Azərbaycan, Bakı, 28 yanvar/ Trend , müxbir E.Tariverdiyeva/ Abxaziya, Rusiya Qara dəniz Donanmasının (QD) yerləşməsi üçün Sevastopolun tam əvəzi olmasa da, Qara dəniz regionunda Moskvanın siyasi kozırı rolunu oynayacaq.
"Rusiya Krımdakı bazasını saxlamağa üstünlük verərdi. Lakin gərgin Rusiya-Ukrayna münasibətlərini nəzərə alan RF-nin, QD Ukraynanı tərk edəcəyi halda Abxaziyaya "ehtiyat plan" kimi ehtiyacı var", - Rusiya-Gürcüstan münaqişəsi üzrə amerikalı ekspert Henri Heyl (Henry Hale) hesab edir.
Moskva və Suxumi Abxaziyada Rusiya Qara dəniz Donanmasının gəmilərinin baza məntəqəsinin yaradılması barədə prinsipial razılıq əldə ediblər, - BBC Russian saytı xəbər verir.
Rusiya tərəfi artıq 2009-cu ildə Oçamçira limanında bazanın yaradılmasına başlaya bilər, - Abxaziya prezidenti Sergey Baqapş bazar ertəsi bildirib.
Müşahidəçilərin rəyinə görə, Oçamçira limanındakı bazalar Rusiya üçün Sevastopol bazasını əvəz edə bilməyəcək.
Qara dəniz Donanmasının əsas bazası Ukraynaya məxsus Sevastopoldur. Rusiyanın hərbi gəmilərinin Krımda yerləşməsinə görə Moskva və Kreml arasında daimi mübahisələr gedir.
Ukrayna hakimiyyəti daim təkid edir ki, Rusiya donanması 2017-ci il mayın 28-də Qara dəniz sazişinin müddəti başa çatdıqdan sonra Sevastopolu tərk etsin.
Sevastopol tipli donanma bazası yaratmaq qeyri-mümkündür - o, 300 ilə tikilib, - rusiyalı ekspert, hərbi elmlər doktoru Konstantin Sivkov hesab edir. "Donanmanın əsas bazası, Sevastopol tipli bütöv bir şəhərdir. Yaxın iki yüz il ərzində Abxaziyada belə baza tikmək real deyil", - Geosiyasi Problemlər Akademiyasının birinci vitse-prezidenti Sivkov Trend -a bildirib.
Onun sözlərinə görə, hazırki mərhələdə Rusiya Abxaziyada sadəcə baza məntəqəsi - ümumi sinifli gəmilərin qəbulunu təmin edəcək minimal infrastrukturlu istehkam formalaşdıracaq.
Qara dəniz Donanmasının bazasını dəyişməsini Rusiyanın Ukrayna ilə gələcək potensial qarşıdurmadan qaçmaq cəhdi kimi nəzərdən keçirmək olar, - təhlükəsizlik üzrə avropalı ekspert Arnold Kemel (Arnold Kammel) hesab edir.
"Sevastopolun alternativi Rusiyaya, məsələn, Ukraynanın öz təhlükəsizliyinə təhdid hesab edə biləcəyi hərbi əməliyyatların aparılması üçün lazımdır", - Avropa Təhlükəsizlik İnstitutunun professoru Kemel elektron poçtla Trend -a bildirib. Bundan başqa, onun rəyinə görə, Abxaziya və Rusiyaya əməkdaşlıq haqqında saziş çərçivəsində icarə ödənişinə görə konsensus tapmaq daha asandır, nəinki Ukrayna ilə.
Ekspertlər eyni rəydədirlər ki, Abxaziyada hətta kiçik bazanın yaradılması Moskva üçün strateji roldan daha çox, siyasi rol oynayacaq.
"Geostrateji baxımdan Qara dənizə şəxsi çıxış regional dövlət kimi Rusiya üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir", - Heyl hesab edir. Onun rəyinə görə, Abxaziyanın müstəqilliyini tanıyan və onunla hərbi əməkdaşlığı gücləndirən Rusiya bütün Qara dəniz regionunda təsirini gücləndirir.
Gürcüstanlı politoloq İrakli Sesiaşvilinin rəyinə görə, Moskva başa düşür ki, onun Qara dənizə çıxışı üçün çox az sahəsi var və bundan başqa, kurort zonası olması və az dərinliyinə görə bu yer böyük donanma üçün yararlı deyil.
"Məhz buna görə də, Oçamçira limanı Rusiya üçün ən münasib variant oldu", - Sesiaşvili Trend - a bildirib.
Ekspertin sözlərinə görə, NATO - nun Qara dənizdəki iştirakı Rusiyanın iştirakını bir neçə dəfə ötdüyü üçün, Moskva qüvvələr tarazlığını yaratmağa çalışacaq və bu məqsədlə də donanmanı Abxaziyada yerləşdirir.
Ekspertlərin proqnozlarına görə, çox ehtimal ki, Avropa İttifaqı və ABŞ-ın reaksiyası müşahidəçilərin reaksiyası olacaq.
Aİ-nin Abxaziyada Rusiyanın hərbi bazasının yaradılmasına dair mövqeyi belədir ki, münaqişə zonasının bilavasitə yaxınlığında hərbi iştirakının gücləndirilməsi əlavə problemlər yarada bilər, - Aİ-nin Qafqazda böhranın nizamlanması üzrə xüsusi nümayəndəsi Pyer Morel çərşənbə günü "Exo Moskvı" radiostansiyasına müsahibəsində bildirib. "Əlbəttə ki, Rusiya burada seçim edir, Aİ isə buna qiymət vermək azadlığını özündə saxlayır", - Morel deyib.
Ümumilikdə Avropa buna neytral yanaşacaq, - Sivkov hesab edir. Onun rəyinə görə, ən mənfi reaksiya ABŞ tərəfdən olacaq. Belə ki, bu - Rusiyanın Abxaziyada möhkəmlənməsi Vaşinqtonun geosiyasi maraqları və iştahı baxımından ABŞ üçün qorxulu zərbədir.
"Gürcüstan rəhbərliyi bu məsələni BMT Təhlükəsizlik Şurasının nəzərdən keçirməsinə nail olmalı, eləcə də, Rusiya donanmasının Gürcüstanın ərazi sularının Abxaziya hissəsində yerləşdirilməsinə yol verməmək üçün RF-yə qarşı sanksiyaların tətbiqini tələb etməlidir", - Sesiaşvili deyib.
Heylin rəyinə görə, Abxaziyadakı baza Rusiya və Qərb arasında, eləcə də MDB-nin digər ölkələri ilə münasibətləri ağırlaşdıracaq və Rusiyanın alacağı fayda o qədər də əhəmiyyətli olmayacaq.
Müşahidəçilərin rəyinə görə, gələcəkdə Rusiya Gürcüstanın ərazi iddialarına razılaşsa belə, Abxaziyadakı baza Moskvaya qalacaq.
Gürcüstanlı ekspertin rəyinə görə, sonradan Rusiya Abxaziyaya yatırdığı sərmayələrini sövdələşmə predmeti edə bilər. "Abxaziyanın Gürcüstanın yurisdiksiyası altına qaytarılması məsələsi gündəliyə çıxarsa, Kreml, öz donanmasının həmin ərazidə saxlanılmasının əvəzinə, buna razılıq verəcək", - Sesiaşvili deyib.
Materialın hazırlanmasında R.Ağayev (Moskva), N.Kirtsxaliya (Tbilisi) da iştirak ediblər.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]