Bakı. Trend:
Qazaxıstan və Azərbaycan bərpa olunan enerji sahəsində genişmiqyaslı əməkdaşlığın əsasını qoyurlar. Bu əməkdaşlıqda əsas diqqət Trans-Xəzər elektrik ötürücü xəttinin yaradılmasına yönələcək.
Trend-in məlumatına görə, bu barədə Astana Beynəlxalq Maliyyə Mərkəzi (ABMM) və ADA Universiteti nəzdində fəaliyyət göstərən İnkişaf və Diplomatiya İnstitutunun (IDD) birgə hesabatında qeyd olunur.
Analitiklər qeyd edirlər ki, bu sualtı yüksək gərginlikli kabel iki ölkənin enerji sistemlərini birləşdirəcək və Cənubi Qafqazı Avropa ilə bağlayan Qara dəniz sualtı kabel layihəsinin bir hissəsinə çevriləcək.
Layihənin reallaşdırılması Mərkəzi Asiyada istehsal olunan, əsasən günəş və külək enerjisinə əsaslanan təmiz enerjinin Avropa İttifaqına ixracını mümkün edəcək. Bu isə enerji mənbələrinin şaxələndirilməsinə və Aİ-nin karbonsuzlaşdırılması üzrə iqlim hədəflərinə çatmasına töhfə verəcək.
Hesabatda vurğulanır ki, Qazaxıstan 2030-cu ilə qədər enerji balansında bərpa olunan mənbələrin payını 15%-ə çatdırmağı hədəfləyir və günəş-külək potensialından geniş istifadə etməyi planlaşdırır. Azərbaycan isə dünya üzrə ən böyük dənizdə (offshore) yerləşən bərpa olunan enerji potensiallarından birinə malikdir və xüsusilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda günəş və külək elektrik stansiyalarının qurulmasını fəal şəkildə həyata keçirir.
Trans-Xəzər kabelinin çəkilişi ixrac üçün sabit kanal yaradacaq və bərpa olunan enerji layihələrinin investisiya cəlbediciliyini artıracaq. İkitərəfli əməkdaşlıqla yanaşı, regionda Mərkəzi Asiya və Cənubi Qafqaz üçün vahid elektrik enerjisi bazarının yaradılması təşəbbüsü də təşviq edilməkdədir. Bu, uyğunlaşdırılmış standartların tətbiqi və enerji resurslarının şəhərdaxili ticarətinin inkişafını nəzərdə tutur. Sözügedən təşəbbüsləri Avropa İttifaqı, Dünya Bankı və Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı (AYİB) dəstəkləyir.
Hesabatda o da vurğulanır ki, layihənin xüsusilə sualtı və trans-sərhəd hissələrinin reallaşdırılması üçün əhəmiyyətli investisiya tələbatı mövcuddur. Bu isə güzəştli kreditlər, dövlət zəmanətləri və “yaşıl” istiqrazlar kimi birləşdirilmiş maliyyələşmə alətlərinə ehtiyac yaradacaq. Avropa İnvestisiya Bankı, AYİB və iqlim fondları bu maliyyələşmədə mühüm rol oynaya bilər. “Global Gateway” təşəbbüsü isə strateji dəstək üçün potensial mexanizm kimi qiymətləndirilir.