The Heritage Foundation-nın (ABŞ) Rusiya, Avrasiya və beynəlxalq enerji təhlükəsizliyi istiqaməti üzrə rəhbəri, politoloq Ariel Koen, xüsusi olaraq Trend üçün.
Rusiya Abxaziyadakı hərbi mövcudluğunu və bununla da bütün Cənubi Qafqazdakı hakimiyyətini bərqərar etməyə çalışır. Rusiya Ermənistandakı HHMQ komleksi sistemindən əlavə olaraq, regionda öz Hərbi-Hava Qüvvələrindən (HHQ) də ehtiyac olduqda yararlanmağa çalışır.
Qudaut yaxınlığındakı Bombora Cənubi Qafqazda ən böyük aerodromdur. Onun 4 kilometrlik uçuş-eniş zolağı vardır.
Uçuş-eniş zolağı dənizin təxminən 100 metrliyində yerləşir və bu təyyarələrə dəniz üzərində aşağı hündürlükdə uçmağa və uçuşun başlanğıc mərhələlərində düşmən radarları üçün görünməz olmağa imkan verir. Bunlar Türkiyə və Ukrayna da daxil olmaqla NATO ölkələrinə qarşı mümkün əməliyyatlar üçün vacib ola bilər.
Sovet dövründə Qudaut hərbi bazası qırıcılar, bilavasitə aviasiya dəstəyi və ağır hərbi nəqliyyat da daxil olmaqla bütün növ hərbi təyyarələri qəbul edə bilir. Əvvəllər aviabaza ayrı-ayrı paraşüt-desant alaylarını qəbul edirdi və sovet qırıcısı "Suxoy-27"-ni (NATO dəyərləndirilməsində "Dolanma"/ "Cinaha zərbə") qəbul etmiş ilk aviabazalardan biri olub. "Suxoy" qırıcısı həmçinin Bomboranın sərhədlərindən qıraqda da - 1992-1993-cü illərdəki gürcü-abxaz müharibəsi zamanı Gürcüstan qüvvələrinə qarşı fəaliyyət göstərirdi. O zamanlar baza rus hərbçilərinə məxsus idi.
ATƏT-in 1999-cu ildəki İstanbul Sammitində prezident Boris Yeltsin Rusiyaya Qudautdakı bazası da daxil olmaqla, Gürcüstandakı bazalarını tərk etməyi tapşırdı. Rus hərbi rəhbərliyi öz narazılığını gizlətmirdi.
2001-ci ildə Moskva bazanı tərk etdiyini, yəni Tbilisi tərəfindən periodik səsləndirilən tələbləri yerinə yetirdiyini bəyan etdi. Abxaziya XİN-i isə rus təyyarələrinin Qudautdan gözlənilən gedişdən sonra oradakı mövcüdluğunu dolayısı ilə təsdiqləmişdi, - Gazeta.ru xəbər verirdi.
Sonuncu 2008-ci il münaqişəsindən sonra Gürcüstan ordusu ilə Gürcüstanın qərbində döyüşən Rusiya Hava-Desant Qüvvələri (HDQ) Bomborada enmişdilər. Gürcüstandan savayı heç kim bu bazanı regiondakı sonrakı əməliyyatlarından çıxara bilməz.
Rus həbçilərinin bazanı tamamilə tərk edib-etmədiyi deyil, hazırda onların bu bazaya rəsmən qayıtması məsələsi gündəmdədir. Rusiya Müdafiə Nazirliyindəki mənbənin sözlərinə görə, Moskva Su-27S (Flanker), Su-25 (Frogfoot) hücumçu eskadrilyaları və bir neçə nəqliyyat təyyarəsi Аn-26 (Curl) daxil olmaqla təxminən 20 təyyarəni burada yerləşdirmək niyyətindədir. Eyni mənbə bazanın əsas məqsədinin "Gürcüstanın qabağının alınması" olduğunu bildirib.
Moskva həmçinin bəyan edir ki, Abxaziyadakı bərpa olunmuş aviabazanın məqsədi həm də 2014-cü il Soçi Olimpiadasının lazımi təhlükəsizlik səviyyəsinin təmin edilməsi üçün vacibdir. Ancaq bu izahat sadəcə gülüncdür.
Genişlənmənin dəyəri
Rus hərbi-dəniz, hava və quru qoşunlarının, həmçinin separatçı Abxaziyada, Kodor dərəsində 3700 dəstənin yerləşdirilməsi Cənubi Qafqaz ölkələrinin suverenliyinə, eləcə də Qərbə yönələn neft və qaz ixrac marşrutlarına təhlükəni artırır. Bu addım Rusiya ilə Avropa İttifaqı və ABŞ-ın münasibətlərini qaçılmaz olaraq korlayacaq və eyni zamanda Moskva və Tbilisi arasındakı münasibətləri "zəhərləyəcək".
NATO yeni baza ilə bağlı narahatçılığını dilə gətirib.
ABŞ və Aİ Rusiyanı 2008-ci il avqust müharibəsindən sonra Rusiyanın Abxaziyadakı hərbi mövcudluğunun məhdudlaşdırılmasına çağırış olan atəşkəsin elan olunması haqda müqavilənin pozulmasında ittiham edir. Rusiya isə öz növbəsində ABŞ-ı Tbilisiyə dəstək verməkdə və gürcü hərbi potensialının inkişafı və yenidənqurulmasına kömək etməkdə ittiham edir.
Rusiyanın Abxaziyadakı mövcudluğu, böyük ehtimalla, amerikan-rus münasibətlərində qarşıdakı onilliklər üçün xroniki xəstəlik və azara çevriləcək. Ancaq aydındır ki, bu, rus hərbi qüvvələrində heç kimi maraqlandırmır. Kremli də həmçinin.
Gürcüstanın Qara dəniz sahillərində əlavə hərbi gəmilər, qırıcılar və hərbçilər mövcudluğu ilə Rusiya, Tbilisi ilə strateji tərəfdaşlıq haqda Xartiya imzalayan ABŞ-ın mövqelərinin möhkəmliyini sınaqdan keçirir. Gürcü sahil sularının nəzarətə alınması üzrə rus cəhdinin daha ciddi nəticələri də ola bilər. Ola bilər ki, ABŞ İranla münaqişə zamanı gürcü limanları ilə Azərbaycana tədarük, yaxud Əfqanıstan və Mərkəzi Asiyada yerləşmənin təminatını etmək niyyətindədir.
Hazırda, Rusiyanın təzyiqi ilə "Manas" bazasının bağlanılması məsələsi gündəmdə olduğu zaman Gürcüstan, Azərbaycan, Türkmənistan və Özbəkistandan keçən quru və su marşrutları lazım olacaq.
2008-ci ilin yayında amerika hərbi gəmiləri müharibə qurbanlarına humanitar yardım etmək üçün gürcü sularına daxil ola bilirdi. Ortada duran sual isə bundan ibarətdir: gələcəkdə nə baş verəcək?
Müəllifin mövqeyi ilə Trend redaksiyasının mövqeyi üst-üstə düşməyə bilər