Azərbaycan, Bakı, 2 may / Trend , müxbir D.İbrahimova/ ABŞ-ın İrana yönəlmiş ittihamlarını birtərəfli qəbul etmək lazım deyil. Dünyada terrorla mübarizə aparmaq üçün Birləşmiş Ştatlar və İran "terror" anlayışının ümumi tərifini tapmalıdırlar.
"AbŞ-ın İran haqqında olan son qənaətini - "İran terrorçuluğun fəal himayəçisidir" - fikrini iki ölkə arasında geniş strateji kontekstdə nəzərdən keçirmək lazımdır", - terrorçuluq üzrə amerikalı ekspert Qavdat Baxqat Trend -a telefon vasitəsi ilə bildirib.
ABŞ Dövlət Departamentinin məruzəsində deyilir ki, "İran dünyada terrorçuluğu fəal dəstəkləyən ölkələrdəndir". Tehran ötən il də terrorçuluğun başlıca himayədarllarından elan edilib. Məruzədə Yaxın Şərq və Əfqanıstanda İranın terroru dəstəkləməsi və himayə etməsindən geniş söhbət açılııb.
Məruzədə İran İnqilabı qvardiyasının elitar birləşməsi olan "Qüds" Tehranın xaricdə terrorçuluğu dəstəkləyən vasitəsi kimi qeyd edilib.
İran məruzədə deyilənləri inkar edərək ABŞ-ı ikili standartlarda ittiham etdi. İranın Xarici işlər naziri Manuçöhr Mottəki bəyan edib ki, ABŞ-ın özünün Əbu-Qreyb və Quantanamodaki hərəkətlərini qoyub digərlərini ittiham etməyə hüququ yoxdur.
Ekspertlərin fikrincə, ABŞ-ın sonungu bəyanatını iki ölkə arasında geniş strateji kontekstdə nəzərdən keçirmək lazımdır. ABŞ-ın ittihamları İran tərəfindən cavabsız qalmır.
"Digər tərəfdən də İran ünvanına səsləndirilən ittihamları inkar edir və Vaşinqtonu terrora dəstək verməkdə ittiham edir", - İndiana universitetinin Yaxın Şərq üzrə mərkəzin direktoru Qavdat Trend -a deyib.
İran dəfələrlə ABŞ-ı digər ölkələrin daxili işlərinə müdaxilə etməkdə və terrorçuluğa dəstəkdə ittiham edib. Tehran rəsmiləri dəfələrlə ABŞ-ın İran ərazisində fəaliyyət göstərən "Candullah" qruplaşmasını maliyyələşdirdiyini qeyd ediblər.
Baxqat deyib ki, benəlxalq terrorçuluq sahəsində yaxşı məlumdur ki, terrorçu bir tərəfdən digər tərəfin azadlığı uğrunda mücadilə aparandır. Ekspertin fikringə, əsas problem ondadır ki, dəqiq terrorçuluq anlayışı yoxdur və bu insanın siyasi istiqamətindən daha çox asılıdır.
Terrorçuluğun məhz ikili anlayışı ABŞ və İrana terrorçuluqla mübarizə aparmaqdan ötrü səyləri birləşdirməyə mane olur. Məsələ ondadır ki, Qərbin terrorçu adlandırdığı hərəkətləri İran müqavimət hərəkatı adlandırır. "Buna misal olaraq FƏTH və HƏMAS-ı göstərmək olar", - İran-Amerika şurasının rəhbəri Huşəng Əmirəhmədi Trend -a deyib.
"Fikrimcə, İran və Qərb ölkələri nəyi terrorçuluq adlandırdıqlarını müzakirə etmək üçün görüşməlidirlər. Onlar ortaq məxrəcə gəlməlidirlər", - Əmirəhmədi qeyd edib.
Ekspertlərin fikrincə, ölkələr arasında əməkdaşlıq qurulsa İran regionda olan nüfuzundan istifadə edərək vəziyyətin dəyişməsinə təsir edə bilər. Əmirəhmədinin sözlərinə əsasən, İranla Qərbin münasibətlərinin düzəlməsi birbaşa dünyada terrorçuluqla mübarizəyə təsir edə bilər.
Ekspert qeyd edib ki, buna misal olaraq 2001-ci ildə Əfqanıstandan İrana qaçmış bir sıra "Əl-Qaida" hərəkatının nümayəndələrinin BMT Təhlükəsizlik Şurasına və ABŞ-a təhvil verildiyini, bəzilərinin həbs edildiyini göstərmək olar.
Amerikalı ekspert Ceyms Forestin fikrincə, terrorçuluğu dəstəkləyən istənilən ölkə uzunmüddətli perspektivdə bundan xeyir götürmür. "İranın Ali rəhbərliyi bunu yaxşı başa düşür", - Amerikanın terrorçuluqla mübarizə mərkəzi proqramlarının direktoru Forest Trend -a bildirib.
Ekspertin sözlərinə gögrə, İranla Qərb arasındakı münasibətlər təkcə Tehranın terrorçuluğu dəstəkləməsinə görə korlanmır və İslam respublikası tərəfindən nüvə proqramının inkişaf etdirilməsi də məsələdə öz sözünü deyir. İranın iddialaprına baxmayaraq ABŞ və Qərb nüvə proqramının dinc məqsədlər üçün istifadə edilməsinə şübhə ilə yanaşır.
ABŞ və İran arasında münasibətlər 30 il öncə Tehranda ABŞ səfirliyinin tutulmasndan sonra korlanıb. Barak Obama bu illər ərzində ilk Amerika prezidenti oldu ki, İranla əlaqələrin mümkünlüyündən danışdı.
Ekspertlərin fikrincə, ABŞ-ın İranla bağlı yeni bəyanatına gəldikdə onu demək olar ki, Obama Administrasiyasının İrana qarşı yeni yanaşmada enmə və qalxmalar müşahidə ediləcək. "Vaşinqtonla tTehran arasında potensial yaxınlaşma cəhdləri bundan sonra da qarşılıqlı ittihamlarla üzləşəcək", - Baxqat deyib.
Məqalənin hazırlanmasında T.Cəfərov və E.Tariverdiyeva iştirak ediblər
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]