Azərbaycan, Bakı, 09 sentyabr/ Trend , müxbir E.Tariverdiyeva/Türkiyənin "Qafqazda təhlükəsizlik və stabillik platformasının" yaradılması təşəbbüsü qəbul ediləcəyi təqdirdə, regiondakı əksər münaqişələri, o cümlədən Dağlıq Qarabağ münaqişəsini tənzimləyə bilər.
"Əsas odur ki, Qafqazda, necə deyərlər, sülhə məcbur edən aparıcı bir qüvvə olsun və belə bir qüvvə Rusiya-Türkiyə Alyansı ola bilər və olmalıdır", - RF Dövlət Dumasının deputatı Sergey Markov deyib.
Rusiya və Türkiyə beş ölkə - Azərbaycan, Rusiya, Gürcüstan, Türkiyə və Ermənistan üçün "Qafqazda təhlükəsizlik və stabillik platformasının"yaradılmasının reallaşdırılması planına başlayıblar.
Yeni Alyansın yaradılmasının zəruriliyi barədə Türkiyə prezidenti Abdullao Gül bazar günü Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyanla danışıb. Bunu yaxın günlərdə Azərbaycanın xarci işlər naziri Elmar Məmmədyarov da Moskvada müzakirə edib.
Yeni Alyansın yaradılması ilə bağlı danışıqların növbəti mərhələsi Rusiya prezidenti Dmitri Medvedyevin və Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevin şəxsi görüşü ola bilər. Ötən həftə iki ölkə rəhbəri telefonla danışaraq, nazirlərin görüşünün onların şəxsi danışıqları üçün hazırlıq olması barədə qərara gəliblər.
Müşahidəçilər ümid edirlər ki, Türkiyənin təşəbbüsü uzanmış Dağlıq Qarabağ münaqişəsini və regiondakı Gürcüstan və Rusiya, Türkiyə və Ermənistan arasındakı digər münaqişələri və eləcə də, Dağıq Qarabağ problemini həll edəcək.
Azərbaycanın müstəqil politoloqu Rasim Musabəyovun fikrincə, bu təşəbbüsün mahiyyəti ondan ibarətdir ki, münaqişləri tamamilə həll etmək mümkün olmasa da, heç olmasa, onların gərginliyini zəiflətmək üçün hansısa imkanlar axtarılsın.
Ermənistan Azərbaycanın 20% ərazisini - Dağlıq Qarabağı və ona bitişik yeddi rayonu işğal edib. Münaqişə 1988-ci ildə başlayıb. 1994-cü il in mayında Azərbaycan və Ermənistan arasında atəşkəs haqqında razılıq əldə olunub. Tərəflər indiyədək müvəffəqiyyətsiz sülh danışıqları aparırlar.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə tənzimlənməsi üçün vasitəçi kimi üç ölkənin - ABŞ, Rusiya və Fransanın həmsədri olduğu Minsk Qrupu çıxış edir.
Markovun fikrincə, Türkiyənin təşəbbüsü hərbi qarşıdurmadan danışıqlar prosesinə keçid ola bilər. "Hələ Sovet dönəmində Moskvanın hökmranlığı dövründə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ideal şəkildə həll edilməyib, Qafqazda üstün bir qüvvə olsa, regionun bütün tərəflərinin sülhə obyektiv məcbur edilməsi həyata keçirilər", - Trend -a Siyasi Tədqiqatlar institutunun direktoru Markov deyib.
Musabəyov bu təşəbbüsün reallaşmasına şübhə ilə yanaşsa da, bu təşəbbüs çərçivəsində Ermənistan-Azərbaycan və Ermənistan -Türkiyə münaqişələrinin gərginliyini zəiflətməyinin mümkünlüyünü irəliyə atılmış addım olacağını qeyd edir.
"Hazırkı vəziyətdə hansısa dialoqun aparılmasına, hətta Türkiyə və Rusiyanın köməyilə olsa da, edilən cəhd və ora Ermənistan və Azərbaycanın cəlb edilməsi, regiondakı təhlükəsizlik baxımından müsbət amildir", - Trend -a politoloq bildirib.
Ekspertlət Türkiyənin təklif etdiyi "Platformanın"başqa müsbət cəhətlərini də qeyd edirlər. "Çox vacibdir ki, Türkiyənin təşəbbüsü regionda iqtisadi əməkdaşlığın inkişafına səbəb olsun, vətəndaşların hərəkət azadlığını təmin etsin və Amerikanın təsirini azaltsın", - Markov hesab edir.
Qafqazda dövlətlər ittifaqının yaradılmasını dövlət rəhbərləri bir neçə dəfə müzakirə ediblər. Türkiyənin keçmiş prezidenti Süleyman Dəmirəl doxsanıncı illərin ortalarında Qafqazın təhlükəsizlik platformasının yaradılması ilə bağlı təşəbbüslə ilk dəfə olaraq çıxış edib. Lakin Yerevanla tarıma çəkilmiş münasibətlərlə əlaqədar olaraq, Ankaranın təşəbbüsü o zaman müvəffəqiyətsizliyə uğrayıb.
Materialın hazırlanmasında R.Ağayev (Moskva), V.Javoronkova, M.İbrahimov iştirak ediblər.