Azərbaycan, Bakı, 23 dekabr / Trend müxbir Y.Ostapenko/ Fransa prezidenti Nikolya Sarkozi AB-dəki sədrliyi dövrdə iki əsas problemin - dünya maliyyə böhranı və Qafqazdakı münaqişənin həllində böyük müvəffəqiyyət əldə edib. Lakin ekspertlər bu uğuru tam hesab etmirlər.
"Nikolya Sarkozi gürcü-rus münaqişəsi və maliyyə böhranının həllində müəyyən uğurlar əldə edib, lakin bu, tam uğur deyil", - bunu Trend -a Parisdən telefonla Fransanın Avropa Birliyindəki sədrliyi üzrə eksperti Filipp More Defarj (Filippe Moreau Defarges) deyib.
Fransa AB-dəki sədrliyi Çexiyaya yanvarın 1-də təhvil verəcək. Altı ay ərzində Fransanın AB-dəki nümayəndəsi, Nikolya Sarkozi bir çox çətinliklərlə rastlaşıb. Bunların arasında ən mühüm və çətini Gürcüstandakı müharibə ilə dünya maliyyə böhranı olub.
Yerində verilən reaksiya və təşəbbüskarlıq Sarkozinin həmin çətinliklərə cavabı olub.
Ekspertlər hesab edirlər ki, Sarkozinin ən böyük uğuru bu iki böyük böhran zamanı Avropanın birliyinin qorunması olub.
"AB-nin 27 üzvünün mövqeləri müxtəlifliyi ilə seçilirdi. Sarkozi isə Avropanın vahid mövqeyini formalaşdıra bildi", - deyə Trend -a elektron poçt vasitəsi ilə Fransanın Beynəlxalq münasibətlər institutunda (IFRI) "Fransanın AB-dəki sədrliyi" proqramının rəhbəri Oliver Lyuis (Olivier Louis) bildirib.
Lyuisin fikrincə, Sarkozi bunu qeyri-ənənəvi, ancaq effektiv metodla həyata keçirə bilib: "Ənənəvi yorucu və uzunmüddətli ilkin danışıqlar əvəzinə Sarkozi qərarı verib və bundan sonra onun ətrafında konsensusa nail olmağa cəhd göstərib".
Defarj hesab edir ki, önəmli odur ki, Sarkozi Gürcüstanla Rusiya arasında atəşkəsin imzalanmasına nail ola bilib.
Həmin sənəd Cənibi Osetiya ilə bağlı avqustda Rusiya ilə Gürcüstan arasında başlamış beşgünlük müharibəyə son qoyub.
Tanınmamış Cənubi Osetiyada genişmiqyaslı hərbi əməliyyatlar avqustun 8-də gecə başlayıb. Gürcü qoşunları Sxinvaliyə daxil olduqdan sonra rus qoşunları onları geri çəkilməyə məcbur ediblər. Rusiya Abxaziya və Cənubi Osetiyanın müstəqilliyini tanıyıb və onlarla diplomatik əlaqələr qurub.
Avropa siyasəti və təhlükəsizliyi üzrə eksperti Klara Marina Odonnell (Clara Marina O'Donnell) hesab edir ki, Sarkozinin AB üzvlərini Rusiyaya cavab vermək məsələsində birləşdirməsi onun daha bir uğurudur. Onun fikrincə, bu, AB-yə ədalətli vasitəçi rolunu oynamaq imkanı verib.
Avropa dövlətlərinin əksəriyyəti Gürcüstandakı hərbi əməliyyatları Moskvanın Tbilisiyə qarşı təcavüzü kimi dəyərləndirib. Qafqazdakı müharibədən sonra hətta AB ilə Rusiya arasında Avropadakı təhlükəsizliklə bağlı yeni müqavilənin müzakirələri dayandırılmışdır.
Sarkozi isə Avropa ilə Rusiya arasında münasibətləri qaydaya salmağa çalışarkən diplomatik vasitələrdən yararlanırdı. Gürcüstan, habelə Cənubi Osetiya və Abxaziyadakı araşdırmalardan sonra Avropa missiyaları belə nəticəyə gəliblər ki, gürcü tərəfi də həmin regionları atəşə tutmuşdur.
Londondakı Avropa islahatları Mərkəzinin (CER) eksperti Odonnell Trend -a bildirib ki, ABŞ Rusiya ilə gərgin münasibətlər üzündən edə bilmədiyini Fransa etməyi bacarıb.
Moskvada avqustun 12-də Sarkozi ilə Dmitri Medvedyev arasında imzalanan gürcü-rus münaqişəsinin nizamlanmasına dair plan daha çox Medvedyev-Sarkozi planı kimi tanınır. Altı maddədən ibarət plan güc vasitələrinin istifadə edilməməsini, hərbi əməliyyatların dayandırılmasını, humanitar yardıma rahat çıxışı, gürcü qoşunlarının əvvəlki mövqelərə qayıtmasını, rus qoşunlarının hərbi əməliyyatlardan öncəki dislokasiya yerlərinə dönüşünü, habelə Abxaziyada və Cənubi Osetiyada təhlükəsizlik və sabitliyin qorunması üzrə beynəlxalq təminatların yaradılmasını nəzərdə tuturdu.
Ekspertlər həmçinin Sarkozinin dünya maliyyə böhranına reaksiyasını onun sədrliyi dövründə mühüm uğurlarından biri imi dəyərləndirirlər.
"Maliyyə böhranı həll olunmayıb, lakin Sarkozinin addımları operativ və çevik idi" - deyə Trend -a telefonla Parisdən Avropanın aparıcı geosiyasi analitiklərindən biri olan Dominik Moizi (Dominique Moisi) bildirib.
"Fransızlar hiss edirdilər ki, kimsə rəhbərliyi həyata keçirir. Əminlik isə Fransaya gerçəkdən lazım olan şey idi" - deyə o vurğulayıb.
Sarkozi həmçinin hesab edir ki, G8 strukturu köhnəlib, dünya maliyyə böhranının həllinə isə Braziliya, Hindistan, Çin və inkişafda olan digər ölkələr qoşulmalıdır. Sarkozinin təklifinə əsasən inkişafda olan ölkələr Beynəlxalq Valyuta Fondunda yer almalıdır.
Sarkozinin maliyyə böhranına qarşı mübarizə ilə bağlı təkliflərinə həmçinin milli fondun yaradılması məsələsi aiddir. Bu fondun əsas vəzifəsi böhran zamanı "yad əllər"ə keçmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalacaq fransız şirkətlərinin səhmlərinin alınması olmalıdır.
Sarkozinin mühüm uğurlarına ekspertlər həmçinin AB-nin 2020-ci ilədək havaya atılan karbon qazlarının həcminin 20 faiz (1990-cu il səviyyəsi ilə müqayisədə) azalmasına dair qərarını aid edirlər.
AB liderləri eyni zamanda İrlandiya ilə Lissabon müqaviləsi ilə bağlı təkrar referendumun keçirilməsinə dair anlaşa biliblər. Təkrar referendum gələn ilin oktyabrınadək keçirilməlidir.
Iyunda referendumda irlandlar Lissabon müqaviləsinə "yox" deyiblər. Bu müqavilə AB-nin institusional strukturunu köklü şəkildə dəyişməlidir.
Uğurlara rəğmən Sarkozi AB-nin Rusiya və maliyyə böhranı ilə bağlı problemlərini tam həll edə bilməyib. İndi bu işlərə Çexiyanın prezidenti Vaslav Havel cavabdeh olacaq.
Odonellin fikrincə, Sarkozinin Gürcüstandakı sülhün bərqərar olması məsələsindəki uğurunu Rusiyanın atəşkəsə dair müqavilənin şərtlərini bu vaxtadək yerinə yetirməməsi azaldır. O hesab edir ki, Moskva çətin ki bunu etsin.
Medvedyev-Sarkozi planına əsasən Rusiya öz qoşunlarını Gürcüstan ərazisindən müharibədən öncəki mövqelərə çəkəcəyinə dair öhdəlik götürüb. Lakin Rusiya hələ də Gürcüstanın sərhədyanı rayonları olan Axalqori və Perevidə öz kontingentini saxlayır.
Defarjın fikrincə, Sarkozinin Gürcüstandakı uğuru uzunmüddətli deyil. Çünki Rusiya təslim olmağa hazır deyil. Onun sözlərinə görə, Rusiya Qafqazdakı münaqişələrin həllində aktiv şəkildə iştirak edir, regionda dominantlıq etmək istəyir və Qafqazda nəzarəti ələ keçirməyə çalışır.
Defarj hesab edir ki, maliyyə problemlərinin həlli ilə bağlı uğura Fransa və Almaniya arasındakı ciddi anlaşılmazlıqlar kölgə salır.
Almaniya hökuməti böhrana qarşı nəzərdə tutulmuş variantı tənqid edib. Bu planın əsasında Britaniya baş naziri Qordon Braunun maliyyə böhranından çıxışla bağlı milli planı dururdu. Həmin plan AB-nin dekabrda Brüsseldəki sammitində təsdiq olunmuşdur.
Almanlar da büdcə defisitinin artırılması hesabına maliyyə sektoruna iri pulların qoyulmasını ideyasını dəstəkləmirlər.
"Sarkozinin ən böyük uğuru sədrliyin özü olub. O çətin dönəmlərdə AB-nin yaxşı rəhbəri idi", - deyə Moizi bildirib.
Məqalənin müəllifi ilə bu ünvan vasitəsi ilə əlaqə saxlamaq olar: [email protected]