Azərbayca, Bakı, 28 oktyabr / Trend , müxbir Ü.Sadıxova/
İslam Konfransı Təşkilatının baş katibi Ekmələddin İhsanoğlunun Azərbaycana səfəri ərəfəsində Trend -un Yaxın Şərq redaksiyasına müsahibəsi
- Siz Azərbaycanın İslam Konfransı Təşkilatının işində rolunu və iştirakını necə qiymətləndirirsiniz? İKT-nin Azərbaycan ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində hansı gələcək planları var?
- Azərbaycan İKT-yə 1992-ci ildə daxil olub və o vatxdan etibarən təşkilatın fəal üzvü olmaq üçün çalışır ki, bu da təqdirəlayiqdir. Azərbaycan İKT-də səmərəli rol oynayır, ölkə təşkilatın bir sıra vacib görüşlərini və iclaslarını təşkil edib. 2006-cı ildə Azərbaycanda xarici işlər nazirləri Şurasının 33-cü sessiyası keçilirib. Bu ölkənin sədrlik etdiyi dövrdə millətlər və mədəniyyələr arasında qarşılıqlı anlaşmanın möhkəmlənməsi istiqamətində böyük iş görülüb. "Azərbaycan İKT-nin üzvü kimi Avropa və Asiya arasında əməkdaşlığın inkişafında körpü ola bilər.
- İKT Ermənistanın Azərbaycana qarşı təcüvüzünü pisləyir və bu münaqişəyə dair bir sıra qətnamələr qəbul edib. Beynəlxalq arenada təşkilatın nüfuzunu nəzərə alaraq, siz Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllini necə görürsünüz? İslam ölkələri sülh prosesində hansı addımları ata bilər?
- İKT qəti və prinsipial mövqe tutaraq Ermənistanın Azərbaycan Respublikasına qarşı təcavüzünü pisləyir və Dağlıq Qarabağ məsələsində əvvəlki kimi Azərbaycan ilə həmrəy olacaq. İKT Azərbaycanın münaqişənin ədalətli və sülh yolu ilə həllinə yönələn bütün səylərini dəstəkləyərək Ermənistanın işğal olunmuş ərzilərdəki hərəklətlərini pisləyir. Hazırda bu mübahisənin sülıh yolu ilə həlli üçün beynəlxalq hüquq normalarını riayət etməliyik. Beynəlxalq hüquq normaları, həmçinin BMT Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən bu münaqişəyə dair qəbul olunan qətnamələr Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və suverenliyini, beynəlxalq sərhədlərin pozulmasının və zorakılıqla ərazilərin mənimsənilməsinin yol verilməz olduğunu dəqiq şəkildə təsdiqləyir. Biz bu qətnamələrin tam yerinə yetirilməsini tələb etmişik və İKT-yə üzv ölkələri Azərbaycan torpaqlarının işğalına və erməni təcüvüzkarlığına son qoymaq üçün lazım olan və qaçqınlara təhlükəsiz şəraitdə öz evlərinə qaytımalarına imkan verəcək siyasi və iqtisadi addımlar atmağa çağırmışıq.
- Siz son çıxışınızda demisiniz ki, müqəddəs Əl-Aqsa məscidinə olan hücum arzu edilməyən hallara gətirib çıxara bilər və müsəlman icmalarını öz müqəddəs yerlərini qorumaq üçün tədbirlər görməyə səsləmisiniz. Əl-Aqsaya olan hücum konkret olaraq hansı neqativ nəticələrə səbəb ola bilər və islam ümməti Qüdsün müqəddəs ziyarətgahlarını qorumaq üçün hansı addımları atmalıdır?
- Müsəlman ümmətinin əsas problemlərindən biri Əl-Aqsa məscididir və ona hücum regional stabillik, sülh və beynəlxalq təhlükəsizlik üçün gözlənilməz təhlükələr yarada bilər. Şübhəsiz cavab reaksiyası olacaq. Bu, Fələstində onsuz da mövcud olan vəziyyəti daha da gərginləşdirəcək və müsəlman aləmində yeni qəzəb dalğası yaradacaq. Pandora qutusunun açılması onsuz da nifaqdan əziyyət çəkən regionda qəzəb yaradacaq. Bu da regionda və dünyanın digər yerlərində ekstremizm faktlarının artmasına gətirib çıxaracaq. Bu çətin məsələlər öz ədalətli həllini tapmasa, prezident Obamanın Qahirədəki çıxışında səsləndirdiyi barışıq və yaxınlaşma ümidi boşa çıxacaq.
Bu gün 1.5 milyarddan artıq tərəfdaşı olan müsəlman ümmətinin öz maraqlarını və müqəddəs yerlərini qorumaq üçün böyük iqtisadi potensialı var. Müsəlmanlar maliyyə və iqtisadi planda çox şeylər edə bilərlər. Bu gün Qüdsdəki bütün təhsil, səhiyyə və yaşayış məskənləri kimi həyati əhəmiyyəti olan sahələrin hamısının dəstəyə ehtiyacı var. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, 2005-ci ildə Məkkədə keçirilən üçüncü növbədənkənar islam sessiyasında Qüdsə dəstək məqsədilə hər müsəlmanın bir dollar verməsi çağrışı səslənmişdi. Siyasi səviyyədə Qüds problemi gündəlikdə əsas problem olaraq qalır. Fələstinlilərin haqlarını qorumaq üçün daima beynəlxalq ictimaiyyətlə işləmək lazımdır. Regional stabillik və sülhün bərqərar olması üçün ən yaxşı yol - İsrail ordusunun 1967-ci il iyun ayının 4-də olan sərhədlərə qədər tam çıxarılması və BMT-nin fələstinlilərin milli hüquqlarının bərpasını nəzərədə tutan qətnamələrinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasına nail olmaqdır.
Fələstin və Qüds problemi İKT-nin gündəlikdə duran ən əsas məsələsidir və həmişə bizim diqqət mərkəzimizdə olub. İKT-nin icra komitəsinin gələn həftə küçiriləcək iclasında islamın Qüdsdə olan müqəddəs yerlərin qorunması üçün tədbirlər nəzərdən keçiriləcək. Biz Qəzzaya olan son təcavüz zamanı İsrailin cinayətinin beynəlxalq səviyyədə araşdırılması təşəbbüsü ilə çıxış etdiyimiz kimi, Əl-Aqsa məscidinə və bütövlükdə Qüdsə qarşı təcavüzə müqavimət göstərmək üçün beynəlxalq səviyyədə bütün gücümüzü səfərbər edəcəyik. Noyabrın 1-də icra komitəsi şəhərin müxtəlif səviyyələrdə bütövlükdə qorunması məsələsinə baxacaq.
- Müsəlman ölkələri və islam təşkilatları koalisiya qoşunları İraqdan çıxarıldıqdan sonra bu ölkədə stabilliyin bərpası üçün hansı maddi və siyasi köməyi göstərə bilərlər?
- İKT və onun üzvləri daima İraqın ərazi bütövlüyünü, siyasi azadlığını və suverenliyini dəstəkləyirlər.
Onlar (üzv ölkələr) İraq xalqının öz milli resursalarına nəzarət haqqının bərpa olunmasında, seçki yolu ilə hökuməti seçmələrində və milli institutların bərpası üçün resursların səfərbər olunmasında öz dəstəklərini nümayiş etdiriblər. Bundan başqa, İraq xalqının yaşayış tərzinin və milli iqtisasiyyatın yaxşılaşdırılmasında da dəstək olublar.
Dəməşqdə keçirilən iclasda (23-25 may 2009) İKT bütün üzv ölkələri İraqın tələbatının ödənilməsi üçün bu ölkəyə hər cür dəstək göstərməyə səsləmişdi. İKT həmçinin Paris klubunun İraqın böyük borcunu silməsi haqqında bəyanatını da alqışlamış və digər ölkələri də belə bir addım atmağa səsləmişdi.
- İKT müsəlman ölkələrində olan münaqişəli zonalarda yerləşdirmək məqsədilə xüsusi sülh kontingenti yarada bilərmi?
- Təəssüflər olsun ki, bir çox münaqişələr müsəlman ölkələrindədir. Bu acı həqiqətdir və bütün üzv ölkələr sülh, stabillik, inkişaf və birliyə cəhd edərlərsə, bu problemlər həll oluna bilər. İKT öz qanuni yerini tuta və sülh və təhlükəsizliyin bərqərar olması üçün mühüm rol oynaya bilər. Bu günə qədər təşkilat münaqişələrin həll olunması üçün konkret ölçülər götürüb.
Xarici işlər nazirlərinin 2009-cu ildə Dəməşqdə keçirilən son iclasında mən, təhlükəsizliyin təmin olunması, sülhün dəstəklənməsi və üzv ölkələrdəki münaqişələrin həll olunmasında İKT-nin gələcək rolu haqqında sənəd təqdim etmişəm və həmin sənəd iclasda təsdiq olunmuşdu. İndi biz üzv ölkələrin bu məsələ haqqında fikrini soruşuruq və ümid edirik ki, ekspert qrupu tez bir zamanda növbəti sessiyaya təqdim olunacaq fəaliyyət planını müzakirə edəcək.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]