Azərbaycan, Bakı, 25 iyun /Trend, müxbir T.Cəfərov/
Trend-in Fars redaksiyasının İranın Bakıda olan iqtisadiyyat və maliyyə naziri Şəmsəddin Hüseyni ilə müsahibəsi
- İran Azərbaycanla qaz sahəsində əməkdaşlığı inkişaf etdirməyi planlaşdırırmı?
- Bu məsələ mənim Bakıdakı danışıqlarımın gündəliyində durub. Biz ildə beş milyard kubmetr Azərbaycan qazının alınması haqda sənəd imzalamaq barədə razılığa gəlmişik. Hazırda İranda neft-kimya sahəsində çoxlu layihə həyata keçirilir. Neft-kimya müəssisələrinin bazasında İran və Azərbaycan qazı emal oluna bilər. Biz Azərbaycanla neft-kimya zavodlarının tikintisi sahəsində də birgə əməkdaşlığa hazırıq.
İran və Azərbaycan müxtəlif layihələrə birgə investisiyaların qoyulmasında da əməkdaşlıq eə bilər. Biz Azərbaycan üçün Fars körfəzindən xarici bazarlara yol aça bilərik, Azərbaycan isə İranın Qafqaz, MDB və Avropaya çıxışını asanlaşdıra bilər.
- İran Azərbaycana neft emalı sahəsində birgə fəaliyyət göstərməyi təklif etməyə hazırdırmı?
- Biz həm hazır neft emalı zavodlarını, həm də qismən tikililəri satışa çıxarmışıq. Bakıdakı görüşlərdə gündəliyə çıxardığım suallardan biri İranın özəlləşdirmə proqramında özəl Azərbaycan sərmayələridir. Biz ölkəmizdəki özəlləşdirmə prosesində xarici kapitalın iştirakını alqışlayırıq; xüsusilə qardaş Azərbaycandan olan sahibkarlara görə şadıq. Biz azərbaycanlı sahibkarları İranda neft-kimya sənayesinə sərmayə yatırmağa çağırırıq.
- Bəzi ekspertlər hesab edirlər ki, İranda özəlləşdirmə düzgün aparılmır və dövlət müəssisələri Sepahla əlaqələri olan şirkətlərə verilir...
- Özəlləşdirmə birja vasitəsilə və ya tender əsasında aparılır. Alıcılar özəl şirkətlər, qeyri-dövlət strukturları ola bilərlər. Birja vasitəsilə özəlləşdirməyə çıxarılan çeklərin dəyəri 20 milyard dollar təşkil edir. Məsələn, deyə bilərəm ki, İrandakı neft emalı zavodlarından birini bu yaxınlarda Türkiyə vətəndaşı alıb.
- Rusiyadan keçməklə Azərbaycan və İranı Avropa və Asiya ölkələri ilə birləşdirən "Şimal-Cənub" dəmiryol nəqliyyat dəhlizi layihəsinin reallaşdılrılması hansı mərhələdədir?
- Bakıda mən bu məsələni də müzakirə etdim. Xarici sərmayədarlar üzrə təşkilatın rəhbərliyinə bu layihə üzərində işləri sürətləndirməyi tapşırdım. Maliyyələşdirmədə yardım İranın Nəqliyyat Nazirliyindən olan həmkarlarımıza həvalə olunub.Ümid edirəm ki, layihə qısa vaxt ərzində başa çatacaq. Bu layihənin reallaşdırılması üçün İranda çatışmayan böyük dəmir yolu seqmentinin tikilməsi vacibdir. Eləcə də Azərbaycanda böyük yol kəsiyi (8 kilometrə yaxın) tikilməlidir. Ölkələr arasında birləşdirici sərhəd körpüsünün və eləcə də digər infrastrukturların tikiləcəyi ehtimal olunur.
- Siz İran iqtisadiyyatına beynəlxalq sanksiyaların təsirini necə qiymətləndirirsiniz?
- Sanksiyalar İran üçün yeni deyil. Onlar bizə qarşı İslam İnqilabına qədər də tətbiq edilirdi. O zamanlar bizə bir sıra texnologiyaları yaratmağa imkan vermirdilər və biz özümüz də onlara sahib ola biləcəyimizə inanmırdıq. İndi isə biz bu sahədə uğurlara nail olmuşuq. Dünyanın vacib texnologiyasını əldə etmişik; lakin bizə deyirlər ki, ondan istifadə etmək olmaz. Bizim ölkəmiz, sivilizasiyamız, mədəniyyətimiz və dinimiz şəffafdır. Sülh və dostluqdan başqa mədəniyyətimiz yoxdur. Özümüzə inanırıq və özümüzə güvənirik. Lakin göründüyü kimi, bir sıra ölkələr inhisarı öz əllərində saxlamaq istəyirlər, onlar bizim uğurlarımızdan narahatdırlar. Onlar düşünürlər ki, sanksiyalarla İranın iqtisadi inkişafını əngəlləmək olar, lakin bizim rəhbərlər ayıqdırlar və anlayırlar ki, ölkənin gələcəyi texnologiyaların əlindədir.
Qərb ölkələri əldə etdiyimiz texnologiyalardan imtina etməyimiz müqabilində, qoyulan sanksiyaları götürməyə hazır olduqlarını bəyan edərək, bizi razı salmağa çalışırlar. Lakin İran hakimiyyəti anlayır ki, ölkənin gələcəyi texnologiyalarla bağllıdır. Və biz bugünkü gün naminə gələcəyimizi qurban vermək niyyətində deyilik. Əgər biz Qərbin təklifini qəbul etsək, bu bizim iqtisadiyyatımıza təsir edə bilər.
Lakin iqtisadi baxımdan sanksiyaların təsirinin necə azaldılması mühüm sualdır.
İlk növbədə demək istəyirəm ki, bu sanksiyalar daha çox psixoloji xarakter daşıyır. Məsələn, əvvəlki sanksiyalar İran iqtisadiyyatına daha güclü təsir göstərirdi. Bu yaxılnlardakı sanksiyaların təsiri isə maraqlı oldu. Sanksiyaların tətbiqindən bir həftə sonra, bizdə 3 faizlik iqtisadi artım müşahidə olundu. Bu bizi təəccübləndirdi, əlbəttə, biz iqtisadi səviyyənin azalacağını gözləmirdik. Lakin 3 faiz artımı da qətiyyən nəzərdə tutmamışdıq.