Azərbaycan poçtunun yeni erası: Qarabağdan dünyaya rəqəmsal körpü

Bakı. Trend:

Azərbaycanda poçt rabitəsi Səfəvilərin hakimiyyəti dövründə (XVI əsr) inkişaf etməyə başlayıb. Müasir formada poçtun yaranması isə XIX əsrin 1-ci qərinəsinə təsadüf edir. 1818-ci ildə Gəncə şəhərində ilk poçt kontoru açılıb. 1818-ci ilin iyun ayının 1-də Azərbaycan ərazisində ilk poçt rabitəsi yaradılıb. 1826-cı ildə Bakıda, 1828-ci il martın 12-də isə Naxçıvanda poçt ekspedisiyası təşkil edilib. Respublikada iqtisadiyyatın və mədəniyyətin inkişafı, əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşması poçt xidmətlərinə olan tələbatı daha da artırıb. Bu dövrdə 1920-ci ilə nisbətən poçt rabitəsi şəbəkələrinin sayı 9 dəfə artaraq 524-ə çatdırılıb. Poçt müəssisələrinin 402 ədədi və ya 76,7%-i kənddə yerləşirdi. Poçt marşrutlarının məsafəsi 1940-cı ildə 2,6 dəfə artaraq 6767 km. təşkil edib. Hazırda isə "Azərpoçt" 35 Poçt Filialı və bütün ölkəni əhatə edən poçt şöbələri ilə xidmətinizdədir.

Azərbaycan poçtunun ən çətin və həm də ən şərəfli dövrlərindən biri II Dünya müharibəsi illərinə təsadüf edir ki, bu illərdə xüsusilə poçtalyonların fədakarlığını qeyd etmək yerinə düşərdi.

Bu dövrdə poçt işçilərinin üzərinə ikiqat məsuliyyət düşürdü, çünki poçt göndərişlərinin həcminin artması və əsgər məktublarının vaxtında ünvanlara çatdırılması bütün mənalarda məsuliyyət və iradə tələb edirdi. Bu çətinliklərə baxmayaraq, müharibə illərində poçt işçiləri öz üzərilərinə düşən vəzifələri layiqincə yerinə yetirirdilər. Görkəmli şairimiz S.Rüstəmin “Ana və poçtalyon” şeiri bunun bariz nümunəsidir. Müəllif poçtalyonun obrazını çox canlı yaratmışdır. Səmimi və həssas bir insan olan poçtalyon vəzifəsinə müqəddəs baxır, cəbhədən gələn məktubla hər ailəni sevindirdikdə bu sevincdən onun özünə də pay düşür. Gətirdiyi qara xəbərlər isə onun ən ağır dərdlərinə çevrilir. 1969-cu ildə çəkilən “Azərbaycan film” kinostudiyasının istehsal etdiyi tammetrajlı bədii filmdə II Dünya müharibəsində poçtalyonların ağır iş fəaliyyətindən söhbət açılır. 1945-ci ildə Bakıda Beynəlxalq Poçt Ekspedisiyası təşkil edilməsi beynəlxalq poçt göndərişlərinin hərəkətinə, qorunub saxlanmasına və çatdırılmasına daha yaxşı nəzarət edilməsi imkanı yaradıb. 20-ci əsrin sonlarında respublikamız müstəqillik əldə etdikdən sonra poçt rabitəsinin inkişafında yeni mərhələ başladı. 1997-ci ildə “Azərpoçt” İstehsalat Birliyi kimi işini davam etdirdi. 1999-cu ildən “Azərpoçt” Dövlət Müəssisəsi kimi fəaliyyət göstərib. Nəticədə 2000-ci ildən etibarən poçt rabitəsi yenidən rentabelli fəaliyyət göstərməyə başlayıb.
Rəqəmsal həllər sayəsində ucqar və kənd bölgələrində yaşayan insanlar da asanca poçt xidmətlərindən yararlana bilirlər. Buna misal olaraq Almaniya Deutsche Post-un tətbiqləri vasitəsilə sənədlərin skan olunması və göndərilməsi imkanlarını göstərmək olar. Bundan başqa Çində China Post, e-ticarət inteqrasiyası ilə geniş rəqəmsal xidmətlər təklif edir. Azərbaycanda bu istiqamətdə atılan mühüm addımlardan biri də “Azərpoçt” MMC tərəfindən həyata keçirilən rəqəmsal həllərdir. Bütün poçt şöbələrinin müasir standartlara uyğun kompüterləşməsi, texniki avadanlıqlarla tam təchizatı və informasiya texnologiyalarının ən son nailiyyətlərinin bu sahədə geniş tətbiqi göstərilən xidmətlərin yüksək keyfiyyətinə və etibarlılığına tam təminat verir.

Ənənəvi poçt xidmətlərindən rəqəmsal platformalara keçid müştərilərə həm vaxt, həm də resurs baxımından bir çox üstünlüklər təqdim edir. Azərpoçt istifadəçilərə göndərişlər barədə SMS və e-poçt vasitəsilə vaxtında məlumat verir.

Bu, insanların poçt şöbələrinə getmədən bağlamalarının statusunu izləməsinə imkan yaradır. Elektron bildirişlər sayəsində istifadəçilər göndərişin harada olduğunu və nə zaman təhvil alınacağını əvvəlcədən öyrənə bilirlər. Azərpoçtun təqdim etdiyi mobil tətbiq və rəsmi veb-sayt vasitəsilə müxtəlif xidmətlər — poçt göndərişlərinin izlənməsi, poçt indeksinin axtarışı, ödənişlərin həyata keçirilməsi və sair mümkün olur. Bu, vətəndaşlara evdən çıxmadan xidmətlərdən faydalanmaq imkanı yaradır və sosial məsafə prinsiplərinə də uyğun gəlir. Azərpoçt yalnız poçt deyil, həm də maliyyə xidmətləri sahəsində rəqəmsal imkanlar yaradır. Elektron pul köçürmələri, kommunal ödənişlərin onlayn şəkildə aparılması, kart xidmətləri və digər maliyyə əməliyyatları müştərilərin gündəlik ehtiyaclarını rahat şəkildə qarşılamağa xidmət edir. Azərpoçt e-ticarət platformaları ilə əməkdaşlıq edərək istifadəçilərə həm ölkə daxilində, həm də xaricdən sifariş edilən məhsulların çatdırılmasını rəqəmsal formada izləmə və idarə etmə imkanı verir. Bu, onlayn alış-veriş edən insanlar üçün çox böyük rahatlıq yaradır.

Azərpoçtun rəqəmsal həlləri regionlarda yaşayan insanlar üçün də əlçatan hala gətirilib. Mobil tətbiq və veb xidmətlər bütün ölkə üzrə istifadəyə açıqdır və bu da xidmətlərin mərkəzləşdirilmiş şəkildə deyil, hər kəs üçün eyni səviyyədə əlçatan olmasını təmin edir.

Ənənəvi poçt xidmətləri ilə müqayisədə rəqəmsal xidmətlər istifadəçilərə vaxt və pul baxımından qənaət etməyə imkan verir. Onlayn formada sifarişlərin izlənməsi, ödənişlərin həyata keçirilməsi və digər funksiyalar istifadəçini uzun növbələrdən və kağız işlərindən azad edir. Azərpoçtun təqdim etdiyi rəqəmsal həllər Azərbaycanda poçt və maliyyə xidmətlərinin keyfiyyətini artırmaqla yanaşı, vətəndaşların gündəlik həyatını da asanlaşdırır.

Bu həllər texnologiyanın imkanlarından istifadə edərək müştərilərə daha sürətli, təhlükəsiz və rahat xidmət göstərməyi hədəfləyir. Gələcəkdə bu sahədə daha innovativ addımların atılması gözlənilir və bu, ölkənin rəqəmsal inkişafına mühüm töhfə verəcək. Azərbaycanda poçt xidmətinin yüksək səviyyəsi və ondan yararlanan həmvətənlərimi görəndə qəlbimdə sevinc və kövrək bir titrəyiş hiss edilir. Vaxtilə poçtun nə olduğunu bilməyən və bununla da gülüş hədəfinə çevrilən “novruzəlilər” yada düşür.

Öz xalqını çox sevən, onun gözlərini açmaq istəyən, elmə, inkişafa səsləyən böyük ədib C.Məmmədquluzadənin arzuları bu gün artıq reallığa çevrilmişdir. Azərbaycanın yerləşdiyi əlverişli geostrateji mövqe, ölkə başçısının apardığı məqsədyönlü siyasət nəticəsində respublikamızda regional və beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin formalaşması və Bakının iri nəqliyyat-logistika mərkəzinə çevrilməsi beynəlxalq elektron ticarət məhsullarının poçt vasitəsilə daşınma və çatdırılması baxımından ölkəmiz üçün yeni imkanlar açıb. Hazırda Azərbaycan Poçtunun ölkələrarası elektron kommersiyanın həyata keçirilməsi üçün regional tranzit poçt mərkəzi (HUB) kimi fəaliyyət göstərməsi sahəsində layihə həyata keçirilir. Bu məqsədlə "Azərpoçt" MMC və geniş beynəlxalq avia daşıma imkanlarına malik "Silk Way" Aviaşirkəti arasında əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb və 2016-cı ilin iyul ayından fəaliyyətə başlanıb.

Azərpoçt artıq Qarabağ bölgəsində də fəaliyyətə başlayıb. 30 ilə yaxın işğal altında qalan Qarabağ torpaqları 2020-ci ildə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası ilə yenidən inkişaf mərhələsinə qədəm qoydu. Bərpa və quruculuq işləri çərçivəsində dövlətin müxtəlif qurumları kimi, Azərpoçt MMC də bu bölgədə fəaliyyətini bərpa edərək, əhaliyə poçt və logistika xidmətləri göstərməyə başlayıb. Azərpoçtun Qarabağda fəaliyyəti təkcə poçt bağlamalarının çatdırılması ilə məhdudlaşmır. Bu, regionun iqtisadi və sosial inteqrasiyasına böyük töhfə verən çoxşaxəli bir fəaliyyət planıdır:

Qarabağ iqtisadi rayonuna daxil olan Hadrutda poçt şöbəsi 2020-ci, Xankəndi poçt filialı isə 2024-cü ildə istifadəyə verilib. Eyni zamanda Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonuna daxil olan Cocuq Mərcanlıda 2020-ci ildə poçt şöbəsi yaradılıb, 2022-ci ildə Zəngilan rayonunun Ağalı kəndində, 2025-ci ildə isə Şuşa şəhərində poçt xidmətlərinin təşkili təmin olunub. Bundanan başqa Füzuli rayonunda da Postcargo vasitəsilə beynəlxalq poçt çatdırılmaları həyata keçirilir.

2024‑cü ilin 6 noyabr tarixində Postcargo şirkəti — Azərpoçt MMC‑yə məxsus — Qarabağ iqtisadi rayonuna beynəlxalq poçt bağlamalarının çatdırılmasına başlayıb. İlk növbədə çatdırılmalar Xankəndi və Füzuli şəhərlərinə aparılıb, daha sonra digər şəhər və kəndlərə genişləndirmə planlaşdırılıb. Bu addım Qarabağ sakinləri üçün onlayn alış-veriş və beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.

Bu yaxınlarda “Azərpoçt” Kəlbəcərdə fəaliyyət göstərməyə başlayıb.

Azərpoçt Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında fəaliyyət dairəsini daha da genişləndirməyi planlaşdırır. Bu şöbələrdə məktub və bağlama qəbulu, göndərişi, kommunal ödənişlər, bank xidmətləri və digər müasir poçt xidmətləri göstərilir. Azərpoçt öz xidmətlərini təkcə ənənəvi poçt xidmətləri ilə məhdudlaşdırmır. Qarabağda açılan poçt şöbələri müasir texnologiyalarla təchiz edilib. Burada elektron hökumət xidmətləri, nağdsız ödənişlər, maliyyə və bank xidmətləri (Azərpoçtun maliyyə tərəfdaşlığı çərçivəsində), kuryer və ekspress xidmətlər təqdim olunur. Azərpoçtun Qarabağda fəaliyyətə başlaması regionun yenidən dirçəlişi və əhalinin məskunlaşdırılması prosesində vacib rol oynayır. Xidmətlərin əlçatan olması yerli sahibkarların fəaliyyətini asanlaşdırır, dövlət-vətəndaş münasibətlərini gücləndirir, rəqəmsal və fiziki infrastrukturun sinxron inkişafına təkan verir. Azərpoçtun Qarabağda fəaliyyətə başlaması, təkcə bir poçt xidməti qurumunun genişlənməsi deyil, həm də Azərbaycanın bu bölgələrə qayıdışının simvoludur. Bu xidmətlərin bölgədə yaşayan və ya ora köçən əhali üçün əlçatan olması, regionun sosial-iqtisadi həyatına canlılıq gətirir və Qarabağın yenidən Azərbaycanın güclü bir hissəsinə çevrilməsinə xidmət edir.

Poçtla bağlı ən son sevindirici xəbər isə Azərbaycan Ümumdünya Poçt İttifaqının (ÜPİ) 28-ci Konqresi çərçivəsində təşkilatın iki əsas qərarverici orqanı – Administrativ Şura və Poçt Əməliyyatları Şurasına üzv seçilməsidir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin Dubay şəhərində keçirilən və ÜPİ-nin ali orqanı sayılan bu Konqresdə Azərbaycan tarixdə ilk dəfə eyni anda hər iki ali orqana üzvlük hüququ qazanıb.

Bu mühüm hadisə Azərbaycanın beynəlxalq poçt sistemində artan nüfuzunun, texnoloji inkişafa verdiyi töhfənin və qurumlararası əməkdaşlıqların nəticəsidir.

Yazı “Azərpoçt” MMC-nin Mətbuat Şurası ilə birgə keçirdiyi “Müasir dünyada və Azərbaycanda ənənəvi poçtun transformasiyası” mövzusunda müsabiqəyə təqdim olunur”.