...

İran və 1500 kq uranın taleyi - Trend News-un icmalçısı

Dünya xəbərləri Materials 16 Oktyabr 2009 17:10 (UTC +04:00)
Fransa İrandan 3.5 faiz zənginləşdirdiyi urandan 1300 kiloqramda həcmi Rusiyaya verməyi tələb edib. Keçən ayın sonu BMT Baş Assembliasında iştirak etmək üçün Nyu-Yorka səfərində İran prezidenti bildirdi ki, Tehran nüvə laboratoriyasının yanacaqla təmin edilməsi üçün, İran "5+1" ölkələri ilə əməkdaşlığa hazırdır. Həmin laboratoriyada radioaktiv dərmanlar və dərman üçün izotoplar istehsal olunur. İran reaktoru yanacaqla təmin etmək üçün 3.5 faiz zənginləşdirilmiş uranı hər hansı bir ölkəyə verib, 19.75 faiz zənginləşdirilmiş uran almaq niyyətindədir.
İran və 1500 kq uranın taleyi - Trend News-un icmalçısı

Trend -un Fars redaksiyasının rəhbəri Dalğa Xatınoğlu

Fransa İrandan 3.5 faiz zənginləşdirdiyi urandan 1300 kiloqramda həcmi Rusiyaya verməyi tələb edib. Keçən ayın sonu BMT Baş Assembliasında iştirak etmək üçün Nyu-Yorka səfərində İran prezidenti bildirdi ki, Tehran nüvə laboratoriyasının yanacaqla təmin edilməsi üçün, İran "5+1" ölkələri ilə əməkdaşlığa hazırdır. Həmin laboratoriyada radioaktiv dərmanlar və dərman üçün izotoplar istehsal olunur. İran reaktoru yanacaqla təmin etmək üçün 3.5 faiz zənginləşdirilmiş uranı hər hansı bir ölkəyə verib, 19.75 faiz zənginləşdirilmiş uran almaq niyyətindədir.

1993-cü ildə İran bu laboratoriyanın yanacağı üçün Argentinadan 30 kq həcmində 19.75 faiz zənginləşdirilmiş uran alıb.

Tehranın bu laboratoriya reaktoru 40 il bundan əvvəl ABŞ tərəfindən tikilib və əsas funksiyası dərmanların istehsalı ilə məşğul olmaqdır. 150-300 kq, 19.75 faiz zənginləşdirilmiş uran bu reaktorun yanacağını ən azı 20 il müddətində təmin edə bilər.

Nəzəri olaraq İranın 1300 kq uran ehtiyatını Rusiyaya verməsi həm Qərb, həm də İran üçün sevindirici və pozitiv addım ola bilər. İranın hazırda 1500 kq, 3.5 faiz zənginləşdirilmiş uran ehtiyatı var və bu həcmdə uranı 90 faiz zənginləşdirməklə 2-3 nuvə başlığının yanacağını təmin edə bilər. 1300 kq həcmində 3.5 faiz zənginləşdirilmiş urandan 250 kq 19.75 faiz zənginləşdirilmiş uran istehsal olunur ki, bu da Tehran laboratoriyasını 20 ildən çox yanacaqla təmin edə bilər. Beləliklə, hər iki tərəf - həm İran və həm Qərb bu addımdan razı qalmalıdırlar.

Lakin, praktiki olaraq, İranın həqiqətən də uran ehtiyatlarının əksər hissəsini xaricə göndərməsi, yaxud Qərbin İrana 19.75 faizlik uranı təhvil verməsi sual altındadır. Birincisi ona görə ki, BMT Təhlükəsizlik Şurası (TŞ) indiyədək İranın nüvə proqramını dayandırmaq üçün bu ölkənin əleyhinə 5 Qətnamə qəbul edib. BMT TŞ-nin 1695 , 1737 və 1747-ci Qətnamələrinə əsasən, İrana hər cür nüvə yanacağının təhvil verilməsi (istər xam uran, sarı tort, yaxud zənginləşdirilmiş uran olsun) qadağandır. Sonuncu Qətnamənin 3-cü bəndindən 12-ci bəndinədək, İrana nüvə yanacağı ilə yanaşı, nüvə obyektlərində istifadə olunan texnikaların satışı da qadağandır. Beləliklə, İrana 250 kg uran (19.75%) təhvil vermək faktiki olaraq, BMT TŞ-nin Qətnamələrini pozur.

Qərbin hətta hərbi təhdidlərinə, BMT TŞ-nin Qətnamələrinə və beynəlxalq sanksiyalara baxmayaraq, rəsmi Tehran nüvə proqramının davam etdirilməsində 5 ildir ki, davam edir və bu müddətdə əldə etdiyi 1500 kg 3.5 faiz zənginləşdirilmiş uran ehtiyatlarını belə asanlıqıa Qərbə təhvil verməsi inandırıcı deyil.

Belə ehtimal da vardır ki, İran hakimiyyəti ölkə daxilində infilyasiya, işsizlik kimi problemlərlə bağlı yaranmış gərginliyi səngitmək üçün Qərb ilə münasibətlərində dəyişiklik yaratmaq istəyir. Digər ehtimal budur ki, BMT Baş Assambleyasının iclası keçirilən zaman Qum şəhərində daha bir uranı zənginləşdirmə mərkəzinin aşkar edilməsi İranı çətin vəziyyətə saldı və o, bunu ört-basdır etmək istəyir.

Qum şəhəri yaxınlığında yerləşən İranın ikinci uranı zənginləşdirmə mərkəzinin ümumi tutumu 3000 sentrifuqadır və bu həcmdə sentrifuqa sənaye miqyasında nüvə reaktorlarını yanacaqla təmin etməyə qabil deyil.

Hər bir halda, İran 1300 kq uran ehtiyatını əlavə dərəcədə zənginləşdirmək üçün hələ ki, heç bir xarici ölkəyə təhvil verməyib və ola bilsin ki, bütün bu söz-söhbət yalnız boş danışıqlardır.

Xəbər lenti

Xəbər lenti