Azərbaycan, Bakı, 04 noyabr/ Trend , müxbir İ.Xəlilova/ SOCAR şirkəti (Azərbaycanın Dövlət Neft Şirkəti) 2009 - cu ildə neftin müqavilə (ixrac) və dövlətdaxili topdansatış qiyməti arasındakı fərqdən ölkənin dövlət büdcəsinə 2008 - ci il üzrə proqnozlaşdırılan məbləğdən 72,6 faizdən çox vəsait köçürəcək. Bu barədə ölkənin Milli Məclisinə təqdim olunan 2009 -2012 - ci illər dövlət büdcəsi proqnozlarında bildirilir.
2009 - cu ildə dövlət büdcəsinə 2008 -ci ildə 206 mln. manata qarşı 355,5 mln.manat köçürülməsi planlaşdırılır. Neft və qaz hasilatı həcmlərinin artım proqnozları ilə əlaqədar olaraq, daxilolmaların artacağı gözlənilir.
SOCAR şirkəti 2008 - ci ilin yanvar - sentyabrında neftin müqavilə (ixrac) və dövlətdaxili topdansatış qiyməti arasındakı fərqdən ölkənin dövlət büdcəsinə 171 877,6 min manat ödəyib. Büdcə proqnozuna düzəlişlər çərçivəsində tətbiq edilmiş yeni mexanizmə əsasən, SOCAR bu fərqdən əldə edilən vəsaitin 30 faizini xəzinəyə ödəyir. Bu vəziyyət gələn il də saxlanılacaq. Bunadək hesablamalar həmin vəsaitin 25 faizi səviyyəsində aparılıb.
Yalnız sentyabrda bu xətt üzrə dövlət büdcəsinə 40 390,6 min manat, avqustda - 11 907,1 min manat, iyulda 4007,1 min manat vəsait daxil olub.
Maliyyə Nazirliyində nisbətin dəyişdirilməsini neftdən gələn gəlirlərin artması ilə bağlayırlar. Neftin dünya qiyməti də daxilolmaların həcminə təsir göstərir və müvafiq olaraq, dövlət büdcəsinə daxilolmalar da artır.
Lakin oktyabrdan neftin qiyməti düşməyə başladı və hətta dövlət büdcəsində 70 dollar həcmində müəyyən olunmuş qiymətdən də aşağı (bir barelə görə 66 dollar) düşdü.
2008 - ci ilin dövlət büdcəsində neft qiyməti bir barelə görə 70 dolları (əvvəllər büdcə göstəricilərinin proqnozlaşdrılması bir barel üçün 50 dollar qiyməti ilə hesablanırdı) ötən vaxt, əldə olunan gəlirlərin 75 faizinin Dövlət Neft Fonduna (ARDNF) verilməsi nəzərdə tutulur. Bu halda, 2008 - ci ilədək hesablama mexanizmi 40 dollardan 50 dollaradək qiymətlər üzrə göstərilirdi. Göstərilən vaxtadək ARDNF-ə əlavə daxilolmaların 50 faizi verilirdi. Gələn il üçün ilkin büdcə proqnozları 80 dollar əsasında formalaşıb, lakin dünya bazarlarında neft qiymətlərinin tərəddüd etməsi ilə əlaqədar, proqnozların yenidən nəzərdən keçiriləcəyi istisna olunmur.
2008 - ci ilin proqnozlara əsasən, neft sektoru ölkənin dövlət büdcəsinə 6,7 mlrd. manat məbləğində (Dövlət Neft Fondundan 3,8 mlrd. manat həcmində transfertlər nəzərə alınmaqla) daxilolmaları təmin etməlidir ki, bu da ümumi büdcə gəlirlərinin 63,9 faizini təşkil edir. Lakin bu hesablamalar zamanı Gürcüstandakı hadisələr və Bakı -Tbilisi - Ceyhanın Türkiyə hissəsindəki partlayış nəzərə alınmayıb;bu hadisələr neftin ixracının azalmasına səbəb olmuşdu. 2009 - cu ildə ARDNF-dən transfertlər 7,595 milyard manat (62,4 faiz) səviyyəsində gözlənilir.
Noyabrın 4-n ə olan rəsmi məzənnə 0,8097 AZN/USD təşkil edir.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı - [email protected]