Azərbaycan, Bakı, 15 dekabr/ Trend müxbir B. Həsənov/Avropa Birliyi Türkiyənin bu beynəlxalq təşkilata üzvlüyünə mane olmaq üçün Kipr problemindən və Ankara-Yerevan münasibətlərində ciddi irəliləyişin olmamasından istifadə edə bilər.
"Avropa Birliyi Türkiyənin bu beynəlxalq təşkilata üzvlüyünə mane olmaq üçün Kipr problemindən istifadə edir, yaxın gələcəkdə Türkiyə - Aİ münasibətlərində ən böyük maneə Ankara-Yerevan əlaqələri olacaq", - deyə türkiyəli politioloq Sinan Oğan Trend - a bildirib.
Bir neçə gün əvvəl Aİ ölkələrinin xarici işlər nazirlərinin toplantısında hazırlanan bildirişdə Türkiyə kəskin tənqid olunub. Bildirişdə Türkiyədə hüquqi azadlıqlarla bağlı islahatların ləngidildiyi və bu ölkənin "yaxşı qonşuluq munasibətləri"nə əməl etmədiyi bildirilib. Bu barədə Türkiyənin "Haber7" informasiya agentliyi məlumat verib.
Türkiyə ilə Aİ arasındakı əlaqələr və əməkdaşlıq 1964 - cü ildə imzalanmış Ankara müqaviləsi ilə başlayıb. Müqavilədə tərəflərin iqtisadi və ticarət əlaqələrinin inkişaf etdirilməsi, Türkiyənin Aİ-yə tam hüquqlu üzv olması üçün lazım olan mərhələlərin reallaşdırılması nəzərdə tutulurdu. 1971- ci ildə Aİ Türkiyədən idxal olunan mallara gömrük vergisini birtərəfli şəkildə ləğv etmişdir. 1980 - ci ildə Türkiyədə ordu dövlət çevrilişi etdikdən sonra Türkiyə - Aİ münasibətləri 1986 - cı ilədək dondurulmuşdur. Bundan sonra iki tərəf arasında əlaqələr davam etsə də, Avropa İttifaqı 1989 və 1997- ci ildə Türkiyənin bu beynəlxalq quruma üzvlüyü ilə bağlı müzakirələri rədd etmişdir. Buna baxmayaraq, Türkiyə 1996 - cı ildə Aİ - dən idxal olunan mallara gömrük vergisini ləğv etmiş və üzvlüyə təkid etmişdir. Aİ 2002- ci ildə müəyyənləşdirdiyi Kopenhagen meyarlarının Türkiyənin üzvlüyü üçün əsas olduğunu bildirmişdir. Bu tarixdən başlayaraq, Türkiyə tərəfi bu meyarlara uyğun ciddi hüquqi, siyasi və iqtisadi islahatlar həyata keçirib. 2005 - ci ildən Türkiyənin Aİ-yə üzvlüyü ilə bağlı tərəflər rəsmi müzakirələrə başlayıb.
Avropa Siyasət Araşdırmaları Mərkəzinin (Center for European Policy Studies) eksperti Zeyneb Yanaşmayan hesab edir ki, yaxın gələcəkdə Türkiyə - Aİ münasibətlərində yaxşılığa doğru heç nə gözləmək olmaz.
"Aİ genişlənmə (enlargement) ilə bağlı hansısa addıma hazır deyil və buraya üzv olan ölkələr indii daha çox təşkilatdaxili problemlərlə məşğul olurlar" - deyə Yanaşmayan bazar ertəsi Brüsseldən telefonla Trend - a bildirib. Yanasmayan Aİ-nin Kipr problemi vasitəsilə də Türkiyəyə mane olacağını hesab edir. Ekspertin fikrincə, Kipr məsələsində Aİ və Türkiyə arasında ortaq məxrəcə gəlinməsi çox çətin görünür.
Türkiyəli ekspert Oğan Kipr məsələsində Türkiyədən tələb olunan şərtlərin qəbuledilməz olduğunu bildirib. "Aİ-nin tələblərinə uyğun olaraq, Türkiyənin Kipr Yunan dövlətini tanıması və limanlarını bu ölkəyə açması Ankaranın strateji maraqlarına tamamilə ziddir", -- deyə TÜRKSAM strateji araşdırmalar mərkəzinin direktoru Oğan bazar ertəsi Ankaradan telefonla Trend - a bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, Türkiyənin Kipr siyasətinə sadiq qalması strateji baxımından bu ölkənin Aİ-yə qəbul olunmasından daha əhəmiyyətlidir. Oğan hesab edir ki, yaxın gələcəkdə Türkiyəni - Aİ münasibətlərində qonşu ölkələrlə bağlı daha ciddi problemlər yaranacaq. "Türkiyə - Aİ münasibətlərinə ən ciddi maneə Ankara-Yerevan əlaqələri olacaq və Türkiyə bunu nəzərə alaraq, Ermənistanla əlaqələrdə konkret siyasi plana sahib olmalıdır",- deyə Oğan bildirib.
İqtisadi və Xarici Əlaqələr Tədqiqat Mərkəzinin (EDAM) eksperti Senem Aydın Düzgit həm Kipr probleminin həm də Ankara-Yerevan əlaqələrinin Türkiyə-Aİ münasibətlərində maneə olacağını bildirir. "Aİ- yə üzvlük məsələsində qonşu dövlətlərlə yaxşı münasibətlər də əsas şərtlərdən biri kimi irəli sürülür və bu mənada, Ankara-Yerevan münasibətlərinin Türkiyə - Aİ əlaqələrində problem yaratdığı danılmaz həqiqətdir", - deyə Düzgit bazar ertəsi İstanbuldan telefonla Trend - a bildirib.
Ermənistan- Türkiyə əlaqələri 1993 - cü ildən kəsilib. Səbəb Ermənistanın beynəlxalq aləmdə qondarma erməni soyqırımı iddiaları ilə Türkiyəyə qarşı kampaniya aparması və Azərbaycanın 20 % ərazisini işğal etməsi olub. Bu il sentyabrın 6 - da futbol üzrə Avropa Çempionatı qrup oyunları çərçivəsində keçirilən Ermənistan-Türkiyə oyununa Ermənistan prezidenti Serj Sarkisyan Türkiyə prezidenti Abdullah Gülü Yerevana dəvət edib. Dəvəti qəbul edən Gülün bu səfərindən sonra iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılması üçün diplomatik səylər davam etdirilir.
"Aİ Türkiyəyə qarşı ziddiyyətli siyasət yürüdür", - deyə Düzgit əlavə edib.