...

BMT Təhlükəsizlik Şurası ola bilsin ki, İrana qarşı mövqeyini yumşaltsın

Siyasət Materials 23 Yanvar 2009 22:08 (UTC +04:00)

Azərbaycan, Bakı, 23 yanvar/ Trend , müxbir D.İbrahimova, T.Cəfərov/ ABŞ-ın yeni administarsiyanın İranla əməkdaşlıq siyasəti seçməsi  BMT Təhlükəsizlik Şurasının Tehrana münasibətdə mövqeyini yumşalda bilər. Ekspertlərin fikrincə, çox şey Tehrandan asılıdır.

"Yeni Amerika administarsiyası əvvəlkindən fərqli olaraq dialoq üçün daha açıq olarsa və İran buna müvafiq olaraq cavab verərsə, münasibətlər normallaşa bilər",- deyə Trend -a elektron poçtla amerikalı ekspert Cefri Frankel (Jeffrey Frankel) bildirib.

Birləşmiş Ştatların yeni prezidenti Barak Obama ABŞ-ın İrana qarşı yeni siyasi kursunu elan edib. O, İran ilə şərtsiz danışıqlara başlamağa hazırdır.

İran və ABŞ diplomatik münasibətləri 1980-cı il aprelin yeddisində Birləşmiş Ştatların İrandakı səfirliyinin yerli tələbələr tərəfindən ələ keçirilməsindn sonra pozublar. O vaxtdan ölkələr arasında heç bir ikitərəfli danışıqlar aparılmayıb.

ABŞ və Avropa ölkələrinin əksəriyyəti İranı nüvə silahının yaradılması məqsədi ilə nüvə proqramının inkişaf etdirilməsində ittiham edir. Tehran isə onun inkişafının sül mahiyyətli olduğunu iddia edir.

BMT Təhlükəsizlik Şurası İrana qarşı nüvə proqramının inkişafını dayandırmaq məqsədi ilə beş qətnamə qəbul edib, lakin Tehran nüvə proqramını dayandırmayacağını bəyan edib.

Reuters-in məlumatına görə, fevralın əvvəlində BMT Təhlükəsizlik Şurasının altı daimi üzvü - ABŞ, Fransa, Almaniya, Çin, Rusiya və Böyük Britaniyanın iştirakı ilə iclas keçiriləcək və burada İranın nüvə proqramı müzakirə olunacaq.

Fransa daha sərt qadağaların tətbiq edilməsi mövqeyindən çıxış edir. Öz növbəsində Almaniyanın federal kansleri Anqela Merkel İranın nüvə proqramının inkişafını danışıqlar yolu ilə dayandıracağına şübhə ilə yanaşır. Obama isə buna təkid edir.

Ekspertlər hesab edir ki, ABŞ-ın İrana qarşı siyasətini dəyişməsi, BMT Təhlükəsizlik Şurasının siyasətində də dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər.

İranın beynəlxalq münasibətlər üzrə eksperti Davud Hermidas-Bavand (Davoud Hermidas-Bavand) güman edir ki, ABŞ-ın İrana qarşı mövqeyi digər ölkələrin mövqeyinə də təsir göstərə bilər, belə ki, Birləşmiş Ştatlar dünya arenasında böyük "siyasi çəkiyə" malikdir və  Tehrana qarşı qadağaların tətbiq edilməsində əsas təşəbbüskar olub.

"BMT Təhlükəsizlik Şurasına üzv ölkələrin üzərində güclü təsirə malik olan ABŞ  digər ölkələrin mövqeyini yumşalda və ya əksinə daha sərt edə bilər", - deyə Trend -a telefonla Tehran Universitetinin lektoru, professor Bavand bildrib.

Fransanın İran üzrə eksperti Hüseyn Lacivərdi (Hussein Lajeverdi) hesab edir ki,  Fransa və Almaniyanın İrana qarşı qadağaların sərtləşdirilməsinin zəruri olmasına dair bəyanatlarına baxmayaraq, bu ölkələr Birləşmiş Ştatların yürüdəcəyi siyasəti dəstəkləyəcəklər. Belə ki, Angela Merkel və Nikolya Sarkozi Obamanın siyasətini dəstəkləyəcəklərini vəd ediblər.

Almaniya və Fransa ABŞ-ın İrana qarşı apardığı siyasəti ənənəvi olaraq dəstəkləyiblər. Tehrana münasibətdə BMT Təhlükəsizlik Şurasının beş qətnaməsinin qəbul edilməsini buna misal gətirmək olar.

Digər tərəfdən, Lacivərdinin rəyinə görə, ABŞ-ın İrana qarşı münasibətinin yumşalması barədə danışmaq tezdir.

Lacivərdi bildirib ki, Obama əhalinin 80 faizinin onu dəstəklədiyi üçün bu mövqenin tərəfdarıdır və o seçkiqabağı kampaniyada elan etdiyi kursu dəstəkləməyə bilməz.

"Xalq Obamaya ümid bəsləyir və o "öz vədlərindən imtina edə bilməz", - deyə Trend -a telefonla Fransadakı İran Tədqiqatçılar Assosiasiyasının (Association of Iranian Researchers) sədri Lacivərdi bildirib.

Ekspertlər hesab edir ki, ABŞ və İran arasında uğurlu əməkdaşlıq barədə danışmaq üçün Tehranın əməkdaşlıqdan konkret olaraq nə istədiyini bilmək lazımdır.

"Amerikanın İrana qarşı yeni şərtsiz siyasəti Vaşiqtonun "İran nə istəyir" sualına cavab verəcək", - deyə Londonun RUSI İnstitutunun (Royal United Services Institute) Yaxın Şərq proqramının rəhbəri, Yaxın Şərq üzrə ingilis ekspert Kristofer Panq (Christopher Pang) bildirib.

Panq telefonla Trend -a bildirib ki, suala cavab tapıldıqdan sonra, ABŞ və İran arasında münasibətlərdə yenilik mümkün olacaq.

Ekspertin rəyinə görə, köhnə düşmənlər yalnız bu cür münasibətləri yoluna qoya və konsensus əldə edə bilərlər.

Xəbər lenti

Xəbər lenti