Azərbaycan, Bakı, 5 aprel /Trend, müxbir T.Konyayeva/
Çindən xam neft tədarükünün azalması və onun Hindistanın aparıcı neft emalı zavodlarından birinə ötürülməsinin dayandırılması ABŞ-ın təzyiqinin nəticəsidir. Ekspertlər belə hesab edir.
"Heç bir şübhə yoxdur ki, Çin və Reliance Industries Limited (RIL) Hindistan şirkəti Birləşmiş Ştatların təzyiqinə məruz qalıb və buna görə də İrandan neft idxalını azaldıblar", - ABŞ-ın Şimal-Şərq Universitetinin professoru Kamran Dadxah elektron poçt vasitəsilə Trend-ə bildirib.
Bu ilin yanvar-mart aylarında ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə Çin İrandan neft tədarükünü 40 faiz azaldıb. Çinin gömrük strukturunun məlumatına görə, 2010-cu ilin yanvar-fevral aylarında İrandan 2,53 milyon kubmetr neft idxal edib ki, bu da ötən ildə qeydə alınan göstəricidən 37,2 faiz azdır.
Ötən həftə RIL rəhbərliyi bildirib ki, 2010-cu maliyyə ilində İrandan xam neft tədarükü üzrə müqaviləni yeniləməyə hazırlaşmır. Mənbələrin məlumatına görə, Hindistan şirkəti cari ilin fevral-mart aylarında İran nefti idxal etməyib, bundan əlavə son il ərzində tədarük həcmi ciddi azalıb.
Dadxah əlavə edib ki, iki ölkə arasındakı yaxşı münasibətlər Çin və ABŞ arasında mövcud olan möhkəm ticari əlaqələr səbəbindən Çin üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Belə ki, 2009-cu ildə Çin ABŞ-a 305 milyard dollarlıq əmtəə ixrac edib, Çinin ABŞ-la ticarət balansında müsbət saldo 227 milyard dollar təşkil edib. Digər tərəfdən, Çində təxminən 900 milyard dollar Amerika hökumətinin borcu var.
Bundan əlavə, aprelin 15-də ABŞ Maliyə Nazirliyində Çin valyutası haqqında məruzə dərc edilməlidir. Konqresin bəzi üzvləri katib Qaytnerdən tələb ediblər ki, Çini "valuta manipulyatoru" kimi qeyd etsin, buna səbəb Çin hökümətinin milli valyutanın - yuanın kursunu qaldırmaq istəməməsidir.
"Bununla da, iki ölkə kompromisə getməlidir", - o deyib.
Bu vaxta qədər BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvü qismində Çin İrana qarşı yeni məhdudlaşdırıcı tədbirlərin tətbiq edilməsinin əleyhinə çıxıb. Lakin ötən həftə Çin bildirib ki, İranın nüvə proqramı ilə əlaqədar olaraq İrana qarşı sanksiyaların sərtləşdirilməsi barədə Qərb ölkələri ilə danışıqlarda iştirak etməyə hazırdır.
Beynəlxalq Avropa Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Şahin Fatemi belə hesab edir ki, RIL Qərb şirkətləri ilə geniş əməkdaşlıq səbəbindən özünün hər bir addımını nəzərə alır.
2007-ci ildə Hindistanın RIL şirkəti Fransanın BNP Paribas və Calyon banklarının müqavilə üzrə kredit verilməsinin dayandırılmasından sonra İrana benzin və dizel satışını dayandırıb.
"Azadlıq" radiosunda Fatemi deyib ki, Rusiya və Səudiyyə Ərəbistanından yanacaq tədarükünün artırılması hesabına Çin tərəfindən İran neftinin alınması həcmi azalıb, belə ki, ABŞ Çin tərəfindən bunu gözləyirdi.
Səudiyyə Ərəbistanından Çinə neft tədarükü 5,4 faiz, Anqola və Rusiyadan 71,6 faiz və 50,8 faiz artıb.
Dadxahın sözlərinə görə, Çin və Hindistan digər ölkələrdən, xüsusilə də Səudiyyə Ərəbistanından neft idxal edə bilər.
"Lakin dünyada kifayət qədər tələbat var, belə ki, İranın neft satmaqla bağlı problemi olmayacaq", - o deyib.