Bakı. Trend:
Qafqazın azadlığı və müstəqilliyi uğrunda. Prometey hərəkatı - iştirakçıların, müşahidəçilərin və rəqiblərin gizli sənəd və materiallarında” («За свободу и независимость Кавказа. Прометеевское движение в секретных документах и материалах участников, наблюдателей и противников») adlı sənədlər toplusu Bakıda "JekoPrint” nəşriyyatı tərəfindən çap olunub.
Trend-in məlumatına görə, toplunun tərtibçiləri, eləcə də ön sözün, tərcümələrin və qeydlərin müəllifləri tanınmış gürcüstan tarixçisi Georgi Mamulia və Azərbaycan siyasi mühacirət tarixinin araşdırmaçısı, ictimai xadim və diplomat Ramiz Abutalıbovdur.
Ramiz Abutalıbov Trend-ə bildirib ki, ilk dəfə nəşr olunan 143 məxfi sənəd Azərbaycan, Gürcüstan və Şimali Qafqaz mühacirlərinin 1922-1939-cu illərdəki Prometey hərəkatındakı fəaliyyətini əks etdirir.
Topluda Polşa, Fransa və Gürcüstanın arxivlərindən toplanmış sənədlər və materiallarda tədqiqatçılar üçün Prometey hərəkatınının Qafqazdan olan liderləri və Polşa hökumətindəki kuratorları tərəfindən hədəflərə nail olmaq üçün istifadə etdiyi metod və vasitələrin müqayisəli təhlili verilib.
Topluda Qafqazın mühacir anti-bolşevik təşkilatlarının Polşa dövlətinin başçısı, marşal Jozef Pilsudskinin təşəbbüsü ilə yaradılmış Prometey hərəkatında fəaliyyətinin müxtəlif aspektləri öz əksini tapıb.
Kitabda nəşr olunan sənədlər və materiallar xarakter etibarilə dörd kateqoriyaya bölünür:
1) Qafqaz liderləri və fəallarının Prometey hərəkatının Polşadakı kuratorları ilə yazışmaları
2) Hərəkatda iştirak edən Qafqaz liderləri və fəallarının qarşılıqlı yazışmaları
3) Fransa polisinin və əks-kəşfiyyat orqanlarının Prometey Dərnəyinə daxil olan Qafqaz siyasi təşkilatlarının nümayəndələri və mətbuat orqanları haqqında hesabatları
4) Prometey hərəkatındakı Qafqaz təşkilatlarının Polşa, Fransa,Türkiyə və İrandakı fəaliyyəti haqqında Sovet məxfi xidmətlərinin tərtib etdiyi məlumatlar
Kitabda qeyd olunur ki, Prometey hərəkatında təbliğat işləri və kəşfiyyat əməliyyatları ilə yanaşı olaraq, Qafqaz dövlətlərinin gələcək siyasi elitasının formalaşdırılmasına böyük önəm verilirdi. Eyni zamanda, 1918-1921-ci illərdə buraxılmış faciəvi səhvlərin müəyyənləşdirilməsi və öyrənilməsi istiqamətində ciddi analitik tədqiqatlar aparılırdı.
Məhz bu istiqamətdəki səylər 1934-cü ilin iyulunda Qafqaz Konfederasiya Paktının - Qafqazın bolşevik Rusiyasının işğalından azad edilməsindən sonra vahid Qafqaz dövlətinin yaradılması haqqında bəyannamənin imzalanmasına imkan verdi.
Toplu geniş oxucu kütləsi və tədqiqatçılar üçün nəzərdə tutulub.