Azərbaycan, Bakı, 29 oktyabr/ Trend müxbir Y.Ostapenko, A.Bədəlova/ Ekspertlər hesab edir ki, noyabrin 15-də Vaşinqtonda keçiriləcək anti-böhran sammitindən maliyyə böhranının həlli və dünya maliyyə sistemində islahatların aparılması üzrə səmərəli tədbirləri gözləməyə dəyməz.
"Yekunda ölkələr müəyyən qərara gələcəklər, lakin bu heç də yeni Bretton-Vud sistemi olmayacaq", - Kennedi Harvard məktəbinin professoru Cefri Frankel (Jefrey Frankel) çərşənbə axşamı elektron poçtla Trend -a bildirib.
"Böyük iyirmilik" ölkələrinin iştirak edəcəyi Vaşinqton görüşündə böhranın səbəblərini müzakirə etmək və onun aradan qaldırılması üzrə görülən tədbirləri qiymətləndirmək planlaşdırılır. Sammit iştirakçıları böhranın təkrarlanmasından yayınmaq və gələcəkdə qlobal tərəqqini təmin etmək üçün zəruri olan islahatların prinsipləri üzrə razılıq əldə etməyə can atırlar.
Bretton-Vuds sistemi 1944-cü ildə BMT-nin 44 ölkəsinin iştirak etdiyi Bretton-Vuds şəhərində (ABŞ) keçirilən konfransında qəbul edilib. Konfransda qarşıdakı 30 ildə dünya iqtisadiyyatının inkişafını müəyyənləşdirən yeni maliyyə sisteminin formatı yaradılıb. Sistemin əsaslarından biri dünya valyutalarının təsbit edilmiş mübadilə məzənnələrinin olmasıdır.
Ekspertlər hesab edirlər ki, Vaşinqton görüşündə konkret qərarların qəbul ediləcəyini gözləmək real deyl. Belə ki, müvafiq qərarın qəbulu üçün böhranın təsirinə düşmüş ölkələr öz səlahiyyətlərinin bir hissəsini beynəlxalq maliyyə orqanlarına verməlidirlər.
ABŞ beynəlxalq orqanların rəyi ilə hesablaşmağın zəruriliyi ilə barışmayanadək heç bir əhəmiyyətli islahat olmayacaq, - Vaşinqtonda İqtisadi və Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin həmdirektoru Din Beyker (Dean Baker) hesab edir. Beykerin rəyinə görə, Ştatşların belə imkanı qəbul etmək istəyi olmayanadək, dəyişikliklərə doğur istənilən öhdəliklər hərtərəfli olmayacaq.
İqtisadçı, ixtisaslaşdırılmış "Submerging Markets onlayn"-nəşrinin redaktoru Ceyms Henri (James Henry) hesab edir ki, dünya maliyyə sistemində islahatların aparılması üzrə prosesi ABŞ-ın, o cümlədən də, bu məsələdə əsas sima olan ABŞ-ın maliyyə naziri Henri Polsonun dünya maliyyə sistemini yenidən qurmağı istməməsi ləngidir.
Henrinin rəyinə görə, hakimiyyətinin son günlərini yaşayan Buş administrasiyası indiyədək olduğu kimi yenə də sistemsiz əsasda "yanğınlarla mübarizə" aparacaq. Onlar zəruri və mütərəqqi islahatları nəzərdən keçirməyə meylli deyillər, - Henri hesab edir.
Böhranın qeyri-adi olması vahid qərarın qəbulunu və yaranmış vəziyyətdən çıxışı çətinləşdirir.
Kornell Universitetinin (ABŞ) makroiqtisadiyyat üzrə professoru İuan Azis (Iwan Azis). hazırki böhranın 1990-cı illərin böhranından daha ciddi olmasına əmindir.
"Maliyyə böhranının iqtisadi nəzəriyyəsi iki qrup ölkələrin, böhran vəziyyətində olan və böhran vəziyyətində olmayan ölkələrin mövcudluğu gümanına əsaslanıb", - Azis elektron poçtla Trend -a bildirib.
O, hesab edir ki, bu dəfə yalnzı bir qrup var - böhrana məruz qalmış ölkələr. Buna görə indi dünya maliyyə arxitekturasının, artıq böhranın standart makroiqtisadi strategiyalara əsaslanmayan, real təmiri lazımdır.
Azisin rəyinə görə, indiyədək qəbul edilmiş strategiyalarda (ABŞ və Avropa ölkələri tərəfindən) bütün stratgiyaların ən böyük səhvi onların maliyyə institutlarını necə xilas etmək məsələsində ümumiləşmələrin aparılmasıdır. Əsas problemin maliyyə sektorunda olmasına baxmayaraq, Azis hesab edir ki, problemin həllinə yanaşmada iqtisadiyyatın maliyyə və real sektorları arasındakı əlaqəni də unutmaq lazım deyil.
Lakin Avropa Siyasəti Mərkəzinin siyasi təhlilçisi Fabyen Zuliq (Fabian Zuleeg) hesab edir ki, böhrana cavab olaraq tələsik şəkildə uzunmüddətli strategiya hazırlamaq məqsədəuyğun deyil.
"Dünya maliyyə sistemi və əməkdaşlığa daha geniş baxış lazımdır", - Zuliq elektron poçtla bildirib.
Dünya maliyyə böhranı Amerika tərəfindən əhalinin bütün qruplarına, o cümlədən də risk qruplarına borcların verilməsinə əsaslanmış kredit sisteminin iflasa uğraması nəticəsində yaranıb. Ştatlardakı banklar müflisləşiblər. Belə ki, təkrar satılan obyektin qiyməti real qiymətindən xeyli yüksək olurdu. ABŞ və Avropanın maliyyə sistemləri sıx bağlı olduğu üçün böhran Avropa maliyyə bazarlarına da təsir göstərib.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]