Azərbaycan, Bakı, 18 fevral / Trend , müxbir D.Xatınoğlu/ Qaz OPEK-nin yaradılması yanacağın bu növü üzrə ixracın inhisarlaşmasına və onun qiymətinin qalxmasına gətirib çıxaracaq. Bu barədə Trend a Tehrandan telefonla Tehran İqtisad Universitetinin professoru Bican Bidabad bildirib. Qaz OPEK-nin yaradılması ideyası ilk dəfə olaraq İran tərəfindən səsləndirilib.
"Hələ ki, İran və Fars körfəzi ölkələri qaz OPEK-nin yaradılması layihəsinə müsbət yanaşırlar və bu ideyanın həyata keçirilməsi realdır. Rusiyanın yaxın gələcəkdə bu plana müdaxilə etməsi gözlənilmir, lakin qaz OPEK-nin yaradılması qaçılmazdır" - deyə Bidabad vurğulayıb.
2008-ci ilin iyununda Moskvada qaz-ixracatçısı ölkələri Forumunun iclasında aparıcı qaz ixracatçıları təşkilatı - neft OPEK-i prinsipləri əsasında yaradılan beynəlxalq təşkilat nizamnaməsinin təqdim olunması planlaşdılır. Yeni strukturun nizamnaməsi bütünlüklə neft OPEK-i nizamnaməsinə müvafiq olacaq. ABŞ bu cür təşkilatın yaradılmasının əleyhinə çıxış edib. ABŞ hesab edir ki, neft OPEK-nin qaz analoqunun yaradılması həm hasilatçılarda, həm də istehlakçılarda problemlər ortaya çıxaracaq. Bunun qazın qiyəmətinin kəskin artmasına gətirib çıxarma təhlükəsi mövcuddur.
Rusiyalı ekspertlər hesab edirlər ki, qaz OPEK-nin yaradılması layihəsi qazın dünya üzrə qiymətində əks oluna bilməz. "Antanta Kapital"ın analitiki Teymur Xayrullin əvvəllər Trend a bildirib ki, qaz OPEK-nin yaradılması çərçivəsində qiymətlərin nizamlanması ilə bağlı danışmaq hələ tezdir. Cəmi bir neçə ölkə istiqamətin nizamlanması, həmçinin qazın tədarük həcmi ilə məşğul olacaq.
"Qaz istehsalçısı olan təxminən beş ölkə (Rusiya, İran və MDB ölkələri) istiqaməti və tədarük həcmini uyğunlaşdıracaq" - deyə Xayrullin bildirib.
"Alfa Bank" investisiya şirkəti analitikinin sözlərinə görə, qısa müddətli perspektivdə neftin analoji təşkilatı üzrə qaz OPEK-nin yaradılması mümkünsüzdür. O, bunu qazın spot həcminin kifayət qədər olmaması ilə izah edir. Onun sözlərinə görə, bu kimi təşkilatın yaradılması üçün neft sahəsində olduğu kimi, ən azı birja hərracları keçirilməlidir. "Hazırda dünyada belə harracların keçirilməsi və qiymətlərə təsir göstərilməsi üçün sərbəst qaz həcmi kifayət qədər deyil" - deyə Batunin əlavə edib.
Qaz ixrac edən ölkələrin Forumu ilk dəfə 2001-ci ildə Tehranda toplanıb. Onun nizamnaməsi, dəqiq üzvlük sistemi və hansısa ölkədə daimi nümayəndəliyi yoxdur. Burada daimi olaraq Əlcəzair, Boliviya, Bruney, Venesuela, Misir, İndoneziya, İran, Qətər, Liviya Malayziya, Nigeriya, BƏƏ, Oman, Rusiya, Trinidad və Tobaqo, Ekvatorial Qvineya iştirak edir. Nazirlərin bir neçə görüşündə həmçinin Türkmənistan da iştirak edib. Norveç müşahidçəçi qismində çıxış edir.