pozulub.
Strateji Tədqiqatlar Mərkəzi Küveyt Burösunun sədri hesab edir ki, Fars körfəzi ölkələrinin problemlərinin ən optimal həlli yolu Bağdad müqaviləsinə qayıtmaqdır, yəni ölkələr bir - birinin təhlükəsizliyinin təmin olunmasında öz üzərlərinə məsuliyyət götürsünlər:" Qərb bu gün regionda təhlükəsizliyi təmin etmək üçün Bağdad müqaviləsi çərçivəsində siyasət aparır".
O əlavə edib ki, bu, İran və Pakistan kimi münaqişəli ölkələrə daha xeyirlidir.
Britaniyada fəaliyyət göstərən iranlı politoloq Əlirza Nurizadə Trend - a açıqlamasında bildirib ki, əl -ətiyyə qətərlidir və Qətərin İranla münasibətləri, Fars Körfəzi Ölkələrinin Əməkdaşlıq Şurasına üzv olan digər ölkələrdən fərqli olaraq, çox yaxşıdır. Buna görə, əl-Ətiyyə İranla daha yaxşı dil tapa bilər.
İran prezidenti Mahmud Əhmədinejad Qətərə və Qətərin əmiri İrana səfər edib və iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq müqavilələri mövcuddur.
Onun fikrincə, İran və Fars Körfəzi ölkələri arasında müştərək bazarın yaradılması İran siyasi problemini həll etdikdən sonra reallaşa bilər.
İran- Ərəb Tədqiqatlar Mərkəzinin sədri cümə axşamı telefonla Londondan bildirib ki, tərəflərin müzakirələrinin mahiyyəti açıqlanmayıb, onlar, müştərək əməkdaşlıq və bazarın yaradılmasından danışsalar da, müzakirələrin predmeti dəqiq deyil.
BMT Təhlükəsizlik Şurası və Amerika İrana sanksiyalar tətbiq etdikcə, müştərək bazarın yaradılması məsələsi açıq qalır. İranın ən böyük ticari şəriklərindən olan Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin bankları İrana güzəştləri dayandırıb.
İranın Ticarət Palatasının üzvi Hüseyni bildirib ki, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin 12 bankından yalnız ikisi güzəştlərə hazırdır . Bu iki bankın yüksək faizlərləri də çox yüksəkdir.
Onun fikrincə, əl- Ətiyyə İrana xüsusi mesajlar aparıb. İranın Fars Körfəzində qüdrət nümayiş etdirməsi, müxtəlif silahları sınaqdan keçirməsi və Hörmüz boğazını bağlayacağı haqda bəyanatı Fars körfəzi ölkələrini narahat edir.
Onun sözlərinə görə, İranın spikeri Əli Laricaninin Bəhreynə səfərindən sonra , elə gəlir ki, İran hökuməti regionda siyasətini və mövqeyini dəyişməyə meyllidir.
Nurizadə əlavə edib ki, Amerikada prezident seçkiləri keçirilir və İran yeni prezidentin seçilməsi ilə Amerikada siyasətin dəyişəcəyinə ümid edir. İran da çalışır ki, Fars Körfəzində dostluq siyasəti yürütsün.
Bu baxımdan, əl - Ətiyyənin Tehrana səfərinin nəticələrinin müsbət olacağı ehtimal olunur.