Trend-in Avropa redaksiyasının icmalçısı Elmira Tarıverdiyeva
Azərbaycan və Ermənistanın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nüfuzlu regional oyunçuların vasitəçiliyi ilə nizamlanmasında daha bir şansı var.
ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədri, Qazaxıstanın xarici işlər naziri Kanat Saudabayev aprelin 26-da Azərbaycan və Ermənistaınn XİN rəhbərləri ilə telefon danışığı zamanı Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevin ATƏT-ə sədr olan ölkənin başçısı kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması prosesində iştirakının mümkünlüyünü müzakirə edib.
Son ayda bu, ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədri olmayan ölkələrin Azərbaycan və Ermənistan arasında uzunsürən ərazi münqaişəsində vasitəçilik üzrə üçüncü təklifidir. Qazaxıstandan öncə Dağlıq Qarabağ münqaişəsində vasitəçilik etməkdə Türkiyə və İran öz təkliflərini irəli sürüblər ki, bu da rəsmi Bakı tərəfindən müsbət qarşılanıb.
Yerevandan fərqli olaraq, Bakı Minsk qrupu formatında bütün vasitəçilik təşəbbüslərinə razıdır. Bu da son zamanlarda müşahidəçilərdə sual doğurur.
Yeni Azərbaycan Partiyasının sədr müavini Əli Əhmədovun sözlərinə görə, ATƏT-in Minsk qrupunun Həmsədrlər İnstitutunun tərkibində dəyişikliyin vaxtı gəlib çatıb.
Onun sözlərinə görə, sözügedən mövqe Minsk qrupu həmsədr ölkələrinin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində bu günə qədər qətiyyət göstərə bilməmələri ilə izah olunur. Bundan savayı, Azərbaycanın mövqeyi işğala məruz qalmış dövlət kimi kifayət qədər müdafiə olunmur.
Bakı və Vaşinqton arasında münasibətlərin soyuması ilə əlaqədar hazırda vəziyyət daha da çətinləşib ki, bu da çox güman Azərbaycanı öz müttəfiqlərinin namizədliyinə yenidən baxmağa, ilk növbədə, Moskva və Ankaraya ümid bəsləməyə vadar edəcək.
Azərbaycan Birləşmiş Ştatların Ermənistan ilə ərazi mübahisəsinə münasibətindən və 1993-cü ildə münasibətlərin pozulmasının səbəblərindən biri olan Dağlıq Qarabağ problemini nəzərə almadan Türkiyə və Ermənistan arasında münasibətlərin normallaşmasını dəstəkləməsindən narahatdır.
Ermənistan-Türkiyə protokollarının imzalanması ilə ölkələr arasında münasibətlərin soyumasından sonra Ankara yenidən Bakının etibarını qazanmaq üçün hər şeyi etdi.
Son vaxtlar Türkiyəni Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllindəki rolu qane etmir. Ankara bu məsələdə daha fəal iştirak etmək istəyir və dəfələrlə vasitəçi xidmətləri təklifi ilə çıxış edib.
Azərbaycan bu dəstəyi qiymətləndirərək Türkiyəyə ATƏT-in Minsk qrupu həmsədrlərindən birinin yerini tutmağı təklif edib.
Düzdür, Ermənistan İranın təşəbbüsündən fərqli olaraq, belə təşəbbüsə mənfi reaksiya verib. İranın təşəbbüsünü isə daha mülayim qarşılayıb, lakin Dağlıq Qarabağ məsələsinin yalnız Minsk qrupu çərçivəsində həllinə israr etməkdə davam edir.
Saudabayevin son təklifinə gəlincə, Qazaxıstanın təşəbbüsü həqiqətən də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin nizamlanması işində faydalı ola bilər.
Rusiyanın eks-prezidenti Boris Yelsinlə birlikdə Nazarbayev regiona səfər edib və Rusiya ilə birgə "Dəmirolçu təşəbbüsu" adlanan vasitəçi missiyasının yaradılması təşəbbüsü ilə çıxış edib.
Bir çox illər keçəndən sonra 2010-cu ildə ATƏT-in sədri vəzifəsini icra edən Qazaxıstanın vasitəçilik qabiliyyətini nümayiş etdirmək və münaqişənin həlli prosesini ölü nöqtədən tərpətmək üçün yenidən şansı yaranıb.
Qazaxıstanın münaqişə tərəfləri ilə münasibəti eynidir. Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin nizamlanmasına yardım etmək dünya ictimaiyyətinin gözündə Qazaxıstana nüfuz gətirəcək.
Astananın vasitəçiliyinə Yerevanın nə dərəcədə hazır olmasını zaman göstərəcək. Lakin, hətta Ermənistan formal razılıq versə də, bu formal razılıq sonradan Qazaxıstanın təşəbbüsünü müvəffəqiyyətsizliyə uğratmaq üçün bəhanə tapmağa mane olmayacaq.
Bakıdan fərqli olaraq, Yerevan ATƏT-in Minsk qrupu xaricində təklif edilən bütün qərarlara laqeyd yanaşır. Bu da o onlama gəlir ki, Ermənistan ərazi mübahisəsini tamamilə həll etmək istəmir.
Hətta Yerevan Minsk qrupu çərçivəsində Dağlıq Qarabağın nizamlanma prosesinin irəliləməsi üçün əngəl törətdiyini, gah Azərbaycanla həmsədrlərin daha əvvəl imzaladığı bəndlərə qayıtmasını, gah da yenilənmiş Madrid prinsipləri ilə razılaşmamasını nəzərə alsaq, bu zaman Ermənistanın səmimiliyinə dair şübhələr daha da möhkəmlənir.