Azərbaycan, Bakı, 12 fevral /Trend, müxbir Y.Ostapenko /
Avropa Komissiyası Azərbaycana ÜTT-na inkişaf etmiş ölkə statusunda daxil olmağı tövsiyə edir, çünki əks halda ölkə ictimai inkişafda qonşu ölkələrlə müqayisədə aşağı mövqedə qalacaq.
"Doğrudur, inkişaf etməkdə olan ölkə statusu bir sıra üstünlüklər verir və ÜTT qarşısında öhdəliklərini azaldır. Lakin əgər Azərbaycan inkişaf etməkdə olan ölkə statusunda qəbul edilərsə, o, sosial-ictimai planda aşağı pilləni tutmaqla region ölkələri arasında fərqlənəcək", - Azərbaycanın ÜTT-na daxil olması üzrə danışıqlar prosesinə yaxın olan Avropa Komissiyasındakı rəsmi mənbə Trendə bildirib.
Onun sözlərinə görə, Azərbaycanla qonşu olan ölkələr ÜTT-da inkişaf etmiş ölkə statusuna malikdirlər, baxmayaraq ki, onlardan bəzilərinin iqtgisadi artım göstəriciləri Azərbaycandan aşağıdır.
Ölkənin ÜTT-na üzvlüyə daxil olma proseduruna görə, hansı statusda daxil olmasını ölkə özü seçir, daha sonar bu üzv ölkələrlə müzakirə olunur. Statusdan asılı olaraq dövlətin ÜTT ölkələri qarşısındakı öhdəlikləri də fərqli olacaq.
Lakin mənbənin sözlərinə görə, siyahıda sonuncu olan status məsələsi ölkənin təşkilata üzv qəbul edilməsindən əvvəl razılaşdırılması zəruri olan məsələlər siyahısında sonuncudur.
"Daxikl olçmaqla bağlı öhdəliklərin bütün siyahısı razılaşdırıldıqda biz ÜTT-da ölkənin statusunun müzakirə olunmasına keçəcəyik, - mənbə deyib. -Azərbaycan tərəfinin diqqəti status məsələsinə cəmləməsi danışıqlar prosesinə mane ola bilər".
Mənbənin sözlərinə görə, tərəflər status məsələsini gündəlikdə durduğu məqama hələ gəlib çatmayıblar. Hələlik Azərbaycan bütün zəruri islahatları apardığına, iqtisadiyyatı aparmaq üsulunu dəyişdirdiyinə, özəlləşdirmə prosesinin sürətləndirdiyinə əmin olmaq, bütün zəruri qanunvericilik bazasını qəbul etdiyini və ÜTT-na daxil olmaq üçün lazım olan bütün digər tədbirləri həyata keçirdiyini təsdiqləməlidir.
İstənilən ölkənin ÜTT-na daxil olması onun qanunvericiliyinin ÜTT ilə sazişin tələblərinə uyğunlaşdırılmanı nəzərdə tutur. Hər şeydən əvvəl, danışıqlar qoşulan ölkənin ÜTT üzvlərinə onun bazarlarına daxil olmaq üçün etməyə hazır olduğu "kommersiya əhəmiyyətli" güzəştlərə aiddir. Öz növbəsində, qoşulan ölkə ÜTT-nın bütün üzvlərinin malik olduqları hüquqlara yiyələnir.
Azərbaycan hələlik ÜTT-nin hər bir ölkəsi ilə ikitərəfli danışıqları başa çatdırmayıb ki, bu da daxilolma prosesinin vacib hissəsidir. AK-dakı mənbənin sözlərinə görə, bu günədək azərbaycanlı nümayəndələrlə tarif məsələləri müzakirə olunur.
ÜTT-da baund tariflərin spesifik nizamlanmasına baxılmayıb.
Lakin adətən ilkin danışıqlarda tariff müdafiəsinin yüksək səviyyəsi nəzərdə tutulmur. Mənbənin sözlərinə görə, Azərbaycanla bağlı halda tariflər qaldırılıb ki, bu da belə tariflər vasitəsilə iqtisadiyyatın müxtəlif sektorlarını müdafiə etmək cəhdi ilə izah edilir.
"İqtisadiyyatın yeni sektorları inkişaf edə bilərvə iqtisadiyyat sektorların inkişafına kömək etməlidir. Lakin xüsusilə ölkə ÜTT-na daxil olma prosesində ikən tariflərin yüksək olması həll deyil, - AK nümayəndəsi bildirib. - Aşağı tariflər ölkənin inkişafı üçün böyük imkanlar açır".
Onun sözlərinə görə, aşağı tariflər ÜTT-nin prinsipidir, idxal və ixracın artmasına yardım edən aşağı tariflər iqtisadiyyata böyük inkişaf gətirir.
İqtisadiyyatda proteksionizm, ayrı-ayrı sahələrin inkişafı üçün tariflərin artırılması Azərbaycanın ÜTT-na daxil olması yolunda maneə ola bilər. Aİ-dəki mənbə bildirib.
"Biz ÜTT-da proteksionizm mübarizə aparırıq, çünki bu təşkilatın əsas prinsipləri ilə ziddiyyət təşkil edir", -o deyib.
Azərbaycan 1997-ci ildən ÜTT yanında müşahidəçi statusuna malikdir. Ölkə danışıqlar prosesində bəzi qanunvericilik aktlarını ÜTT qaydalarına uyğunlaşdırır. Onlar arasında əqli mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsi, ticarət, tarif və xidmətlər üzrə investisya tədbirləri də var.
Qanunvericiliyin beynəlxalq tələblərə uyğunlaşdırılması və ÜTT-na dazil olma Azərbaycana qabaqcadan müəyyən edilıən ticarət siyasəti aparmağa, şəffaflığın səviyyəsini artırmağa, beynəlxalq tgicarət ətərfdaşlarının dairəsini genişləndirməyə və beynəlxalq ticarət mübahisələrini səmərəli həll etməyə imkan verəcək.
Azərbaycanın ÜTT sıralarına daxil olması ilə bağlı ehtimal olunan müddətə gəldikdə mənbə buna birmənalı cavab verməyə çətinlik çəkib. Onun sözlərinə görə,. daxil olmaqla bağlı danışıqlar bir-iki ildən sonra da başa çata bilər, daha 10 il uzana da bilər. Hər şey Azərbaycanın səylərindən və onun ÜTT bütün tələblərini yerinə yetirməsindən asılıdır.
Onun sözlərinə görə, AK hesab edir ki, hazırda ÜTT-na qəbul ölkə rəhbərliyi üçün başlıca prioritet deyil. İldə bir dəfə yalnız işçi qrupun iclası keçirilir, halbuki digər namizəd ölkələrdə hər il dördədək görüş keçirilir. Onun sözlərinə görə, görüşlərin müntəzmliyi ölkənin qəbuijl etdiyi öhdəlikləri reallaşdırmasındakı irəliləyişdən asılıdır.
"Biz bu istgiqamətdə irəliləyişə inanırıq, - mənbə deyib. - Danışıqları davam etdirməyə hazırıqvə ümid edirik ki, qarşıdakı gələcəkdə Azərbaycanı ÜTT-nın sıralarında görəcəyik".
Danışıqlar qrupunun rəhbəri, xarici işlər nazirinin müavini Mahmud Məmmədquliyevin Trendə dediyinə görə, Azərbaycan hökuməti ÜTT işçi qrupu ilə danışıqların növbəti mərhələsinin (çoxtərəfli danışıqların IX mərhələsi) gələn ilin ikinci yarısında keçiriləcəyini gözləyir.
"Güman edirəm ki, 2011-ci ilin birinci yarısında ÜTT üzvü olan ölkələrlə ikitərəfli danışıqlar, gələn ilin ikinci yarısında isə çoxtərəfli danışıqlar keçiriləcək", - Məmmədquliyev deyib.
Sonuncu görüş [çoxtərəfli danışıqların VIIİ mərhələsi] 2010-cu ilin oktyabrın 18-də keçirilib. Oktyabrın 19-22-də isə ABŞ, Aİ, Kanada, Yaponiya, Norveç, İsveçrə, Çinin Tayvan əyaləti və ÜTT-nın digər üzvlərilə ticarət və xidmət məsələləri üzrə ikitərəfli danışıqlar aparılıb.
Hazırda Azərbaycan 12 ölkə ilə danışıqlar mərhələsindədir, lakin bu siyahının genişlənəcəyi istisna edilmir. Çünki belə bir təcrübə artıq tətbiq olunub.
"ÜTT-na daxilolma prosesi uzun prosesdir ki, bunu 17 ikl ərzində danışıqlar aparan Rusiyanın təcrübəsi sübut edir, Azərbaycan isə danışıqlara 2004-cü ildən başlayıb", - Məmmədquliyev deyib.
Hazırda Azərbaycan ABŞ, Yaponiya, Braziliya, Ekvador, Şri-Lanka, Avropa İttifaqı, Norveç, Hindistan, Cənubi Koreya, Çinin Tayvan vilayəti ilə danışıqlar prosesindədir. 2009-cu ildə bu siyahıya İsveçrə də qoşulub.
Bu günədək Azərbaycan Türkiyə, Oman Sultanlığı, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Gürcüstanla danışıqları başa çatdırıb və protokollar imzalanıb. Ölkə hələ sənədləri nəzərdən keçirən Moldova ilə protokolun imzalanması mərhələsindədir, Qırğızıstan isə imzalanmaya razılıq verib.