Arye Qut, Trend - un Qüdsdəki xüsusi müxbiri
Kadima partiyasının rəhbəri Tsipi Livni hökumətin formalaşdırılmasına dair sonrakı cəhdlərdən imtina etmək barədə qərar qəbul edib. Livni, siyasi hadisələrin mövcud inkişaf variantlarını - "dar" koalisiyanın formalaşdırılması və ya növbədənkənar ümumxalq seçkiləri variantlarını nəzərdən keçirmək üçün bir neçə gün əvvəl Təl - Əvivdəki evində müşavirləri və yaxınları ilə görüşüb.
Dini ŞAS partiyası Kadima liderinin təklifini qəbul etməkdən imtina etdikdən sonra, "geniş" koalisiyanın formalaşdırılması məsələsi gündəlikdən çıxıb. Çoxsaatlıq məsləhətləşmələrdən sonra Tsipi Livni dar koalisiya əsasında Nazirlər Kabinetini formalaşdırmaqdan imtina etmək və ölkə prezidentindən növbədənkənar seçkilərin keçirilməsini xahiş etmək qərarına gəlib.
Koalisiyanın təxmini iştirakçıları ilə uzun danışıqlar və əldə edilmiş razılıqların müzakirəsindən sonra Livni qəti qərar qəbul edib: "Bu fırıldaqçılıq məni bezidirb. Elə sabah seçkilər haqqında məlumat verəcəyəm".
Livninin rəyinə görə, "fırıldaq" danışıqların davam etdirilməsi yalnız onun siyasi imicinə zərbə vuracaq. O öz partiyasının yüksək vəzifəli üzvlərini koalisiya danışıqlarına çevrilmiş şantaj və fırıldağa görə illər ərzində formalaşan siyasi obrazını pozmaq niyyətində olmaması barədə xəbərdar edib. Livniyə yaxın olanlar ŞAS, Yaadut xa-Tora və Pensiyaçılar partiyalarının əksər tələblərini "qeyri-mümkün" adlandırıblar. Yaranmış vəziyyətdə növbədənkənar seçkilər Knessetdə geniş dəstəyi olmayan, yaşama qabiliyyəti olmayan hökumətin yaradılmasından üstün tutulur.
Tsipi Livni Kadima partiyasında seçkilər ərəfəsində öz gücünə əmin olub. Lakin o bilirdi ki, qələbə onun qarşısına çətin vəzifə çıxaracaq. Altı həftə ərzində o, yeni hökumət formalaşdırmalıdır. Əks halda, üç aydan sonra növbədənkənar seçkilər keçiriləcək, bu vaxt ərzində Kabinet rəhbərinin səlahiyyətlərini Ehud Olmert icra etməli olacaq.
Partiya seçkilərində qələbə Livniyə milli lider mövqeyini verməyib. Qarşıda onun varisi olduğu Ehud Olmertin bunadək birləşdirdiyi eyni koalisiyanın yaradılması üzrə uzun və ağır zəhmət dayanırdı. O nə qədər çox çalışırdısa, vəzifəsi də bir o qədər çətinləşirdi. Beləliklə, tamamilə mümkündür ki, bu gün artıq dəqiqdir ki, İsraili növbədənkənar seçkilər gözləyir.
Livninin praymerizdə qələbə qazanmasından ötən dövr ərzində edə bildiyi yeganə şey Avoda partiyası ilə koalisiya sazişinin qaralamasını imzalanması olub. Doğrudur, bu sənədi diqqətlə oxusaq, əmin olmaq çətin deyil ki, "sülh düşərgəsi"nin yeni hökumət başçısı faktiki olaraq Ehud Barak olmalıydı. Lakin Livni kimi, Avoda partiyasının liderinə də çətin ki,Baş nazir kürsüsündə əyləşmək müyəssər olsun: ikinci Livan müharibəsindən sonra "sülh düşərgəsi"nin sıraları nəzərə- çarpacaq dərəcədə seyrəlib. Kadimanın rəhbərliyində sonadək ŞAS-ın qərarının qəti olmamasına ümid bağlayırdılar. Lakin dini ŞAS partiyasının sədri Eli İşay bildirib ki, onun partiyası Kadimanın sədri Tsipi Livninin formalaşdırdığı koalisiyaya girməmək barədə qəti qərar qəbul edib. İşay vurğulayıb ki, ŞAS partiyasının Livninin koalisiyasında iştirak etməməsi barədə birmənalı qərar qəbul edib. Bununla yanaşı, İşay xüsusilə vurğulayıb ki, söhbət iqtisadi tələblərdən çox, siyasi tələblərdən gedir. Bu siyasi tələblər arasında ən əsası Qüdsün statusu ilə bağlı, fələstinlilərlə hər hansı danışıqlardan imtinadır.
Lakin indi vəziyyət köklü surətdə dəyişir. İş hətta onda deyil ki, Olmert hələlik keçid hökumətin başında qalır. Kadima daha "hakimiyyət partiyası" ola bilməyəcək. Belə ki, 18-ci çağırış Knesset yəqin ki, siyasi qüvvələrin cəmiyyətdəki virtual deyil, real bölgüsünü əks etdirəcək. Likud parlament fraksiyasının sədri Gideon Saar Livnini koalisiya danışıqlarını korlamaqda ittiham edib. "Livni qərar qəbul etmək iqtidarında olan rəhbər kimi tam müvəffəqiyyətsizliyə uğrayıb, - Gideon Saar hesab edir. - O, heç bir şeydə qətilik göstərməyib. O daim geri çəkilir və digərlərinə onun əvəzinə qərar qəbul etməyə imkan verirdi. O, Qüdsü bölünməz saxlmaq haqqında öhdəlik istisna olmaqla, hər şeyi verməyə hazır idi. Onun müvəffəqiyyətsizliyi sübut edib ki, ölkəyə digər rəhbərlik lazımdır".
Dünən axşam Livni hökumətin formalaşdırılmasından imtina haqqında qərarını İsrail prezidenti Peresə bildirib. Kadima partiyası sədrinə yaxın olan insanların sözlərinə görə, o, potensial tərəfdaşların koalisiya danışıqları zamanı əl atdıqları "siyasi şantaj"ın dayandırılmasında belə addımın vacibliyini vurğulayıb. Söhbət zamanı Livni "İsrail cəmiyyətinin uzunmüddətli qeyri -müəyyənlikdən yorulması" ilə əlaqədar, seçkiklərə hazırlıq prosedurunu mümkün olduqca sürətləndirmək xahişi ilə prezidentdə müraciət edib. Buna cavab olaraq Peres bildirib ki, Qanun ona seçkiləri rəsmi şəkildə elan etməmişdən əvvəl parlament məsləhətləşmələrinə üç gün ayırır. İsrail tarixində böhranlı vəziyyətdə koalisiya formalaşdıra bilməyən iki lider olub. Belə ki, 1990 - cı ildə İsrailin hazırki prezidenti Şimon Peres, 2008 - ci ildə isə, Tsipi Livni belə lider vəzifəsində çıxış edib.
Zəruri prosedur məsələlərinin həllindən sonra, dövlət başçısı Şimon Peres yeni çağırış Knessetə ümumxalq seçkilərinin keçirilməsini elan edəcək. Müxtəlif hesablamalara əsasən, səsvermə fevralın ortalarında baş tutacaq.
Livnini Kadimadakı praymerizdə qələbə münasibəti ilə səmimi təbrik edən İsrailin istefa verən Baş naziri Ehud Olmert getməyə tələsmir. Onun ətrafında Olmerin "belə sadə şəkildə qalxıb gedə bilməyəcəyinə" dair fikir səsləndirirlər. O, hakim koalisiyanın formalaşdırılmasına əmin olmalıdır. Son hadisələri nəzərə alaraq, istisna deyil ki, istefaya gedən Baş nazir hələ kürsüdə yubanacaq. Nə olsun, Tsipi Livni gözləyər. Onun xasiyyətində güzəşt yoxdur - axı o, siyasətdə səbrsizlik və azartın necə sərt cəzalandırıldığını dəqiq bilir. Livni dini sektorun nümayəndələrini inandıra bilmədi və praymerizdə olduğu kimi, qələbəyə eyni əminliklə ümumxalq seçkilərinə getdi. "Mossad"ın keçmiş əməkdaşının səbr ehtiyatı sərhədsizdir. Lakin onun başlıca rəqibi bu seçkilərdə aşkar favorit, parlament müxalifətinin rəhbəri, Likud partiyasının sədri Binyamin Netanyahu olacaq ki, bu da İsrailin "dəmir ledi"sinin başlıca döyüşünün irəlidə olması deməkdir. Tsipi Livninin bu döyüşdə qələbə qazanıb-qazana bilməyəcəyini zaman göstərəcək.