Azərbaycan, Bakı, 10 aprel / Trend , müxbir K.Ramazanova/
Trend -un Avropa Şurası Korrupsiya ilə mübarizə üzrə Dövlətlər Qrupunun (QREKO) icraçı katibi Volfqanq Rau (Wolfgang Rau) ilə eksklüziv müsahibəsi
- Azərbaycanda korruspiya ilə əlaqədar vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz və hansı fəaliyyət sahələri ondan daha çox zərər çəkiblər?
- Qeyd etmək istərdim ki, QREKO ayrı-ayrı ölkələrdə korrupsiyanın dərəcəsini və ya qəbul edilməsini müşahidə etmir. O, öz üzvlərini korrupsiyadan əziyyət çəkmələri dərəcəsinə görə qruplaşdırmır. Lakin, bunun əvəzinə, diqqəti korrupsiya ilə mübarizə üçün ölkədə qəbul edilən tədbirlərin xarakteri və səmərəliliyində cəmləşdirərək, onlardan hər birini keyfiyyətlərinə görə analiz edir. Mən qəti əminəm ki, belə yanaşma ölkədə korrupsiyanın nə dərəcədə yayılması haqqında müzakirələrdən daha səmərəlidir.
Azərbaycanın korrupsiya ilə mübarizə üçün qəbul etdiyi tədbirlərin qiymətləndirən QREKO 2006-cı il ərzində qiymətləndirmə haqqında öz məruzəsində qeyd edib ki, Azərbaycan bu problemin həlli üçün əhəmiyyətli səylər göstərir, lakin yenə də bütün səviyyələrdə korrupsiyadan zərər çəkmiş təbəqələr qalmaqda davam edir. Lakin, qiymətləndirmə aparılanda hakimiyyət hansı sahələrin daha problemli olduğunu göstərmək vəziyyətində olmayıb. Buna görə də, QREKO Azərbaycan hökumətinə korrupsiyanın miqyası və bundan daha çox zərər görmüş sektorlar haqqında daha aydın təsəvvür əldə etmək məqsədilə hərtərəfli araşdırma aparmağı tövsiyyə edib. Belə araşdırmalar, şübhəsiz ki, daha səmərəli antikorrupsiya siyasətinin aparılmasına yardım edəcək. Belə ki, o, bəlkə də, mövcud Dövlət Proqramının təsiri altına düşməyən sahələri aşkar etməyə imkan verəcək.
2008-ci ilin oktyabrında QREKO, hakimiyyətə ünvanlanmış tövsiyyələrin həyata keçirilməsi məqsədilə, Azərbaycanın qəbul etdiyi tədbirlərin qiymətləndirilməsini keçirəcək. Hakimiyyətin yuxarıda adları çəkilən araşdırmaları necə aparması öyrəniləcək və biz ümid edirik ki, cəmiyyətin hansı təbəqələrinin korrupsiyadan daha çox zərər görməsi, Azərbaycanda korrupsiyanın xüsusiyyətləri və ən əsası, nəticələrə nail olmağın yolları və üsulları daha aydın olacaq.
- Azərbaycanda vətəndaşlar məhkəmə sistemi, hüquq-mühafizə strukturları və yerli özünüidarəetmə orqanlarında korrupsiyanın mövcud olmasından narazıdırlar. Bunun qarşısının alınması üçün hansı islahatlar həyata keçirilməlidir?
- Həqiqətən də, korrupsiyanın qarşısının alınması onunla mübarizədə çox vacib alətdir. Buna görə, QREKO 2006-cı il iyun məruzəsində Azərbaycana korrupsiyanın qarşısının alınması üzrə tədbirlərin görülməsini tövsiyyə edib. Bu tədbirlər maraqların, vətəndaşların informasiyanın alınması hüquqlarının toqquşması (belə ki, dövlət idarəetməsinin şəffaflığı korrupsiya ilə mübarizədə vacib aspektdir), dövlət qulluqçuları tərəfindən hədiyyələrin alınmasına toxunan hüquqi hallar (onlar asan şəkildə korrupsiyada şübhələnməyə səbəb ola bilərlər), dövlət idarəetməsi sahəsində, o cümlədən bələdiyyə səviyyəsində peşəkar etika məcəlləsi, dövlətqulluqçuları üçün antikorrupsiya və etik treninqlərlə bağlıdır. Mən Azərbaycan hakimiyyətindən bu islahatlardan hansının uğurla həyata keçirildiyini eşitməyə ümid edirəm.
Bununla əlaqədar xatırlatmaq istərdim ki, QREKO-nun qiymətləndirmə ilə bağlı məruzəsində dövlət qulluqçuları, o cümlədən hakimlərin təqdim etməyə məcbur olduqları əmlak bəyannamələrinin mövcud yoxlanılması mexanizmi ilə bağlı qeydlər olub. QREKO etiraf edir ki, belə sistem müəyyən hallarda faydalı ola bilər. Lakin, bu bəyannamələr yoxlanılmadığı halda -bu, Azərbaycanda baş verir, sistem adi kağız parçasına çevrilir. Bununla əlaqədar QREKO bu maliyyə ərizələrinin yoxlanılmasının təmin edilməsini tövsiyyə edib. 2008-ci ilin oktyabrında da QREKO Azərbaycanın bu sahədə nail olduğu irəliləyişlərin qiymətləndirilməsini keçirəcək.
- Qanunverici əsas, onun beynəlxalq standartlara uyğunluğu haqqında nə demək olar?
- Azərbaycan QREKO-nun hələyeni üzvü olduğundan, qrup öz diqqətini qiymətləndirmənin birinci və ikinci mərhələsinin birləşdirilməsində cəmləşdirib. Yalnız qiymətləndirmənin ötən il başlayan üçüncü mərhələsində QREKO üzv dövlətlərin, o cümlədən Azərbaycanın Cinayət Məcəlləsinin Korrupsiya haqqında Əsasnaməsinin Avropa Şurasının Korrupsiyaya görə cinayət məsuliyyəti haqqında Konvensiyası (ETS 173) və Əlavə protokola (ETS 191) uyğunluğunun öyrənilməsi məqəsdilə daha ətraflı nəzərdən keçirəcək.
Azərbaycanda birinci və ikinci qiymətləndirmə keçirilən zaman Cinayət Məcəlləsinə düzəlişlər yenicə qüvvəyə minmişdi və yeni əsasnamələrlə bağlı əməli təcrübə kifayət qədər məhdud olub. Buna görə, Azərbaycana qiymətləndirmə səfərinin üçüncü mərhələsinin bu Əsasnamələrdən təcrübədə daha geniş istifadə edildiyi zaman keçirilməsi daha münasibdir.
- Korrpusiyaya görə cəzanın sərtləşdirilməsi haqqında nə düşünürsünüz?
- Korrupsiya hərəkətlərinə görə sanksiyalar, Avropa Şurasının Korrupsiyaya görə cinayət məsuliyyəti haqqında Konvensiyasında nəzərə tutulduğu kimi, səmərəli olmalıdır və bu, ölkədəki şəraitdən asılıdır. Ümumilikdə isə, korrupsiya cinayətlərinə görə cəzanın sərtləşdirilməsi insanların daha az korrupsiya cinayəti etməsinə gətirir. Korrupsiya cinayətlərinə görə sanksiyalar korrupsiya ilə mübarizədə heç də az əhəmiyyətli olmayan elementdir və səmərəli hüquq-mühafizə strategiyası və xəbərdarlıq siyasəti ilə tamamlanmalıdır. Cəzalar təkbaşına korrupsiya problemini həll etməyəcəklər.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]