Azərbaycan, Bakı, 14 sentyabr /Trend, müxbir E.Tarıverdiyeva/
BMT-nin Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndəsinin təyin olunması uzanan ərazi mübahisəsinin nizamlanmasında müsbət siyasi əhəmiyyətə malik olacaq, - ekspertlər bu qənaətdədirlər.
"BMT-nin Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndəsinin təyin olunması müsbət hadisədir", - Cənubi Qafqaz üzrə amerikalı ekspert Mark Kats (Mark Katz) hesab edir. - "Xüsusilə, BMT xüsusi nümayəndəsinin fəaliyyəti əgər təcrübədə vəziyyətin pisləşməsinin qarşısını almağa kömək edəcəksə".
BMT-də Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsi üzrə xüsusi nümayəndənin təyin olunması zəruri idi. Bu barədə bazar ertəsi jurnalistlərə Latviyanın eks-prezidenti (1999-2007-ci illər), BMT Baş katibinin xüsusi diplomatik nümayəndəsi, Aİ-nin uzunmüddətli inkişaf üzrə ekspertlər qrupunun prezidenti Vayra Vike-Freyberq bildirib.
Onun sözlərinə görə, xüsusi nümayəndənin təyin olunması münaqişənin nizamlanmasını sürətləndirə bilər.
İki Cənubi Qafqaz ölkəsi arasında münaqişə 1988-ci ildə Ermənistanın Azərbaycana qarşı ərazi iddiası irəli sürməsi zəminində yaranıb. Azərbaycan torpaqlarının iyirmi faizi, yəni Dağlıq Qarabağ ərazisi və bu əraziyə bitişik yeddi rayon Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altındadır. 1994-cü ildə tərəflər atəşkəs rejiminə dair razılaşma əldə ediblər və o vaxtdan bəri ATƏT-in Minsk qrupunun himayəsi altında, Rusiya, Fransa və ABŞ-ın həmsədrliyi ilə hələ də nəticəsiz sülh danışıqları aparılır.
BMT Təhlükəsizlik Şurasının Dağlıq Qarabağ və ətraf rayonların azad edilməsinə dair qəbul etdiyi dörd qətnaməni Ermənistan bu günə qədər yerinə yetirməyib.
Ekspertlərin fikrincə, BMT Baş katibinin Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndəsinin təyin olunması müsbət siyasi əhəmiyyətə malik olacaq.
"Belə nümayəndənin olması BMT-nin Dağlıq Qarabağ problemi üzrə daimi məlimatlandırılmasında və Ermənistana problemin həllində beynəlxalq hüququn normalarını nəzərə almağın vacibliyini xatırlatmaqda müəyyən rol oynayacaq", - deputat Aydın Mirzəzadə bazar ertəsi Trend-ə bildirib.
1992-ci ildə ATƏT-in Minsk qrupu yaradılarkən və ona xüsusi mandat verilərkən BMT-nin münaqişə üzrə xüsusui nümayəndəsi də təyin olunmalı idi. Bu barədə deputat Zahid Oruc Trend-ə bildirib.
"Ona görə ki, ötən dövr ərzində ATƏT bu regionda münaqişənin nizamlanması üzrə heç bir iş aparmayıb", - Oruc deyib.
Deputatın sözlərinə görə, ATƏT MQ-nin irəli sürdüyü və təsdiqlədiyi nizamlanma modeli gələcəkdə məhz BMT qüvvələri vasitəsilə himayə edilməlidir.
"Sülhməramlı qüvvələrin yaradılması və yerləşdirilməsi, onların fəaliyyətinin konkret formatı, iştirak müddətinin müəyyən edilməsi - bunların hamısı bütün dünyada təhlükəsizliyin təmin olunmasına görə cavabdehlik daşıyan BMT-nin səlahiyyətləri daxilindədir", - Oruc bildirib.
Lakin bəzi ekspertlərin fikrincə, belə təyinatın sülh prosesinə praktiki fayda verəcəyinə zəmanəti yoxdur.
Katsın sözlərinə görə, "BMT xüsusi nümayəndəsinin təyin olunması münaqişənin həllinə zəmanət vermir". Ekspert hesab edir ki, Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndənin təyin olunması, çətin ki, praktiki nəticələrə gətirib çıxarsın.
"Bədbin olduğum üçün bu mövqeyə istənilən, kimin təyin olunmasına baxmayaraq, onun fəaliyyətinin praktiki uğur qazanacağına inanmıram. Bununla yanaşı, bu təyinat müsbət siyasi əhəmiyyətə malik ola bilər", - Yaxın Şərq Siyasəti üzrə Şuranın (Vaşinqton) baş elmi əməkdaşı Kats elektron-poçtla bildirib.
MDB ölkələri üzrə rusiyhalı ekspert Vladimir Jarixin hesab edir ki, Dağlıq Qarabağ üzrə xüsusi nümayəndənin təyin olunması, əlbəttə, müsbət siyasi məna kəsb edir.
Ekspert təəssüflənir ki, son vaxtlar BMT-nin fəaliyyətinin praktiki əsası yoxdur. "Münaqişənin əsas məsələləri, MQ çərçivəsində, bilavasitə prezidentlər İlham Əliyev və Serj Sarkisyan tərəfindən həll olunmaqda davam edəcək", - Moskvadan MDB Ölkələri İnstitutu direktorunun müavini Jarixin telefonla Trend-ə bildirib.
Onun sözlərinə görə, iş ikitərəfli və çoxtərəfli sülh prosesi formatında, eləcə də tərəflərin vasitəçi kimi tanıdığı Rusiyanın fəal iştirakı ilə aparılmalıdır.
Materialın hazırlanmasında M.Əliyev iştirak edib.