Elmira Tariverdiyeva, Trend -un Avropa redaksiyasının icmalçısı
2008-ci ilin ən başlıca və maraqlı hadisəsi - ABŞ-da prezident seçkilərinə bir aydan da az vaxt qalıb. Seçkilərin nəticəsinin naməlum olması deyəsən amerikalıların özünü də boğaza yığıb. Heç kəs nəticəni əvvəlcədən deməyə cürət etmir, rəqəmlər isə öz-özlüyündə çox şeydən xəbər verir: namizədlərin reytinqində fərq bir dəfə də olsun 5 faizi ötməyib. Deyəsən, ölkə çaşqınlıq içərisindədir və seçicilər partiyaya yox, keyfiyyətli keçirilmiş və daha inandırıcı kampaniyaya səs verəcəklər.
Demokratlardan prezidentliyə namizəd Barak Obama və respublikaçı Con Makkeynin ilk reklam kampaniyası kimi, onlar tərəfindən vitse-prezidentliyə mümkün namizədlərin adlarının çəkilməsi olub. Bu hərəkətləri ilə hər iki mümkün prezident xalqa bonusa bənzər bir şey göstərmək istəyib. Xarici siyasi məsələlərdə bacarıqsızlıqda günahlandırılan demokratların namizədi Obama, buna siyasi məsələlərdə təcrübəli Cozef Baydeni vitse-prezidentliyə namizəd irəli sürməklə cavab verib. Cavan və cəsarətli gələcək prezidentin xarici siyasətdə otuz illik təcrübəyə malik saçlı gələcək vitse-prezidentlə cütlüyü onun reytinq üzrə bir neçə pillə irəliləməsinə təkan verib.
Xalq buna respublikaçıların necə cavab verəcəyini gözləyərək donub qalıb və məlum olub ki, Makkeynin bonusu təkcə gözlənilməz yox, həm də ağlasığmaz dərəcədə cəlbedici olub. Beş uşaq anası, mühafizəkar, ailə ənənələrinə sadiq və sığın ovçusu Alyaskanın qubernatoru Sara Pelinə Amerika necə səs verməyə bilər? Respublikaçıların hesablamaları sadə olub: Pelin xarici siyasət məsələlərində təcrübəsizdir? Eyb etməz, prezident hər ikisinin yerinə işi görər. Hillari Klintonu qadın prezident kimi (ən pis halda vitse-prezident) görmək istəyən demokratlardan olan amerikalıların səsi və arzusu da Pelinə yönələcək.
Lakin məlum olub ki, Klinton tərəfdarlarının heç də hamısı Pelinə səs vermək fikrində deyil. Onların çoxu bunu Makkeynin "saxtakarlığı" kimi qiymətləndirir, çünki çox təcrübəli Klintonun az tanınmış Pelinlə müqayisə edilməsi nə dərəcədə düzdür?
Respublikaçılar vitse-prezidentliyə namizədi elan etdikdən sonra, vəziyyət elə gətirdi ki, təbiət özü, daha dəqiq desək "Qustav" qasırğası onlara qarşı çıxdı. Fəlakət partiyanın Pelinin bütün müsbət göstəricilərinin nümayiş etdiriləcəyi qrultayının keçirilməsinə mane oldu. Bundan başqa, Pelinin ərdə olmayan lakin hamilə olan qızı ətrafında qalmaqal və Pelinin səlahiyyətləri aşmaqda günahlandırılması, "yanan odun üstünə yağ tökərək", gələcək nənə Pelinin mühafizəkarlığını və səmimiliyini şübhə altına aldı.
Beləliklə, "vitse-prezident"lə bağlı reklam aksiyası demokratların xeyrinə bitib.
Sentyabrın ortalarında Makkeynin reytinqi gözlənilmədən yüksəlməyə başlayıb və ikinci reklam kampaniyası - "maliyyə böhranı" vüsət alıb.
Heç bir şeyi dəqiqliklə söyləmək olmaz, lakin demokratların namizədi Obama üçün maliyyə böhranının vaxtında başlaması bir az şübhəli görünür. Böhran zamanı Amerikanın kütləvi informasiya vasitələri seçicilərin beyninə cox sadə bir fikri yeritdilər ki, ölkənin bu vəziyyətə düşməsinə səkkiz il ərzində Ağ Evdə respublikaçıların oturması səbəb olub və hazırda Makkeyn onların nümayəndəsidir.
Makkeyn də maliyyə böhranından istifadə etməyə cəhd göstərərək seçkiqabağı kampaniyanı dayandırdığını, Vaşinqtona qayıtdığını bəyan edib və rəqibini də buna səsləyib. Obama təəccüblənərək bildirib ki, seçkiqabağı kampaniyanın keçirilməsində və eyni zamanda böhrandan çıxış yollarını axtarmaqda ona heç nə mane olmur.
Sentyabrın 26-da isə seçkiqabağı mübarizənin son mərhələsi başlayıb və ABŞ prezidentliyinə namizədlərin ilk televiziya debatları baş tutub.
Zərbələr məlum zəif yerlərə endirilib. Makkeyn gənc Obamanı təcrübəsizlikdə və Ali Baş komandanlığa layiq olmamaqda qınayıb. Obama isə öz növbəsində Makkeyni ABŞ maliyyə sisteminin dağılmasına səbəb olan hazırkı prezident Corc Buşun siyasətini dəstəkləməkdə günahlandırıb.
Oktyabrın 7 -də keçirilmiş ikinci televiziya debatı zamanı ABŞ-ın Rusiya ilə münasibərləri namizədlərin çıxışına dramatizm əlavə edib. Makkeyn qətiyyətlə bəyan edib ki, RF ilə indiki siyasəti daha da sərt şəkildə davam etdirmək lazımdır. Obama isə RF ilə sərt davranmaq fikri ilə ehtiyatla razılaşaraq, etiraf edib ki, amerikalılar RF-yə qarşı artıq hərəkətlərə yol veriblər: kobud ton və RF-nin NATO-nun genişləndirilməsinə və Kosovonun tanınmasına qarşı çıxmasına saymazyana yanaşma.
Televiziya debatlarından dərhal sonra Amerikanın iri televiziya şirkətləri tərəfindən keçirilmiş ekspres-sorğuların nəticələri göstərib ki, Obama Makkeyn üzərində qələbə çalıb. CNN -nin təxminən 54 faiz respondenti İllionis ştatından olan qaradərili senatorun tərəfini saxlayıb. Onun rəqibi Arizonalı namizədə yalnız 30 faiz tərəfdar çıxıb. Deyəsən, seçicilərin beyninə simpatiyanın yeridilməsi üzrə hazırkı kampaniyanı Obamanın seçkiqbağı qərargahı qazanıb.
Makkeyn üçün sonuncu imkan oktyabrın 15-də Nyu-York ştatının Hempsted şəhərində keçiriləcək üçüncü televiziya debatı olacaq.
Beləliklə, yaxın vaxtlarda heç nə baş verməzsə, ABŞ tarixində qırx iki yaşlı ilk qarədərili demokrat prezident Obama ola bilər.