Azərbaycan, Bakı, 19 fevral/Trend, müxbir Y.Ostapenko/
Fransanın EDF şirkətinin "Cənub axını"na qoşulması layihəyə daha çox iqtisadi məqsədyönlük verəcək, lakin bu o demək deyil ki, onun həyata keçirilməsi imkanı "Cənub dəhlizi"ndən daha çoxdur. Bu layihələr müqayisə edilən deyil, - enerji təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis Con Roberts belə hesab edir.
"İstənilən layihənin həyat keçirilməsi üçün həm siyasi, həm də kommersiya baxımından "yaşıl" işıq lazımdır. "Cənub axını" layihəsinin siyasi baxımdan "yaşıl" işığı var, lakin kommersiya baxımından hələ ki yoxdur, - Roberts qeyd edib. - Fransanın EDF şirkətinin cəlb edilməsi vacibdir, belə ki, kommersiya məqsədyönlüyü imkanını artırır".
Azərbaycan qazının Avropaya "Cənub dəhlizi" layihələri vasitəsilə tədarükü üçün dəqiq kommersiya məqsədyönlüyü var, - "Platts"ın aparıcı enerji eksperti Roberts qeyd edib. Azərbaycan yalnız tədarükün həyata keçirilməsi üçün variantlardan hansının daha səmərəli olduğunu qərara almalıdır.
"Bununla "Cənub dəhlizi" və "Cənub axını" layihələri köklü şəkildə fərlənirlər, - Roberts vurğulayıb. - Eyni zamanda Azərbaycan bilir ki, Rusiya "Cənub axını"nı variantlardan biri kimi nəzərdən keçirməklə öz qaz resurslarını hara göndərməyi həll edən zaman o öz qazını zəngin "Şahdəniz" yatağından ixrac etməlidir".
Rusiyanın "Qazprom" və İtaliyanın "Eni" şirkətlərinin həyata keçirdiyi "Cənub axını" qaz kəmərinin tikinti layihəsinə Fransanın EDF şirkətinin ilin sonuna kimi girəcəyi haqda məlumatı bu günlərdə "Qazprom"un rəhbəri Aleksey Miller bildirib.
Robertsin sözlərinə görə, "Cənub axını"ın problemi onudan ibarətdir ki, layihənin tədarükçülər və ya qaz istehlakçıları tərəfindən irəliləcəyi məlum deyil. İndiyə qədər güman edilirdi ki, layihəni "Qazprom" özü maliyyələşdirəcək. Qiymətləndirilmələrə əsasən, layihənin qiyməti 25 milyard avro təşkil edir.
"Cənub axını" layihəsi Avropaya yeni qaz tədarükü marşrutunun yaradılmasını nəzərdə tutur. "Cənub axını"nın dəniz hissəsinin Qara dənizin dibi ilə, Rusiya sahilindən ("Bereqovaya" kompressor stansiyası) Bolqarıstan sahilinədək keçəcəyi planlaşdırılır. Qaz kəmərinin layihə gücü təxminən 31 mlrd. kubmetr təşkil edir. Onun 63 milyard kubmetrə kimi artırılması planlaşdırılır.
Robertsin sözlərinə görə, "Cənub dəhlizi" layihəsi artıq indi dəqiq kommersiya hədəfinə malikdir. Bu, onun reallaşacağına şübhələnməməyə imkan verir. Məsələ yalnız onun hansı formada həyata keçiriləcəyindədir.
"Həm Avropanın ticarət şirkətləri, həm istehsalçı şirkətlər (ARDNŞ, BP kimi), həm də Avropa İttifaqı siyasi baxımdan razılaşırlar ki, Azərbaycan qazı Qərbə mütləq "Cənub dəhlizi" layihəsi vasitəsilə ixrac edilməlidir, - Roberts əlavə edib.
Formaya gəlincə, bunun "Nabukko" və ya Gürcüstan-Türkiyə sərhədinədək tamamilə yeni boru kəməri və ya Avropa İttifaqının istəyi ilə mövcud olan və hansısa yeni boru kəmərlərinin kombinasiyası olacağı hələ ki məlum deyil, - ekspert bildirib.
"Cənub dəhlizi" layihələrinin həyata keçirilməsinin forması daha çox Azərbaycan şirkəti ARDNŞ-in hər bir layihənin ayrıca və ya yeni layihənin yaranmasının kommersiya baxımından qiymətləndirilməsi imkanından asılı olacaq", - Roberts qeyd edib.
Ererji tədarükünün mənbə və marşrutlarını diversifikasiya edəcək və bununla da Aİ-nin enerji təhlükəsizliyini artıracaq "Cənub dəhlizi" layihəsi Avropa İttifaqı üçün prioritet enerji layihələrindən biridir. "Cənub dəhlizi" layihəsinə aiddir: "Nabukko" qaz kəməri, Transadriatik qaz kəməri (TAP), "Ağ axın", ITGI (Türkiyə-Yunanıstan-İtaliya qaz kəməri).