Azərbaycan, Bakı, 30 mart / Trend , müxbir İ.Xəlilova/
Azərbaycan hökumətinin Avropa Komissiyası ilə assosiativ sazişin bağlanmasına dair danışıqları onların üç Cənubi Qafqaz ölkəsi ilə aparılması üçün mandatın alınmasından sonra mümkün olacaq. Bunu çərşənbə axşamı xarici işlər nazirinin müavini Mahmud Məmmədquliyev deyib.
"Hazırda Avropa İttifaqı Şurasında mandatın müzakirəsi gedir. Bu hazırlandıqdan sonra saziş çərçivəsində müzakirələrə başlanacaq", - Məmmədquliyev deyib.
Avropa ilə belə sazişin imzalanması Azərbaycan, Gürcüstan və Ermənistan üçün azad ticarətin qurulması və adamların hərəkət etməsi üçün vasitə olacaq. Bundan əvvəl Avropa İttifaqının Cənubi Qafqaz üzrə xüsusi nümayəndəsi Piter Semnebinin dediyi kimi, bu, təkcə ölkələrin yaxınlaşmasına deyil, həm də müxtəlif sahələrdə islahatların həyata keçirilməsinə mühüm təsir göstərəcək.
Aİ-nin azad ticarət zonasının yaradılmasında və viza rejiminin sadələşdirilməsində maraqlı olan ölkələrlə əməkdaşlığının genişləndirilməsi Avropa bazarlarına sərbəst çıxışa imkan yaradacaq. Bu, assosiativ sazişin elementlərindən biridir.
Avropa İttifaqının tələbinə görə, zonada iştirak etmək üçün iddiaçı ölkə ÜTT üzvü olmalıdır. Azərbaycan hələlik təşkilatda müşahidəçi statusuna malikdir.
Avropa Komissiyasının danışıqların aparılması və sazişin reallaşması üçün institusional və kadr potensialının inkişafında Azərbaycana dəstək göstərəcəyi gözlənilir. Bu prosesə cəlb olunmuş mövcud institutlar möhkəmləndiriləcək. Həmçinin, yardım ölkə tərəfindən Avropa Qonşuluq Siyasəti (ENP) və "Şərq tərəfdaşlığı" (EaP) üzrə milli fəaliyyət planının reallaşmasını əhatə edəcək.
Bundan əvvəl Avropa İttifaqının ölkədəki nümayəndə heyətinin rəhbəri Roland Kobianın verdiyi məlumata görə, Avropa Komissiyası Azərbaycanda sazişin bağlanması və həyata keçirilməsi üçün potensialın yaradılması üzrə kompleks institusional proqramın hazırlanmasına başlayıb. Ölkə hökumətinə yardımın həcminin 20 milyon avro təşkil edəcəyi gözlənilir.
"Şərq tərəfdaşlığı" çərçivəsində Aİ-Azərbaycan münasibətlərinin genişləndirilməsi (2009-cu ilin mayında başlayıb) tərəflər arasında müqavilə münasibətlərinin modernləşdirilməsi perspektivlərini və assosiatiov sazişin yaradılmasını əhatə edir. "Şərq tərəfdaşlığı" ÜTT üzvü olduqdan sonra geniş və hərtərəfli azad ticarət zonasının (DCFTA) yaradılması çərçivəsində Aİ ilə daha sıx iqtisadi və ticari münasibətlərin qurulmasını nəzərdə tutur.
2009-cu il sentyabrın 30-da Brüsseldə Ermənistan, Azərbaycan və Gürcüstanın xarici işlər nazirləri Avropa İttifaqı Şurasının Cənubi Qafqaz ölkələri ilə əməkdaşlıq üzrə illik sessiyasında iştirak ediblər. Həmin görüş zamanı Cənubi Qafqaz ölkələrinin Aİ-yə assosiativ üzvlüyünün perspektivləri haqqında qərar qəbul olunub ki, bu da həmin ölkələrdə münaqişələrin həlli və daxili islahatların aparılması üçün ən səmərəli üsüldur. Lakin problem ondadır ki, üç Cənubi Qafqaz ölkəsi Aİ-nin iki mühüm proqramından - Wider Europe ("Daha geniş Avropa") və New Neighbors ("Yeni qonşular") proqramlarından çıxarılıb. Bu proqramlar Mərakeş və Suriyanı, həmçinin Ukrayna, Moldova, Belarus və Rusiyanı əhatə edir. Cənubi Qafqaz ölkələri bu proqramlara daxil edilməyib.
Bu regionda neft-qaz ehtiyatları, həmçinin enerji resurslarının nəqlində regionun unikal rolu yaxın illərdə Avropanın yanacaqla təminatında əsas rol oynayacaq. Aİ neft və qazın nəqli üçün boru kəmərlərinin yaradılması üzrə layihələrin müzakirəsində olduqca sadə rol oynamaqda davam edir. Halbuki Aİ üzvü olan ölkələr və təşkilata daxil olmağa namizəd ölkələr yaxın gələcəkdə Xəzər regionundan neft və qaz idxal edəcəklər. Bundan əlavə, Avropanın neft şirkətləri Xəzər neft-qaz layihələrində əsas oyunçular sırasına daxildirlər. Üstəlik, 90-cı illərin əvvəllərində Aİ rəhbərliyi "TRACECA" ("Avropa-Qafqaz-Asiya") və "İnoqeyt" (neft və qazın Avropaya nəqli) layihələrini irəli sürüb. Hər iki layihə Cənubi Qafqaz regionundan enerji resurslarının Avropaya nəqli üçün şəraitin yaradılmasına yönəlib. Hazırda həmin layihələrin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı problem yaranıb.