Azərbaycan, Bakı, 07 may / Trend , müxbir E.Tariverdiyeva /
Strateji hücum silahları barədə (SNV) ABŞ və Rusiya arasında yeni razılaşmanın imzalanması ikitərəfli əlaqələrin yaxşılaşdırılması istiqamətində mühüm addımdır və digər nüvə potensialı olan ölkələr tərəfindən təhlükəyə səbəb olmayacaq.
"Silahlanmağa nəzarət üzrə Rusiya və ABŞ səylərinin gücləndirilməsi ikitərəfli münasibətlərdə yaxşı haldır. Bu o deməkdir ki, tərəflərin heç biri ədavətli rəqabətdə maraqlı deyil", - Rusiya üzrə amerikalı ekspert Henri Heyl hesab edir.
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov və ABŞ-ın Dövlət katibi Hillari Klinton 2009-cu ildə müddəti bitən SHV razılaşmasının yenidən hazırlanması üçün bu gün Vaşinqtonda görüşəcəklər. Bu barədə cümə axşamı RİA Novosti informasiya agentliyinə Rusiya XİN Şimali Amerika departamentinin direktoru İqor Neverov deyib.
O, yeni razılaşma ilə bağlı Rusiya-Amerika məsləhətləşmələrinin birinci raundunun bu həftə Romada keçiriləcəyini təsdiqləyib.
Neverovun sözlərinə əsasən, Moskva yeni sənədin əsas parametrlərinin ABŞ Prezidenti Barak Obamanın iyulda Rusiyaya baş tutacaq səfərinədək razılaşdırılacağına ümid edir.
Rusiyanın vitse-baş naziri Sergey İvanov fevralın 9-da Münhendə keçirilən təhlükəsizlik konfransında deyib ki, Rusiya SNV razılaşmasının yeni mətni barədə danışıqlara hazırdır. "Amerika tərəfi də buna hazır olarsa, danışıqlar olduqca tez və aktiv başlayacaq", - İvanov qeyd edib.
Yeni SNV-2 razılaşmasının hazırlanması barədə Rusiya KİV-ləri hələ 2008-ci il dekabr 2009-cu il yanvar tarixləri ərzində məlumat vermişdi. Bununla belə razılaşmanın təxmin edilən tərkibi barədə məlumat verilmirdi. ABŞ Prezidenti Obamanın Rusiyaya səfəri çərçivəsində SNV-2 razılaşmasının gündəmdə olacağı gözlənilir.
ABŞ Prezidenti nüvə silahlarının ixtisarını prezidentliyinin vacib öhdəliyindən biri olacağına söz verib. Obama həmçinin, 1991-ci ildə imzalanmış SNV-1 razılaşmasının yenidən hazırlanması üçün Rusiya ilə danışıqları bərpa edəcəyinə söz verib. SNV-1 razılaşmasına əsasən, hər iki ölkə nüvə ehtiyatlarını 10 mindən 5 minədək azaltmalı idi.
Ekspertlərin fikrincə, yeni razılaşmanın imzalanması Moskva və Vaşinqton münasibətlərində yeni trend olacaq.
Heylin fikrincə, iki ölkənin dostluq əlaqələri baxımından bu çox ciddi müraciətdir.
"Hazırkı şəraitdə silahlandırmanın ixtisarı iki ölkə arasında qarşılıqlı anlaşmanın və etimadın yüksəlməsinə səbəb ola bilər. Çünki sözügedən sahə iki ölkənin mövqeyinin üst-üstə düşdüyü nadir sahələrdəndir", - Corc Vaşinqton Universitetinin politologiya üzrə professoru Heyl Trend -a bildirib.
Rusiyanın Amerika üzrə aparıcı eksperti Anatoli Utkin etiraf edir ki, ABŞ-la münasibətlərin yaxşılaşması Rusiya üçün fərəhdir. "Müasir dövrün nəhəng dövləti bizimlə unikal danışıqlar aparır və bu danışıqlar yalnız ABŞ və Rusiyaya aiddir", - ABŞ və Kanada İnstitutunun beynəlxalq araşdırmalar mərkəzinin direktoru Utkin Trend -a bildirib.
Utkinin fikrincə, silahlanmanın ixtisarı barədə ABŞ-ın təklif etdiyi yeni layihə Rusiya üçün sərfəlidir. Ekspertin fikrincə, Rusiya dilemma qarşısında qalıb - ağır böhran şəraitində raketlərin istehsalına vəsait sərf etmək, yoxsa potensialları azaltmaq.
"American Progress" mərkəzinin eksperti Endryu Qrotto hesab edir ki, bu "soyuq müharibə" dövrü silahlarının ləğvində tərəflərin ikisi də maraqlıdır.
Ekspert deyib ki, silahlanmaya nəzarət üzrə danışıqlar Rusiya-ABŞ əlaqələrinin digər sahələrində də irəliləyişə gətirə biləcək siyasi güc üçün vacib vasitədir.
"Əlbəttə ki, nüvə silahı Rusiya-ABŞ muünasibətlərinin elementlərindən biridir və bu sahədə irəliləyiş bütün sahələrdə irəliləyişə zəmanət vermir", - Qrotto elektron poçtla Trend -a bildirib.
Ekspertlərin fikrincə, sözügedən razılaşma nüvə potensialını genişləndirən digər ölkələr tərəfindən hücum təhlükəsini artırmır, hətta Şimali Koreya və İran kimi ölkələrin nüvə potensialını da nəzərə alınarsa.
Avropa ölkələri və ABŞ İranın nüvə proqramının sülh xarakterli olduğuna şübhə edirlər və Tehranın nüvə silahı istehsal edəcəyindən ehtiyatlanırlar. İranın nüvə proqramının dayandırılması məqsədilə BMT Təhlükəsizlik Şurası Tehrana qarşı üç iqtisadi sanksiya tətbiq etsə də, heç bir nəticə əldə olunmayıb.
2009-cu il aprelin əvvəlində Koreya Xalq Demolkratik Respublikası (KXDR) sputnik rabitəsi olan raket havaya buraxdı. Buna cavab olaraq BMT Təhlükəsizlik Şurası Şimali Koreyanı ittiham etdi və bildirdi ki, ölkə mövcud olan razılaşmanı pozub. Razılaşmaya əsasən, KXDR-ə ballistik raketlərlə bağlı istənilən fəaliyyət qadağandır.
Buna cavab olaraq KXDR baş nüvə zavodunda plutonium istehsalı üzrə işləri bərpa etdiyini bildirdi.
Heylin fikrincə, ABŞ və Rusiya Şimali Koreya və İran kimi ölkələri məhv etmək üçün qat-qat çoxlu silaha malikdirlər. Bu səbəbdən nüvə silahlarının azaldılması vəziyyətə elə də təsir etməyəcək.
Bu fikirlə Qrotto da razılaşıb. Onun sözlərinə əsasən, Rusiya və ABŞ-da bir-birinin qarşısını kəsmək üçün lazım olandan min dəfə artıq nüvə silahı var. O ki qaldı İran və Şimali Koreyaya, onların çoxlu sayda nüvə başlıqları istehsal etmək imkanları yoxdur.
"ABŞ-ın keçmiş müdafiə naziri MakNomarakın sözlərini xatırlatmaq istəyirəm: "Rusiya və ABŞ-ı məhv etməkdən ötrü 200 nüvə döyüş başlığı kifayətdir. Beləliklə, Rusiyada onların sayı çoxdan 200-ü keçib. Bizdə isə 7 min döyüş başlığı var"", - Utkin deyib.
Utkinə görə, Rusiya Obamanın təklif etdiyi yolla getmək istəyir: raketlərin sayını 1000-ə endirmək.
Materialın hazırlanmasında V.Javoronkova iştirak edib.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]