Azərbaycan, Bakı, 11 fevral / Trend , müxbir B.Həsənov, E.Ostapenko/ Moskva, indiyə qədər izlədiyi qonşuluq siyasətinə dəyişiklik etməkdə qərarlı olarsa, Ankara-Yerevan danışıqlarının normallaşmasına müsbət təsir göstərə bilər.
"Rusiya regional güclərlə rəqabət aparan və Qafqaz bölgəsinə hərbi bazalar vasitəsi ilə nəzarət etməyi düşünən xarici siyasət xətti seçərsə, Türkiyə-Ermənistan yaxınlaşmasını istəməsi inandırıcı deyil, lakin, Rusiya regionda əməkdaşlığa əsaslanan xarici siyasət seçərsə o zaman Ankara-Yerevan əlaqələrinin yaxşılaşmasını istəməsi normaldır", - türkiyəli ekspert Kamer Kasım bildirib.
Türkiyə prezidenti Abdullah Gül Fevralın 12-15-də Risiyaya rəsmi səfər edəck. Bu barədə Türkiyənin "Cihan" informasiya agentliyi məlumat verib. Səfər zamanı tərəflərin Qafqaz regionu ilə bağlı müzakirələr aparacaqları da gözlənilir.
2008-ci ilin avqustunda Rusiya ilə Gürcüstan arasında baş verən münaqişə zamanı Türkiyə Qafqaz regionunda sabitliyin və əməkdaşlığın təmin olunması məqsədilə Qafqazda Sabitlik və Əməkdaşlıq Platformasının yaradılmasını təklif edib. Platformada Azərbaycan, Ermənistan, Gürcüstan, Rusiya və Türkiyənin təmsil olunmasını təklif edən Ankara bu ölkələr arasındakı problemlərin həlli məqsədilə tərəflər arasında dialoqun intensivləşdirilməsinə çalışır. Eyni zamanda, Ankara özü də Yerevan ilə münasibətləri normallaşdırmağa səy göstərir. Ermənistanla Türkiyə arasındakı əlaqələr 1993-cü ildən etibarən kəsilib. Buna səbəb Ermənistanın beynəlxalq aləmdə qondarma erməni soyqırımı iddiaları ilə Türkiyəyə qarşı kampaniya aparması və Azərbaycanın 20 % ərazisini işğal etməsi olub. Bu ilin sentyabr ayının 6-da Avropa fudbol çempionatı qrup oyunları çərçivəsində keçirilən Ermənistan-Türkiyə oyununa Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan tərəfindən Yerevana dəvət edilən Türkiyə prezidenti Abdulla Gül dəvəti qəbul edərək Yerevana gedib. Gülün bu səfərindən sonra iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılması üçün diplomatik səylər davam etdirilir.
Türkiyəli ekspert Kamer Kasım hesab edir ki, Rusiyanın təzyiqi olmadan Yerevanın Türkiyənin irəli sürdüyü dünyada soyqırım propaqandasını dayandırmaq, Türkiyənin ərazi bütövlüyünü tanımaq və Dağlıq Qarabağ probleminin həlli istiqamətində addımlar atmaq şərtlərlərini qəbul etməsi mümkün deyil. Ekspertin fikrincə, Rusiyanın Türkiyə-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasına olan münasibətini Moskvanın seçdiyi xarici siyasət istiqaməti müəyyənləşdirəcək.
"Gürcüstanla münaqişədən sonra regionda Türkiyə ilə əməkdaşlığa əsaslanan xarici siyasət xətti Rusiyanın mənafeyinə uyğundur və bu mənada Qafqaz Platforması ideyası da Moskvanın maraqlarına cavab verir", - Beynəlxalq Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin tədqiqatçısı professor Kamer Kasım çərşənbə günü Ankaradan telefonla Trend -a bildirib
Ekspertin fikrincə, enerji məsələsində Ankara ilə əməkdaşlıq Moskva üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. O bildirib ki, Rusiya Avropa qaz bazarında monopoliyanı əlində saxlamaq üçün NABUKKO-nun reallaşmasını istəmir və buna görə də Ankara ilə razılaşaraq Ukraynadan yan keçən ikinci qaz xəttinin çəkilməsi üçün Türkiyəni razı salmağa çalışır.
"Mavi Axın" proyektinin həyata keçirilməsində Ankaranı razı salmaq üçün Rusiyanın Qafqaz ilə bağlı məsələlərdə Türkiyəni dəstəkləməsi mümkündür", - Kasım əlavə edib.
O, hesab edir ki, əgər "soyqırım" və Dağlıq Qarabağ məsələsində Ermənistan konkret addımlar atmağa başlayarsa, bu, Moskvanın Yerevana Türkiyə ilə əlaqələri normallaşdırması üçün təzyiq gostərdiyi mənasına gələcək. "Moskvanın bu məsələdəki mövqeyi Abdullah Gülün Rusiya səfərindən sonra aydınlaşacaq", - deyə Kasım bildirib.
Rusiyalı ekspert Kiril Tanayev də Gülün Mosva səfərində əsas müzkirə mövzularından birinin enerji məsələsi olacağını bildirib. Ekspert Moskvanın Ankara ilə əməkdaşlığa böyük əhəmiyyət verdiyini və bu çərçivədə Qafqaz Platformasını dəstəklədiyini də vurğulayıb. Tanayev Ankara-Yerevan münasibətlərinin yaxşılaşmasının da Moskvanın maraqlarına uyğun olduğunu bildirib. "Moskva, Ankara-Yerevan əlaqələrinin normallaşması üçün əlindən gələni edir", - deyə Səmərəli Siyasət Fondunun baş direktoru Tanayev çərşənbə günü elektron poçtla Moskvadan Trend -a bildirib.
Avropalı ekspert Maykl Emersonun (Michael Emerson) fikrincə, Moskvanın Türkiyə ilə Ermənistanın yaxınlaşmasına münasibətini bu ölkənin maraqlarının necə təyin edilməsi müəyyənləşdirir.
"Məhdud düşüncəli milliyətçilik və vaxtı keçmiş xarici siyasət xətti izlənərsə Moskvanın Türkiyə-Ermənistan yaxınlaşmasına münasibəti müsbət ola bilməz. Lakin, yaxşı qonşuluq münasibətlərini əsas götürən siyasi xətt Ankara-Yerevan danışıqlarına şübhəsiz ki dəstək verəcək", - Avropa Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin (Centre for European Policy Studies) aparıcı eksperti Emerson çərşənbə günü telefonla Brüsseldən Trend -a bildirib.
Onun fikrincə, Moskvada müəyyən qüvvələr var ki, onlar Rusiyanın Ermənistana havadarlığını davam etdirməklə regiondakı təsir vasitələrini əllərində tutmağa çalışırlar. "Bu qüvvələr Türkiyə-Ermənistan əlaqələrinin normallaşmasını istəmirlər", - deyə Tanayev əlavə edib.
Ankara və Yerevan arasında bir neçə dəfə xarici işlər nazirləri səviyyəsində görüşlər keçirilib. Sonuncu dəfə, Türkiyə xarici işlər naziri Əli Babacan Ermənistan xarici işlər naziri Edvard Nalbandyan və prezident Serj Sarkisyanla Almaniyanın Münhen şəhərində görüşüb. Görüşdən sonra Babacan və Sarkisyan danışıqların gedişatı ilə bağlı nikbin bəyanatlar veriblər.
Məqalənin hazırlanmasında R.Ağayev (Moskva) iştirak edib.