Böyük Britaniya, London, 05 may / Trend , müxbir D.Xatınoğlu, G. Əhmədova, E. Tarıverdiyeva/ Vaşinqtonun Fars körfəzinə yeni aviadaşıyıcı göndərməsi dünya mediasında ABŞ-ın İrana hücuma hazırlaşması kimi proqnozlaşdırılsa da, ekspertlər bununla razılaşmırlar. "ABŞ-ın Fars körfəzinə yeni təyyarədaşıyan gəmi göndərməsi İrana hücum məqsədi daşımır" - deyə amerikalı ekspert Tomas Metteyr (Thomas R. Mattair) Trend -a bildirib
ABŞ Fars körfəzinə yeni aviadaşıyıcı göndərib. BBC-nin mayın 1-də yaydığı məlumata əsasən, Vaşinqtonun müdafiə naziri Robert Qeyts bildirib ki, yeni gəmini İranın cənubunda yerləşən Fars körfəzinə göndərməkdə məqsəd Tehrana tezliklə hücum etmək deyil. Lakin ABŞ-ın hər zaman İrana hücum etməyə qadir olduğunu göstərən bir mesajdır. Buna baxmayraq, ABŞ-ın "CBS" telekanalında aprelin 30-da efirə gedən verilişdə bu,yeni müharibəyə hazırlıq görülməsi kimi dəyərləndirilib.
"ABŞ 2006-cı ildən İran körfəzində iki aviadaşıyıcı qrupa malikdir. Hazırda onlardan biri ölkəni tərk edir və qayda üzrə, digəri ilə əvəzlənməlidir. Bu, heç də o demək deyil ki, Buş administrasiyası yaxın zamanlarda İrana hərbi zərbə endirmək niyyətindədir və ya bu imkana malikdir"- deyə, Orta Şərq üzrə ekspert Metteyr elektron poçtu ilə Vaşinqtondan yazıb.
Onun fikrincə, İran İraqdakı şiə yaraqlılarını dəstəkləyir və buna görə ABŞ üçün böyük maraq kəsb edir. "Buş administrasiyası İranın "Qüds " qüvvələrinin ABŞ silahlı qüvvələrinə edilən hücumlarda iştirakını sübut edə bilməyib. Lakin, İranın bu hücumlarda qismən iştirakına dəlalət edən sübutlar var. Buş administrasiyası və ondan kənarda insanlar var ki, İranın nüvə proqramları və İraqdakı roluna görə ona hərbi zərbələrin endirilməsinin lehinədirlər"-deyə, Metteyr hesab edir.
Metteyrin fikrincə, İranın İsrailə qarşı çıxan təşkilatları dəstəkləməsi bir çoxları üçün İrana hərbi zərbə endirilməsinin lehinə olan vacib motivasiyadır. "Onlar Buş adminstrasiyası növbəti ildə Ağ Evi tərk edənədək strategiyalarının uğurla həyata keçirilməsi üçün çalışa bilərlər. Lakin sanskiya və diplomatiyanın lehinə çıxış edən çox sayda hərbçi və siyasətçi var" - deyə, amerikalı ekspert bildirib.
Metteyrin rəyinə görə, İran üçün ən yaxşı kurs Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliklə hərtərəfli əməkdaşlığa və İranın nüvə proqramının daha miqyaslı təftişinə imkan verən Nüvə Silahının Yayılmaması haqqında əlavə Protokolu yerinə yetirməsidir.
"Bundan əlavə, İran İraq şiələri və ABŞ silahlı qüvvələrinin dəstələri arasındakı hərbi toqquşmalara hər cür dəstəyi dayandırmalıdır. Bundan sonra İranla münasibətə yenidən baxılacaq. İranda bir çoxları ABŞ ilə ticarət münasibətlərində maraqlıdırlar. İran müharibənin əleyhinə, sülh və diplomatiyanın lehinə çıxış edən amerikalıları dəstəkləmək üçün dəqiq mövqe nümayiş etdirməlidir. İstisna deyil ki, ABŞ-ın yeni administrasiyası İrana əlverişli kompromis təklif edə bilər. Lakin rəsmi Tehranın indiki addımları Buş administrasiyasının, hakimiyyətdən gedənədək İrana hərbi zərbə endirməsinə səbəb ola bilər" - deyə, Metteyr bildirib.
"ABŞ-ın İrana yaxın zamanda hücum etməsilə bağlı heç bir hərəkət və ya plan görmürəm" - deyə, yaxın Şərq üzrə ABŞ eksperti Kenne Katzman Trend -a bildirib.
Onun fikrincə, ABŞ gələcəkdə, İranın silah zavodlarını, xüsusilə raket istehsal edən zavodlarını bombalayacaq. "Lakin, nüvə obyektlərini bombalamaq, yaxud, İrana hərtərəfli hücum etmək planı hələlik yoxdur. İran İraqdakı terrorçu quruplara yardım göstərir. Buna görə, yaxın gələcəkdə Amerikanın İranda olan bəzi raket zavodlarına hücumunu ehtimal edirəm"-deyə, Katzman hesab edir.
Digər Amerikalı nüvə eksperti Piter Zimmerman isə, bazar ertəsi Trend -a açıqlamasında, Fars körfəzinə qüvvələrin gətirilməsini regionda ABŞ-ın "varlığına" işarə kimi qiymətləndirərək, İrana zərbə endirilməsi ehtimalının az olduğunu bildirib.
"Düşünürəm ki, Fars körfəzinə ikinci hərbi aviadaşıyıcının gəlməsi (add punch) İraqa "yumruq zərbəsi"dir, həmçinin, İranı İraqdan uzaqda dayanmalı olduğuna və ola bilsin ki, özünün nüvə planlarına yenidən baxmasına dair xəbərdar edir"- deyə, ekspert əlavə edib.
"Mülki rəhbərlik istənilən halda, hətta az ehtimal olunan, qabaqcadan nəzərdə tutulmayan hallar üçün də qısa ehtiyat planına malik olmaq istəyir" - deyə Zimmerman bildirib.
Amerikalı ekspert rəsmi Vaşinqtonun hazırkı planlarını ABŞ-ın I və II dünya müharibələri dövründə hazırladığı planlarla müqayisə edib.
"Hərbi komandirlər qabaqcadan nəzərdə tutulmayan istənilən hallar üçün planlar hazırlayırlar. I və II Dünya Müharibələri arasında Amerika özünün "Göy qurşağı müharibə planı"nı formalaşdırıb. Bu planda hər proses (işə), göy qurşağının rənginə əsasən kodlaşdırılırdı. "Qırmızı İş Böyük Britaniya ilə müharibə, al-qırmızı plan isə, Qırımzı İşə əlavə kimi, Kanadaya müdaxilə demək idi. "Aydındır ki, heç kim Britaniya ilə müharibə etməyə hazırlaşmırdı. Lakin, qısa bir dövrdə Osvald Moselenin başçılığı altında Britaniya Faşistlər İttifaqının hakimiyyətə gələcəyi gözlənilirdi"-deyə ABŞ eksperti bildirib.
ABŞ rəsmiləri dəfələrlə İranı İraqda sabitliyi pozmqda ittiham edib. İran tərəfi isə bu ittihamı rədd edir. Tehran-Vaşinqton arasında mübahisə mövzusu olan digər amil İranın nüvə proqramıdır. BMT Təhlükəsizlik Şurası (TŞ) İrandan uranın zənginləşdirilməsi planının dayandırılmasını tələb edib. İran tərəfi nüvə proqramını öz qanuni haqqı hesab etdiyindən, bu sahədə fəaliyyətini davam etdirir. Indiyədək, BMT TŞ İranın nüvə proqramı ilə bağlı 4 Qətnamə qəbul edib. Bu Təşkilatdan əlavə, ABŞ İrana birbaşa iqtisadi-siyasi sanksiyalar da tətbiq edib.