Azərbaycan, Bakı, 09 sentyabr/ Trend , müxbirlər Ü.Sadıqova, R.Abdullayev/ Fransanın Fələstində Avropa sülhməramlı qoşunlarının yerləşdirilməsi təklifi regionda sabitliyə yardım etsə də, bu planın həyata keçirilməsi üçün İsrail və Fələstin tərəfinin razılığı, həmçinin, Fələstinin daxilindəki parçalanmanın aradan qaldırılması lazımdır.
"Fransanın bəyanatı regionda təhlükəsizliyin bərqərar olmasında vacib rol oynasa da, bu planın həyata keçirilməsi üçün Fələstin və İsrail arasında əcnəbi qoşunların iştirakını nəzərdə tutan ikitərəfli saziş imzalanmalıdır", - Aİ - dəki fələstin nümayəndə heyətinin müşaviri Adil Atey çərşənbə axşamı Brüsseldən Trend -a bildirib.
Fransalı nümayəndələr Aİ Baş Assambleyasının cümə günü keçirilən iclasında Fələstinə qoşun göndərmək istədiklərini ifadə edib və qeyd ediblər ki, Avropa İttifaqı Qəzzə Zolağındakı, həmçinin, Misirlə sərhəd məntəqələrdəki hadisələri diqqətlə izləyir, Aljazeera Fransanın rəsmi mənbələrinə istinadək xəbər verir.
Geosiyasi araşdırmalar sahəsində israilli ekspert Mordexay Kedarın sözlərinə görə, Nikolya Sarkozi Fransada hakimiyyətə gəldikdən sonra, Parisin Yaxın Şərqdə fəal vasitəçi missiyası müşahidə edilir və bu missiya artıq bəhrə verməyə başlayır. Onun rəyinə görə, Parisin regionda əcnəbi qoşunların iştirakına dair təklifi Sarkozinin Aralıq dənizi ölkələri üçün vahid gələcək quruculuğu planının davamıdır.
Lakin bu plan regionda təhlükəsizliyə müsbət təsir göstərsə də, onun həyata keçirilməsi üçün iki tərəfin - İsrail və Fələstinin razılığı lazımdır. Bu, Fransaya regiondakı işğalçı qüvvələri Aİ - nin və hətta BMT- nin sülhməramlı qüvvələri ilə əvəzləmək imkanı verərdi. Fələstinli analitik Ateyin sözlərinə görə, bu planın müsbət tərəfi odur ki, İsrail əsgərləri işğal etdikləri ərazilərdən qovulacaq. Lakin Fransanın təşəbbüsü iki halda uğurlu ola bilər: İsrailin razılığı - belə ki ,Fələstin artıq razıdır və Fələstində daxili parçalanmanın aradan qaldırılması.
"Hazırda Fələstində siyasi həyat vahid hökumətin əlində deyil və bu, ilk növbədə, İsraillə sazişə maneçilik törədir", - Atey bildirib. O hesab edir ki, Qəzzə Zolağının rəhbərliyi, HƏMAS da daxil olmaqla, Fələstinin bütün təşkilatları Fransanın planına razılıq verərlərsə, bu, İsraillə sazişi sürətləndirməyə və hətta sülh əldə etməyə kömək edəcək. HƏMAS Misirin Qəzzə Zolağında sülhməramlı ərəb kontingentinin yerləşdirilməsi təklfini rədd edib. Bu gün beynəlxalq kontingentin Fələstin Muxtariyyətinə yeridilməsi fikri havadadır. "İnanmaq çətindir ki, mübarizə aparan tərəflər, xüsusilə də HƏMAS qardaş Misirin təklfini rədd etdikdən sonra, regionda Avropa qoşunlarının yerləşdirilməsinə razılıq verəcəklər", - Bari - İlan Universitetinin Beqin - Sadat Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin eksperti Kedar Trend -a bildirib.
Avropalı müstəqil ekspert Yossi Mekelberqin (Yossi Mekellberg) rəyinə görə, qoşunların yerləşdirilməsi Aİ - nin bu fikri haqqında kiçik xəbərdarlıq olsa da, onun həyata keçirilməsi üçün Fələstin və İsrail hökuməti əvvəlcə bu layihənin təfərrüatlarını razılaşdırılmalıdır. Qoşunlar yerləşdirilərsə, İsrail özünü təhlükəsiz hiss edə biləcək və Qəzzədəki bəzi ərazilərin komandanlığını sülhməramlılara verəcək. Lakin onun rəyinə görə, Fələstinlə vahid saziş kimi, əsas təfərrüatlardan əlavə, İsrail hökuməti ölkədəki daxili böhranla əlaqədar konkret bir mövqe göstərməyəcək.
"Aİ - nin bu planının həyata keçirilməsi üçün İsrail daxilindəki hakimiyyət böhranını, həmçinin, Baş nazir seçkilərini nəzərə almaq lazımdır. Beləliklə, çətin ki, bu gün İsrail bu məsələ ilə bağlı müəyyən qərara gəlsin", - Çatham Haus Kral İnstitutunun ((Royal Institute of International relations, Chatham House) üzvü Mekelberq Londondan telefonla Trend -a bildirib.
Fransa tərəfindən hələ 90 - cı illərin ortalarında sülhməramlı qoşunların yerləşdirilməsi fikri səslənsə də, Fələstin hərəkatları arasında daimi toqquşmalar, İsraillə müharibənin kəskinləşməsi o zaman bu planı həyata keçirməyə imkan verməyib. Sülhməramlılar qonşu Livanda vəziyyətin sabitləşməsinə yardım etdiyi vaxt, Fələstinin problemi sülhməramlıların əlinə keçməyib. Başlıca səbəb bu ola bilərdi ki, Livandan fərqli olaraq, Fələstin İsrail kimi güclü dövlətlə mübarizə aparıb. Düşmənçilik edən tərəflər regionda əcnəbi iştirakı nəzərdə tutan sazişə gələ bilməyiblər və buna görə də Aİ bu qərarı sona çatdırmayıb. Lakin indiki gündə Yaxın Şərqdə siyasi vəziyyət, həmçinin, Aİ - nin sədri Fransa və ərəb ölkələrinin münasibətləri dəyişib.
Fələstin torpaqları işğal olunduqdan və 1948 - ci ildə İsrail dövləti yaradıldıqdan sonra, tərəflər arasında indiyədək davam edən müharibə başlayıb. 1967- ci ildə baş verən müharibə nəticəsində, İsrail Fələstinin qalan ərazisini (Qərb sahili və Qəzzə zolağı) işğal edərək, Qüdsün qalan hissəsini ilhaq edib. Onilliklər ərzində tərəflər razılığa gələ bilməsələr də, 1993 -cü ildə Oslo danışıqları hərbi əməliyyatların müvəqqəti dayandırılmasına yardım edib. Tərəflər arasında sonuncu təfərrüatlı saziş Yaxın Şərq "dördlüyü" - ABŞ, Aİ, Rusiya və BMT-nin vasitəçiliyi ilə 2003 - cü ildə imzalanıb. "Yol xəritəsi" adını almış saziş iki dövlət haqqında fikrin realizəsinə yönəlib. "Fransa öz sülhməramlı planı ilə ya qalib gələcək, ya da uduzacaq. Qələbə regiona çoxdan gözlənilən sülh və rifah gətirəcək. Məğlubiyyət baş verdiyi halda isə, Yaxın Şərq cəhalətpərəstlik, irqçilik və yoxsulluğa düçar olacaq", - israilli analitik Kedar bildirib.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan - [email protected]