...

Azərbaycanın lizinq bazarı mövcud potensialdan təxminən dörd dəfə azdır

Biznes və iqtisadiyyat xəbərləri Materials 11 May 2011 17:03 (UTC +04:00)

Azərbaycan, Bakı, 11 may /Trend, müxbir İ.Xəlilova/

Azərbaycanın lizinq bazarının potensialı 700-800 milyon dollar qiymətləndirilir. Bu, bazarın mövcud həcmini təxminən 3-4 dəfə ötür. Bu barədə çərşənbə günü Trend-ə Azərbaycan Lizinq Şirkətləri Assosiasiyasının rəhbəri (ALŞA) Elçin Əhmədov deyib.

2010-cu il yanvarın 1-nə ölkədə lizinqin portfeli 187 milyon dollar təşkil edib, halbuki 2009-cu ildə o, 208 milyon dollar, 2008-ci ildə isə 209 milyon dollar səviyyəsində olub.

"Bu gün lizinq şirkətlərinin ümumi portfelində müəyyən azalma var, bunun isə bir sıra obyektiv və subyektiv səbəbləri mövcuddur", - Əhmədov qeyd edib.

Onun fikrincə, lizinq şirkətləri layihələrin seçiminə daha ehtiyatla yanaşmağa bşlayıblar. "Hərçənd ki, qlobal iqtisadi böhran respublika iqtisadiyyatına güclü təsir göstərməyib, bununla belə, maliyyə sektoru istənilən risk və təsirlərə daha çox məruzdur və bu halda lizinq şirkətlərinin ehtiyatlılığı başa düşüləndir", - Əhmədov vurğulayıb.

İki il əvvəl lizinq şirkətlərinin müəyyən bazası var idisə, bu gün onlar tikinti texnikasının, istehsal xətlərinin və avtomobil dilerləri tərəfindən ciddi rəqabətə dözürlər. Onlar bu gün özləri lizinqin sxemlərini və ya lizinqə bənzər sxemləri təklif edirlər, ödənişlərdə möhlət verirlər, bununla da maliyyə institutlarının funksiyasını həyata keçirirlər.

Hazırda bəzi banklar müstəqil surətdə lizinq əmlakını girov kimi qəbul edəndə krediti daşınan əmlakın girovu ilə (avtomobil, texnika) verirlər, halbuki əvvəllər real sektor daşınmaz əmlakın girovu və digər zəmanətlərlə kreditləşirdi.

Lizinq şirkətlərinin daha bir problemi maliyyələşdirmə məsələsində müəyyən çətinliklərin olmasındadır. Hazırda şirkətlər vəsaitləri ya yerli banklardan, ya da xaricdən cəlb edirlər, bu isə onlara bankların həyata keçirdikləri lizinq əməliyyatlarından daha baha başa gəlir.

Əhmədovun fikrincə, ölkənin lizinq bazarının inkişafı üçün bütün bu problemlər nəzərə alınmaqla, kompleks tədbirlərin həyata keçirilməsi və lizinq alətinin iqtisadiyyatın inkişafında dayaq kimi qəbul edilməsi lazımdır.

"Xüsusilə, dövlət tərəfindən vergi və mülki qanunvericilikdə bir sıra islahatların aparılması üçün dəstək lazımdır, - assosiasiya rəhbəri hesab edir. - Bu gün lizinq fəaliyyətini tənzimləyən Mülki Məcəllənin bəzi bəndlərinə yenidən baxmaq və ya lizinq haqqında ayrıca qanun yaratmaq lazımdır".

Baxmayaraq ki, lizinq ödənişləri ƏDV-dən azad edilib, avadanlığın alınması və idxalına vergi qoyulur [bu vergi güzəştləri ölkədə 2008-ci ilədək qüvvədə olub]. Lizinq şirkətləri ƏDV üzrə qarşılıqlı hesablaşma apara bilmədiklərinə görə, bu, avadanlığın qiymətinin artmasına və lizinq alıcısı üçün lizinq sövdələşməsinin azı 18 faiz (ölkədə indiki ƏDV dərəcəsi) ucuzlaşmasına gətirib çıxarır.

Xüsusilə də bu, iri istehsal layihəsi maliyyələşdirilən zaman özünü biruzə verir. Orada lizinq alıcısı layihənin 18 faiz bahalaşması səbəbindən bank kreditinə və ya akkreditivə üstünlük verir.

"Bu məsələ həll olunarsa, lizinq şirkətləri maraqlı maliyyələşdirmə təklif edə bilərlər", - Əhmədov hesab edir.

İri sənaye şirkətləri üçün kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı məqsədilə avadanlığın alınması ilə bağlı layihələrdə, iri şirkətlərin iri infrastruktur layihələrində iştirak lizinq şirkətləri üçün böyük maraq doğurur.

"Belə şirkətlərlə iş maliyyə institutlarına riskləri minimallaşdırmağa və etibarlı müştərilər sayəsində portfeli artırmağa imkan verir. Buna görə də bu gün yaxşı layihələrə ehtiyac duyulur. Onların sayı bazarda azalıb", - Əhmədov hesab edir.

Onun sözlərinə görə, bazarın inkişafı müəyyən vaxta lizinq şirkətlərinin mənfəət vergisindən azad olmasına kömək edər.

"İlk növbədə, biz lizinq növlərinin genişləndirilməsi, ƏDV-dən azad olma, dövlət büdcəsindən güzəştli maliyyələşdirmə məsələsini qoyuruq. Bu, lizinq bazarının inkişafı üçün böyük dayaq ola bilər", - Əhmədov bildirib.

Lizinqin predmeti olan kənd təsərrüfatı texnikası ƏDV ödənişindən və gömrük rüsumlarından azad edilib. Lakin buna müxtəlif cür yanaşılır: bunun bütün lizinq şirkətlərinə və ya "Aqrolizinq"ə aid olub-olmaması sualı yaranır.

Hazırda strukturların biri qəbul edir ki, bu güzəştlər bütün lizinq şirkətlərinə tətbiq ediləcək, digərləri isə qəbul etmir, buna görə də bu məsələni həll etmək lazımdır. Biz ölkənin lizinq sektorunun inkişafına çalışırıqsa, bütün şirkətlər analoji üstünlüklərə, fəaliyyət üçün analoji şəraitə malik olmalıdır, - Əhmədov vurğulayıb. - Biz bir neçə dəfə dövlət qurumlarına müraciət etmişik, lakin konkret cavab ala bilmirik".

Bununla belə, assosiasiya rəhbəri hesab edir ki, bu ilin yekunları üzrə lizinq portfelinin həcmi 250-300 milyon dollaradək artacaq (dövlət lizinq şirkəri "Aqrolizinq"in portfeli nəzərə alınmadan).

"Bazarın gələcək inkişafı üçün şərait var, lakin çox şey lizinq şirkətlərinin özündən, onların bazarda fəallıq səviyyəsindən asılıdır", - assosiasiya rəhbəri hesab edir.

"Lizinq şirkətlərinin iştirakı hətta hökumətin həm paytaxtda, həm də şəhərətrafı qəsəbələrdə həyata keçirilən Bakının yaxın 3-5 il ərzində sosial-iqtisadi inkişafı üzrə planları çərçivəsində də mümkündür, - Əhmədov hesab edir. - Orada hər yerdə texnika, əsas vəsaitlər lazım olacaq, buna görə də hesab edirəm ki, şirkətlərin özündən də çox şey asılıdır".

Hazırda lizinq şirkətlərinin portfelində yük (25,9 faiz) və sərnişin avtonəqliyyatının (13,7 faiz), tikinti materiallarının istehsalı üzrə tikinti texnikasının (25 faiz), tibbi avadanlıq (8,4 faiz), daşınmaz əmlakın (7,2 faiz) lizinqi üstünlük təşkil edir.

Azərbaycanda rəsmən 22 lizinq şirkəti qeydə alınıb, lakin real şəkildə lizinq xidmətləri təklif edən 11 lizinq şirkəti və bank fəaliyyət göstərir.

Xəbər lenti

Xəbər lenti