Azərbaycan, Bakı, 14 aprel /Trend, müxbir E.Tarıverdiyeva/
Trend-in Kİyev Siyasi Araşdırmalar və Konfliktologiya Mərkəzinin direktoru Mixail Poqrebinski ilə xüsusi olaraq "Yeni Azərbaycan" qəzeti üçün müsahibəsi
- Bu günlərdə Ukrayna Prezidenti Viktor Yanikoviç ölkənin NATO-ya daxil olmağa hazırlıq məsələləri üzrə idarələrarası komissiyasını ləğv edib. Siz bu qərarı necə qiymətləndirirsiniz və Kiyevin Qərb ilə münasibətlərini necə proqnozlaşdırmaq olar?
- Parlament heç bir qanun qəbul etməyib və Ukraynanın NATO-ya daxil olmaqdan imtina etməsi məsələsi ilə bağlı hökumətin qərarı yoxdur. Söhbət Ukrayna Prezidentu Viktor Yanukoviçin və onun partiyasının mövqeyindən gedir. Bu mövqe ondan ibarətdir ki, Ukrayna üçün NATO-ya üzvlük məsələsi hazırda aktual deyil, lakin prinsipcə bu mümkündür; əgər referendumda çoxluq bunun lehinə səs verərsə. Hazırda belə şanslar sadəcə, yoxdur. Bu bəyanatdan hamı belə nəticəyə gəlir ki, yeni hakimiyyət neytral statusa əməl olunmasına, Qərb və Rusiya arasında hansısa balansa meyillidir və yeri gəlmişkən, hakimiyyətin bəyanatı bunu təsdiqləyir.
Onlar deyirlər ki, Ukrayna böyük təhlükəsizlik sisteminin yaradılmasında maraqlıdır ki, bura da Avropa və Rusiya daxil ediləcək. Avropa tərəfdaşları və ABŞ Yanukoviçin NATO ilə bağlı mövqeyindən məyus deyil. Belə ki, NATO-ya daxil olmaq mövzusu Qərb dövlətlərinin gündəliyində deyil. Hazırda onlar Rusiya ilə konstruktiv münasibətlərin qurulmasında daha çox maraqlıdırlar, nəinki Ukraynanın alyansa daxil olmasında. Bu, Buşun və bəzi Şərqi Avropa ölkələrinin ideyası olub. Ümumilikdə, Aİ Ukraynanın NATO-ya cəlb olunmasına ehtiyac görmür. Çünki hazırda ABŞ və Rusiyanın münasibətlərində "yenidənyükləmə" həyata keçirilir ki, bu da Ukraynanın NATO-ya yolunun bərpasına şans yaratmır. İndi Ukrayna NATO ilə əməkdaşlıq edərək alyansın tərəfdaşı kimi öhdəliklərini yerinə yetirəcək.
- Viktor Yanukoviç Qərb və Rusiya arasında Ukraynanın balanslaşdırılmış münasibətlər vektorunu saxlaya biləcək?
- Ukrayna manevr etməyə məhkumdur, ona Qərbin investisiyaları və texnologiyası lazımdır; o, Avropa İttifaqı ilə azad ticarət istiqamətində irəliləyir ki, yeni hakimiyyətdə çox güclü olan iri qeyri-emal məhsulları tədarükçüləri bunda maraqlıdır. Bu hərəkəti Ukraynanın Rusiya, Belarus və Qazaxıstan Gömrük İttifaqına qoşulması istiqamətindəki hərəkətlə birləşdirmək çox çətindir. Lakin Gömrük İttifaqının özünün formalaşması uzun prosesdir və onun da özünün problemləri var. Lakin gələcəkdə Ukrayna, əlbəttə ki, bu iqtisadi məkanla əməkdaşlıq formasını axtaracaq. Sadəcə, bizim başqa yolumuz yoxdur; belə ki, bizim əmtəə dövriyyəmizin üçdəbir hissəsi məhz bu məkanın payına düşür. Zənnimcə, xoş məram olarsa, Ukraynanın dərhal iki istiqamətdə - Rusiya və Qərb istiqamətində inteqrasiyası üçün kompromis tapılacaq.
- Yanukoviç bildirib ki, GUAM öz aktuallığını itirib. Ukraynanın GUAM-dan çıxacağını gözləmək olar? Və bu təşkilatın perspektivləri necədir?
- Belə mövqe olub və mənim fikrimcə, bu, tamamilə əsaslıdır; lakin mən Ukrayna Prezidentini və onun komandasından olan adamları şəxsən tanıdığıma görə düşünürəm ki, o, daxili işlərdə göstərdiyi böyük qətiyyəti beynəlxalq işlərdə göstərmək fikrində olmayacaq. Çevik artan iqtisadiyyata və enerji resurslarına malik Azərbaycan Ukraynaya həqiqətən lazımdır. Əgər Ukraynanın GUAM-dan çıxması Azərbaycanla münasibətlərə zərər vurarsa, Yanukoviç buna getməyəcək. Yeni prezidentin komandası hətta lazım gələrsə, GUAM çərçivəsində Azərbaycan ilə dost münasibətlərini saxlamaq niyyətindədir.
- Viktor Yanukoviç hökuməti qazın qiyməti ilə bağlı Rusiya ilə yeni razılaşmaların müqabilində nə təklif edə bilər? Belə ki, Vaşinqtion sammitində prezidentlər arasında bu barədə söhbət gedib.
- Burada intriqa var və hələlik ekspert birliyi bilmir ki, Ukrayna qazın qiymətinin müqabilində Rusiyaya maraqlı nə təklif edə bilər. Mən Rusiyanın nədə maraqlı olduğunu yalnız ehtimal edə bilərəm, lakin mən təsdiqləyə bilmərəm ki, məhz bu, sövdələşmə predmetidir. Rusiya Sevastopolda Qara dəniz donanmasının yerləşdirilməsi məsələsində prolonqasiyada və müəyyən sistemli qərarda maraqlıdır. Hazırda Rusiyaya köhnə müqavilənin əvəzində dəyişikliklər edilmiş yeni müqavilə lazımdır. Belə ki, köhnə müqavilədə Moskva üçün əlverişli olmayan bəndlər göstərilib; məsələn, köhnə gəmilərin yeniləri ilə dəyişdirilməməsi barədə. Bu siyasi güzəşt Ukrayna üçün heç bir şey deyil; üstəlik, maliyyə dividenti gətirə bilər. Razılaşma mövzusu ola biləcək digər məsələlər də var. Rusiya istərdi ki, Ukraynada rus dilinə dövlət statusu verilsin. Rusiya və Ukraynanın münasibətlərində digər mühüm məqam Ukrayna ərazisi ilə enerji resurslarının tranzitinə görə qiymətlə bağlı bütün problemləri həll etmək istəyidir. Bu problemin yeganə həll yolu qazın Avropaya nəql olunduğu borunun alınmasıdır.