...

Mərkəzi Asiya ölkələri regionun su-energetika problemini vasitəçilərsiz həll edə bilər – ekspertlər

Siyasət Materials 28 Yanvar 2010 12:59 (UTC +04:00)
Özbəkistan, Qırğızıstan və Tacikistan regionun su-energetika problemini vasitəçilərin bu prossesdə iştirakı olmadan da yaxın vaxtlarda həll edə bilər. Ekspertlər belə hesab edir.

Azərbaycan, Bakı, 27 yanvar / Trend , müxbir V.Javoronkova/

Özbəkistan, QırğızıstanTacikistan regionun su-energetika problemini vasitəçilərin bu prossesdə iştirakı olmadan da yaxın vaxtlarda həll edə bilər. Ekspertlər belə hesab edir.

"Məni fikrimcə, böyük dövlətlərin vasitəçiliyi və müdaxiləsi olmadan belə Özbəkistan, Qırğızıstan və Tacikistanın həm iradəsi, həm də siyasi uzaqgörənliyi bu məsələni (Mərkəzi Asiyaya su və elektrik enerjisi paylanışı) həll etmək üçün kifayət edər", - Sergey Yejkov telefon vasitəsilə Daşkənddən Trend -a bildirib.

Mərkəzi Asiyadakı su problemi regionun iki ən sulu çayı Sırdərya Amudəryanın Özbəkistan, Qazaxıstan və Türkmənistandan əvvəl Tacikistan və Qırğızıstandan keçməsi və burada suyunun böyük hissəsinin itirməsindən yaranır. Su çatışmazlığından ən çox kənd təsərrüfatının əsasını pambıqçılıq təşkil edən Özbəkistan əziyyət çəkir.

Qırğızıstan və Tacikistanda da elektrik enerjisi kifayət etmir və xammal çatışmazlığı üzündən ölkələrin istilik elektrik enerjisinin (İEE) köməyi ilə bu ehtiyacı ödəməyə imkanı yoxdur. Buna görə də elektrik enerjisi əldə etmək üçün bu ölkələr sudan istifadə edirlər və hazırda əlavə su elektrik stansiyaları (SES) tikməyə zərurət var.

Yuxarıda qeyd edilən məsələ Özbəkistana daxil olan suyun həcminin azalmasına gətirib çıxara bilər ki, bu da ölkəni narahat etməyə və region ölkələri arasında gərginlik yaratmaya bilməz.

Özbəkistanın Qırğızıstan və Tacikistanla münasibətlərini "gərilmiş" hesab etmək olar. Lakin ekspertlərin fikrincə, yaxın zamanlarda tərəflər bu məsələdə razılığa gələcəklərinə inanır.

Yejkovun fikrincə, Özbəkistan Mərkəzi Asia regionunda su resurslarının bölüşdürülməsi məsələsində qonşu respublikalar ilə qarşılıqlı anlaşma nöqtəsi axtarır.

"Özbəkistan məsələnin həllində qonşu dövlətlər ilə ziddiyyətə girmək istəmir", - Yejkov Daşkənddən telefon vasitəsilə Trend -a bildirib.

Mərkəzi Asiya üzrə qırğızıstanlı ekspert Orozbek Moldaliyevaın fikrincə, kənar müdaxilələr kimi siyasi faktorlar su-energetika məsələsində Özbəkistan və qonşu ölkələr arasında əməkdaşlığın bərqərar olmasına mane ola bilər.

"Əgər iri dövlətlər münasibətlərə müdaxilə etməsə, yaxın zamanlarda bu düzələ bilər", - Moldaliyev Bişkekdən telefon vasitəsilə Trend -a bildirib.

Yejkovun fikrincə, ölkələr arasındakı danışıqların məqsədi aydın olduğu kimi həllini gözləyən fikir ayrılıqlarının nəticələri də aydındır, tərəflərə yalnız razılığa gəlmək qalır.

"Vasitəçilər adətən real təsirlər etməkdənsə, dekorativ funksiya yerinə yetirirlər. Bu məsələyə real təsir etmək, həm bir ölkənin, həm də digər ölkənin maraqlarına yardım etməkdir",-  ekspert hesab edir.

Moldalıyevin fikrincə, regionun hidroenergetika layihəsinə kapital qoyuluşu tərəflər arasında münasibətlərin düzəldilməsinə yardım edə bilər. Bu, eyni zamanda Özbəkistanın xeyrinədir.

"Hidroenergetika layihəsinə kapital qoyuluşu Özbəkistanın marağındadır, belə ki, su enerji əldə etmək üçün çox ucuz vasitədir", - Moldalıyev deyib. - Bundan əlavə, Özbəkistan SES-in tikintisinə vəsait qoyacağı təqdirdə ölkələr bir-birinə zərər vermədən birlikdə su və enerji bölüşdürülməsini nizamlaya bilər".

MBD və Mərkəzi Asiya ölkələri üzrə ekspert Leonid Qusyev hesab edir ki, Özbəkistan, Qırğızıstan və Tacikistan arasında əməkdaşlıq artıq başlayıb, lakin bu çox zəif sürətlə gedir. Onun fikrincə, bu, ölkələr arasındakı bir sıra fikir ayrılığı ilə əlaqədardır.

"İstənilən halda, bu məsələni həll etməmək asandır, ölkələr arasında kifayət qədər böyük ziddiyətlər var", - Qusyev elekron poçt vasitəsilə Trend -a deyib.

Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]

Xəbər lenti

Xəbər lenti