Azərbaycan, Bakı, 13 avqust / Trend , Müxbir D.Xatınoğlu/
Əhmədinejadın birinci dövr presidentlik dövründə 11 nazirin işdən uzaqlaşdırması və 12 nüfuzlu təşkilatın rəhbərlərini, dəfələrlə dəyişməsinə olan etirazlar göstərir ki, ikinci dövr prezidentliyində tutduğu mövqeyi dəyişməsə, daha çox problemlər və etirazlarla üzləşəcək.
Britaniyada fəaliyyət göstərən iranlı professor Əli Ənsarı Trend -a bildirib ki, iqtidarda olan konservativlər düşərgəsinin əksər hissəsi Əhmədinejadın təkbaşınalığından narazidir.
Mehr agentliyinin məlumatına əsasən, Mahmud Əhmədinejad parlament nümayəndələri ilə görüşündə bildirib ki, növbəti həftə nazirlik vəzifələrinə nəzərdə tutduğu şəxsləri təsdiq olunmaq üçün parlamentə tanıtdıracaq. İqtidarda olan konservativlərin nüfuzlu nümayənsdəi Əli Mütəhhəri Mehr agentliyinə bidlirib ki, Əhmədinejad nümayəndələrlə nazirliyə namizədləri haqda yetərincə məsləhətləşmir. Prezidentliyə sabiq namizəd, Ali Məsləhət Şurasının Baş katibi Möhsün Rızayi isə, İran spikeri Əli Laricaniyə açıq məktub yazaraq, bildirib ki, parlament nazirliklərə namizədlərin təsdiqində daha ciddi olmalıdır. "Nazirliklərə namizədlər təcrübəli və bacarıqlı olmalıdırlar"- deyə, Rızayi vurğulayıb.
Ekpertlərin fikrincə, Əhmədinejadın yeni nazirlər kabinetinin təsdiq olunması rahatlıqla olmayacaq.
Britaniyanın Çətəm Haus tədqiqat mərkəzinin üzvu və St Andrews universitetinin İran Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri Pr.Əli Ənsari hesab edir ki, Əhmədinejadın mövqeləri və addımları konservativləri parçalyır. "Bir müddətdir ki, konservativlərin Əhmədinejadın tutduğu mövqeinə olan mənfə münasibətlərilə bağlı əlamətlər görünür"- deyə, Ənasri elektron poçt vasitəsilə çümə axşamı bidlirib.
Əhmədinejad and içmə mərasimindən bir həftə qabaq, Təhlükəsizlik Nazirliyinin rəhbəri Möhsün Ejeini (Mohsen Edjei) vəzifədən uzaqlaşdırıb, hansı ki, bu addım konservativlərin mənfi rekasiyası ilə üzləşdi.
Təhlükəsizlik Nazirliyinə bağlı olan nüfuzlu təşkilatların birisinin rəhbəri adının açıqlanmaması şərtilə Trend -un "parlament, konservativlər və Əhmədinejadın əməkdaşlıqlarının prespektivləri" haqda sualına yeganə münasibəti bu olub ki, "Əhmədinejadın son addımlarına görə, şəxsən mən onun hakimiyyətinin legitimliyinə inanmıram". O, konkret "son addımların"-ın nədən ibarət olduğu haqda fikir bildirməkdən imtina edib.
Müxalifətə baxmayaraq, Əhmədinejadı müdafiə edən qüvvələr də az deyil. Iki gün bundan əvvəl, konservatorların əsas ideoloqu Ayatollah Mesbah Yəzdi bildirib ki, "Prezidentə itaət etmək, Allaha itaətlə eyni şeydir". İranın siyasi proseslərini izləyən bir çox ekspertlərin fikrincə, Əhmədinejadın ən əsas dəstəyi hərbçilər, xüsusilə İran İnqilab Keşilçiləri Korpusu (Sepah) və Konullu İnqilabçılar (Bəsic)-dir.
Sepahın yaranmasında əsas rolu olan, sabiq dini rəhbər İmam Xomeynini 1979-cu il İrana gəldiyi somoliotda müşayiət edən Möhsün Sazegara Trend -a bildirib ki, Əhmədinejadın hazırkı hakimiyyəti "hərbi vasitə ilə gizli dövlət çevrilişi" nəticəsində qurulub və legitimliyi sual altındadır.
Hazırda Vaşinqtonda fəaliyyət göstərən Sazegara hesab edir ki, İranda prezident seçkilərinin nəticəsinə etiraz edənlərin həbsi, ölümü və həbsxanada cindi təcavuza məruz qalma faktları konservativlər düşərgəsində böyük fikirayrılığına səbəb olub. "Hazırda, bir zaman Əhmədinejadı müdafiə edən deputatlar və rəsmilərin çoxu tutduqları mövqedən keri çəkilirlər və beləliklə Əhmədinejad rahatıqla parlamentdən nəzərlər kabinetinin təsdiqini qazana bilməyəcək"- deyə, Müasir İran Tədqiqat mərkəzinin rəhbəri Sazegara cümə axşamı telefonla bildirib.
Əhmədinejadın İyul ayında gəlinin atası olan İsfəndiyar Rəhim Məşayini vitse-prezident seçməsi də konservativlərin sərt reaksiyası ilə üzləşdi, hansı ki, İranın dini lideri Ayətullah Əli Xameneti Əhmədinejada məktub yazaraq, Məşayini vitse-prezidentlik vəzifəsindən uzaqlaşdırdı.
Ənsarinin fikrincə, konservativlər düşünürlər ki, Əhmədinejad onlarla daha çox məsləhətləşməlidir, lakin, Əhmədinejad belə hesab edir ki, president seçkilərində kəsin qələbə ilə 24 milyon səs qazanıb və 65 faiz səslərin sahibi olaraq, başqalalarını hökümətdə müdaxilə etdirməyə borclu deyil. "Xüsusilə də, Əhmədinejad parlament nümayəndələrilə nazirlik vəzifələrinə nərərdə tutduğu şəxslər haqda müzakirə etmək istəmir"- deyə, Ənasari hesab edir.
Prezident seçkilərinin nəticəsinə etiraz olaraq aksiyalarda 4000 nəfər həbs olunub, 30 nəfər ölüb və yüzlərlə müxalifətin nüfuzlu şəxsiyyətləti həbs olunub. Müxalifət liderləri Əhmədinejadın hakimiyyətinin legitimliyini tanımır. Parlamentin müxalifət deputatların 80 faizi (70-dən 57-si) Əhmədinejadln parlamentdə andiçmə mərasimində iştirak etməkdən imtina edib.
Moskva İnstitunun Yaxın Şərq və İsrail üzrə tədiqat mərkəzinin rəhbəri Yevgeniy Satanovski Trend -a bildirib ki, bundan sonra İrandakı islahatçılara güclü müxalifət demək olmaz və hər hansı bir problem törədəcəkləri istisnadır.
Satanovskiy hesab edir ki, Əhmədinejadın əsas problemi konservativlərlə olacaq. "Əhmədinejad seçkilərdən sonrakı aksiyaları Sepahın vasitəsilə sakitləşdirib. Əhmədinejad o zaman ki, Məşayini vitse-prezident seçdi və Xameneinin əmrini (Məşayini işdən uzaqlaşdırmağı bir həftə) gecişdirdi, konservativlərin dəstəyini müəyyən dərəcədə itirdi"- deyə, Satanovskiy Moskvadan elektron poçt vasitəsilə bildirib. Onun sözlərinə görə, Əhmədinejad Təhlükəsizlik nazirini vəzifədən uzaqlaşdırıb, bu Nazirliyin rəhbərliyini ələ keçirməklə də, koservativlər kampının qınağına tuş gəldi.
Parlamentdə azlıq təşkil edən müxalifətin 70 nümayəndəsi və islahatçılar düşərgəsinin liderlərinin Əhmədinejadın hakimiyyətinin legitimliyini tanımaması, həmçinin prezident seçkilərinin nəticəsinə etiraz edənlərin aksiyalarının davamı, Əhmədinejad hakimiyyətinə onsuz da əlavə problemdir.
Sazegara Satanovski-dən fərqli olaraq, hesab edir ki, xalqın etirazları artarsa, deputatlar daha da çox Əhmədinejadla conflekt yaşayacaqlar və bu ehtimal da var ki, Əhmədinejadın ikinci dövr hakimiyyəti tamamilə böhranla üzləşsin.