Azərbaycan, Bakı, 10 noyabr/ Trend , müxbir D.İbrahimova/ BMT-nin Əfqanıstandakı səfiri Kay Ayde(Kai Eide) ilə müsahibə
- Əfqanıstandakı hazırki vəziyyəti necə qiymətləndirirsiniz?
- İcazə verin imkandan istifadə edim və Təhlükəsizlik Şurasının oktyabrın 14-də keçirilən iclasında söylədiklərimi sizə xatırladım. Şübhə yoxdur ki, təhlükəsizlik sahəsində vəziyyət pisləşir, rəqəmlər ciddi narahatlıq doğurur. Eyni zamanda, BMT, Əfqanıstanda sentyabrın 21-də Beynəlxalq Sülh Gününün bayram edilməsi üçün öz idarələri, tərəfdaşları və milyonlarla sadə əfqanı birləşdirməyi bacardı.
Hərbi əməliyyatlar, demək olar ki, dayandırılmışdı və 1,8 milyondan çox uşaq poliomielitdən peyvənd edilmişdi. Bu göstərir ki, hətta vəziyyət çətin olanda da sülh fəaliyyəti öz yerini tapa bilər. Bu, Əfqanıstana böyük ümidlər verir. Təhlükəsizlik Şurasının iclasında söylədiyim kimi, diqqəti yalnız kədər və ölümdə cəmləşdirməmək, bütün vaxtda bədbin əhval-ruhiyyədə olmamaq vacibdir.
Əfqan xalqı sülh istəyir və biz buna can atmalıyıq. Kütləvi infomasiya vasitələri, səhiyyə sahəsi, təhsil, kənd təsərrüfatı kimi bir sıra perspektivli sahələrin bizim daimi dəstəyimizə ehtiyacı var.
- Nə üçün dünya ictimaiyyəti Əfqanıstan hökumətinin "Taliban"a danışıqları anonim keçirmək barədə təklifini dəstəklədi? Bu taliblərə qarşı mübarizənin uğursuzluğuna dəlalət edirmi?
- Əfqanıstan hökuməti daim Konstitusiyaya riayət edən və burada gedən sülh prosesində iştirak etmək istəyən insanlarla danışıqlar aparmağa hazır olub. Hökumət demokratik şəkildə seçilib, parlament fəal işləyir və dəqiq Konstitusiya var. 2001-ci ilin sonunda taliblər rejiminin iflasından sonra, bütün tərəflərin ölkənin inkişafında vacib rol oynamaq üçün çox imkanı olub. Siz xatırlamalısınız ki, "Taliban" Əfqanıstanın qarşılaşdığı yeganə problem deyil. "Əl-Qaidə", əcnəbi yaraqlılar, narkotik ticarəti ilə bağlı kriminal qruplar, qanunsuz silahlı qruplaşmalar - bütün bunlar ölkədə sülh prosesini pozmaqla təhdid edirlər.
Əfqanıstan hökuməti bütün bu problemlərin həlli ilə məşğul olmalıdır. Regional tərəfdaşların mümkün olan yerdə kömək etmələrinin təşviqi üçün, Əfqanıstandakı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Pakistan və İranda da bölmələri var. Lakin beynəlxalq hərbi və mülki iştirak olmadan sülh əldə edilə bilməz. Və artıq söylədiyim kimi, o, Konstitusiyaya riayətə əsaslanmalı və əldə etdiyim nailiyyətlərə söykənməlidir.
- Sizcə, Əfqanıstandakı mövcud qeyri - sabitliyi necə aradan qaldırmaq olar? Oktyabrın 28 -də "cirqa"da (Əfqanıstan -Pakistan qəbilə ağsaqqaları yığıncağı) bağlanılmış sülh haqqında nə düşünürsünüz? O, regionda sabitliyi təmin edə bilərmi?
- Əfqanıstanla bağlı istənilən qərar, ilk növbədə, əfqan xalqına xidmət etməlidir. Bu vacibdir. Regionda gərginliyin azaldılmasının çox vacib əhəmiyyəti var. Əfqanıstan və Pakistan arasında münasibətlərin yaxşılaşması gələcəyə real ümidlər əlamətidir. Prezident Kərzai [Əfqanıstan prezidenti Hamid Kərzai] prezident Zərdarinin [Pakistan prezidenti Asif Əli Zərdari] inaqurasiyasında iştirak edib. Beləliklə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatında görürük ki, Əfqanıstan və Pakistan bütün səviyyələrdə danışıqlar aparır və biz bacardığımız qədər onlara kömək etməyə hazırıq. Beynəlxalq ictimaiyyət onlara kömək etmək üçün burdadır.
- Türkiyə və Səudiyyə Ərəbistanı Əfqanıstan hökuməti və "Taliban" hərəkatı arasında vasitəçilikdə hansı rolu oynaya bilər?
- Əfqanıstan hökuməti lazım hesab etdiyi istənilən ölkəni əməkdaşlığa çağıra bilər. Türkiyə və Səudiyyə Ərəbistanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının üzvləridir və onların xidmətləri digər qonşu ölkələrin xidmətləri kimi alqışlanacaq. Biz hamımız anlamalıyıq ki, Əfqanıstandakı vəziyyət çox vacib əhəmiyyət daşıyır və hər kəsin daimi işinə ehtiyac duyur.
- 2009-cu ildə prezident seçkilərində iştirak edəcək seçicilərin qeydiyyatı prosesini necə qiymətləndirərdiniz?
- Əfqanıstanın Müstəqil Seçki Komissiyasının apardığı seçici qeydiyyatı çox yaxşı gedir. Oktyabrın əvvəlindən 14 əyalətdə 900 mindən çox insan qeydiyyata alınıb ki, onların 38 faizini qadınlar təşkil edir. Hələ ki, onların nə qədərinin bir müddət əvvəl qeydiyyata alınmış, nə qədərinin isə əvvəlki qeydiyyat vərəqəsini itirən və yenidən qeydiyyatdan keçmiş şəxslər olduğunu söyləmək çətindir.
Vurğulamaq vacibdir ki, bütün bunlar ədalətli və inam doğuran seçkilərin keçirilməsini təmin etmək üçün edilir. Əfqanıstanın demokratik institutlarının möhkəmləndirilməsi üçün bu seçkilər çox vacibdir. İnsanlar sülh istəyir, işləmək istəyir, inkişaf etmək istəyirlər. Son bir neçə ildə çox şey baş verib. Və qarşıda hələ çox vacib işlər var.
Müəlliflə əlaqə saxlamaq üçün elektron ünvan: [email protected]