Azərbaycan, Bakı/ Trend müxbir A.İsmayılova/ Azərbaycan Avropada adi silahlı qüvvələr haqqında Sazişdən (AASQS) çıxmağa lüzum görmür. Bunu bazar ertəsi Azərbaycan Prezidenti Icra Aparatının Beynəlxalq əlaqələr şöbəsinin müdiri Novruz Məmmədov bəyan edib.
Rusiyanın qərarını şərh edən Məmmədov qeyd edib ki, hələ bu mövzuda danışmaq çətindir. Rəsmi Bakı nümayəndəsinin sözlərinə görə, vəziyyətin qiymətləndirilməsi üçün bu addımı gözləyən Rusiya və Avropa ölkələrinin mövqeyini nəzərə almaq lazımdır. Azərbaycan nümayəndəsi hesab edir ki, ABŞ-ın reaksiyasını gözləmək lazımdır.
Məmmədov söyləyib ki, istənilən halda bu məsələ Azərbaycan üçün mühim əhəmiyyət kəsb edir. "Bu sazişin bir hissəsi Cənubi Qafqazda və ümumiyyətlə bu regionunda silahlanma ilə bağlıdır. Azərbaycan istəyərdi ki, saziş yenilənsin və yenidən baxılsın, onun tələblərinə əməl olunsun", - deyə şöbə müdiri əlavə edib.
O əmindir ki, hazırda Azərbaycanın bu sazişi dəstəkləyib-dəstəkləməməsi xüsusi əhəmiyyət kəsb etmir. Bu saziş məna nöqteyi-nəzərindən heç bir dövlət üçün təhlükə deyil. Məmmədov həmçinin əlavə edib ki, Azərbaycan ordusu və silahlı qüvvələri normanı ötmür.
Avropada adi silahlı qüvvələr haqqında Saziş Varşava müqaviləsi və NATO ölkələri tərəfindən SSRİ dağılmamışdan bir müddət öncə, 1990-cı ildə imzalanıb. AASQS iştirakçıları 30 dövlətdir: bura 8 keçmiş SSRİ ölkəsi (Azərbaycan, Ermənistan, Belarus, Gürcüstan, Moldova, Qazaxıstan, Rusiya, Ukrayna), 20 Avropa ölkəsi (Belçika, Bolqarıstan, Böyük Britaniya, Macarıstan, Almaniya, Yunanıstan, Danimarka, İslandiya, İspaniya, İtaliya, Lüksemburq, Niderland, Norveç, Polşa, Portuqaliya, Rumıniya, Slovakiya, Türkiyə, Çexiya), həmçinin iki Şimali Amerika ölkəsi ABŞ və Kanada daxildir.
Saziş adi silahlanma və texnika üzrə beş kateqoriya ilə məhdudlaşır: tanklar, hərbi zirehli maşınlar, 100 mm və yuxarı kalibrli artileriya, döyüş təyyarələri, həmlə vertolyotu.
1999-cu ildə ATƏT-in İstanbul sammitində AASQS-in yenilənmiş variantı imzalanıb. Bu əsasla hər bir iştirakçı dövlət üçün sazişin blok strukturundan milli və ərazi səviyyəsinə keçid həyata keçirilməli idi. Amma uyğunlaşdırılmış sazişi dörd dövlət ratifikasiya etdi: Rusiya, Belarus, Qazaxıstan və Ukrayna. Gürcüstan və Moldova İstanbul sammitində imzalanmış AASQS-a uyğunlaşma haqqında sazişə uyğun olaraq rus qüvvələrinin çıxarılmasını tələb edərək ratifikasiyadan imtina etdi. Bunu dəstəkləyən NATO ölkələri uyğunlaşdırılmış sazişin qüvvəyə minməsinə imkan vermədilər.
Rusiya iddia edir ki, müqavilə ilə bağlı öhdəliklər (Gürcüstan və Moldova ərazisində ağır silahların və texnikanın ixtisar olunması) artıq yerinə yetirilib, buna görə isə sazişin yenilənmiş variantı ratifikasiya edilə bilər.
Ötən həftə prezident Putinin sərəncamına əsasən, Rusiya sazişdə iştirakını dayandırıb. Bu qərar Avropada adi silahlı qüvvələr haqqında Sazişin Rusiya Federasiyasının təhlükəsizliyinə toxunması və təxirə salınmaz tədbirlərin görülməsini tələb edən istisna şəraitlə izah olunub.