Azərbaycan, Bakı, 17 fevral / Trend , müxbir S.Ağayeva/
Trend -un Azərbaycanın İrana bu yaxınlarda təyin olunmuş Fövqəladə və Səlahiyyətli Səfiri Cavanşir Axundovla müsahibəsi
- Cənab Səfir, Siz Azərbaycan və İran arasındakı ikitərəfli əlaqələrin hazırkı vəziyyətini necə qiymətləndirirsiniz və Sizin fəaliyyətinizin yaxın perspektivlərdə nə kimi əsas prioritetləri var?
- Azərbaycan Respublikası və İran İslam Respublikası arasındakı ikitərəfli əlaqələr bu gün müxtəlif istiqamətlərdə inkişaf edir və müsbət tərəqqi etməkdədir.
Bizim qardaş və mehriban qonşuluq əlaqələrimizin əsasını və özünəməxsusluğunu tarixi, coğrafi, dini və mədəni yaxınlıq müəyyən edir.
Bizim mehriban qardaşlıq əlaqələrimizin möhkəm bünövrəsini qoyan ümummilli lider Heydər Əliyevin iki ölkə arasında inamlı əlaqələrin yaradılmasındakı müstəsna rolunu qeyd etməliyəm. Bu gün Prezident İlham Əliyev və Prezident Mahmud Əhmədinejad arasındakı əlaqələr iki ölkə arasındakı əməkdaşlığın çoxtərəfli inkişafına xüsusi töhfə verir.
İran İslam Respublikası ilə əlaqələr Azərbaycanın xarici siyasətində xüsusi yer tutur.
2009-cu ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin İrana səfəri zamanı hər iki tərəf üçün mühüm olan, əlaqələrimizin əhəmiyyət dərəcəsini özündə əks etdirən bir sıra sənədlər imzalanıb.
Həmçinin, ötən il Azərbaycan-İran Hökumətlərarası Komissiyanın növbəti iclası zamanı iki dövlət arasında siyasi, iqtisadi, mədəni əməkdaşlığın gələcək inkişafı üçün yeni imkanlar yaradan razılaşma əldə olunub. İqtisadi inkişaf sürətinə görə regionda lider olan Azərbaycan Respublikası İranla əlaqələrin genişləndirilməsində maraqlıdır.
Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun İrana rəsmi səfəri həmçinin çox məhsuldar olub. Yeni təyin olunmuş səfir kimi üzərimə düşən əsas öhdəliklərdən biri də əldə olunmuş razılaşmaların reallaşdırılması üçün bütün lazımi tədbirlərin həyata keçirilməsidir.
- Siz İran hökumətinin rəsmi şəxsləri ilə görüşlər keçirirsiniz. Həmin görüşlərdəki müzakirələr zamanı hansı məsələlər prioritet təşkil edir?
- İrandakı fəaliyyətimin ilk iki ayı ərzində İran hökumətinin bir çox rəsmi şəxsləri ilə görüşlər keçirə bilmişəm. Həmin görüşlərdə yalnız Azərbaycan-İran əlaqələrinin yüksək səviyyəsi deyil, həmçinin cari məsələlərin inkişafındakı maneələr də vurğulanıb. Hər iki tərəf ölkə prezidentlərinin səfərləri zamanı əldə olunmuş razılaşmalarda, planlarda, hər iki ölkədən olan yüksəkvəzifəli rəsmi şəxslərin görüşündə hazırlanmış iqtisadi layihələrdə, vətəndaşlarımızın sosial problemlərinin həllində işlərin həyata keçirilməsinin sürətləndirilməsinin vacibliyini xüsusi olaraq qeyd edib.
- Xəzərin sərhədlərinin müəyyən edilməsinə dair həll edilməmiş məsələ uzun illərdir ki, Azərbaycan və İran arasında qalır. Siz bu məsələdə və İran tərəfinin bu məsələnin həllini tapması yolunda hansısa irəliləyiş görürsünüzmü?
- Xəzər dənizinin sülh, stabillik və mehriban qonşuluq zonası olması üçün bu gün Xəzərsahili ölkələrin birgə səy göstərməsi lazımdır. Xəzər dənizinin hüquqi statusu haqqında Konvensiyanın hazırlanması üzərində işləyən xarici işlər nazirləri səviyyəsində işçi qrupu mövcuddur və bu gün çoxsaylı görüşlər keçirilir. Məndə olan məlumata görə, Xəzərsahili ölkələrin nəzərdən keçirdiyi məsələlərdə razılıq əldə olunub. Bu məsələyə, həmçinin İran Prezidenti cənab Mahmud Əhmədinejad və Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovun görüşü zamanı toxunulub, xarici işlər nazirləri qismində işçi qrupunun fəaliyyəti yüksək qiymətləndirilib, umumi razılaşmalara nail olma prosesində onun səylərinin davam etdirilməsinin vacibliyi xüsusi vurğulanıb.
- İran Naxçıvan Muxtar Respublikasının enerji təminatında mühüm rol oynayır. Bu il ərzində həmin istiqamətdə, xüsusilə də Naxçıvanın İran qazı ilə təmin edilməsi və nəqliyyat layihələri sahəsində hansısa yeni layihələr planlaşdırılıbmı?
- Biz İranın Ermənistanın təcavüzü nəticəsində blokadaya düşmüş Naxçıvan Muxtar Respublikasına göstərdiyi diqqəti qiymətləndiririk. Azərbaycan və İran arasında imzalanmış və Naxçıvan Muxtar Respublikasının yanacaq təminatında mühüm rol oynayan "Qaz mübadiləsi haqqında" müqavilənin xüsusi əhəmiyyəti var. Öz növbəsində, Azərbaycan tərəfi İranın şımal əyalətlərinin qış aylarında qaz, yay aylarında isə elektrik enerjisi ilə təmin edilməsinə kömək edir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının qaz şəbəkəsinin yenilənməsi layihəsinin həyata keçirilməsində, "Ordubad-Mazarad" SES-in tikintisində, Araz çayı üzərində körpünün inşasında, həmçinin Culfa-Ordubad avtomobil yolunun tikintisində İranın mühüm rolu var.
- Azərbaycan qazının İrana tədarükü üzrə uzunmüddətli müqavilənin həyata keçirilməsi ilə bağlı məsələ nə yerdədir? Sizin fikrinizcə, layihənin nə kimi siyasi və iqtisadi üstünlükləri var?
- Bu gün Azərbaycan müstəqil enerji siyasəti yeridir və öz enerji resurslarını müxtəlif marşrutlar vasitəsilə bütün dünyaya nəql etməyə üstünlük verir. Bu yaxınlarda ARDNŞ (Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti) və İranın Milli Qaz Şirkəti arasında danışıqlar aparılıb. Danışıqlar nəticəsində İrana qaz tədarükü barədə razılıq əldə olunub.
Qeyd etmək lazımdır ki, bu gün Azərbaycan öz enerji resurslarını bütün dünyaya tədarük edərək, o cümlədən İrana qaz ixrac edərək öz iqtisadi maraqlarını önə çəkir və öz enerji resurslarını dünya bazarı qiymətlərinə uyğun olaraq satmağa çalışır.
- Bu günlərdə Siz İranın vitse-prezidenti Həmid Bəqayi ilə görüşdünüz. KİV-in məlumatına görə, görüşlər zamanı dəniz-sərnişin reysinin açılışı üzrə işlərin fəallaşdırılması və İranda, xüsusən də İranın azad və xüsusi iqtisadi zonalarında Azərbaycan banklarının təsis edilməsi məsələsi müzakirə edilib. Mümkünsə, bu layihələr barədə danışın.
- İslam Respublikasındakı səfirlərin konfransı çərçivəsində İranın vitse-prezidenti, Turizm və mədəni abidələrin mühafizəsi İdarəsinin rəhbəri Həmid Bəqayi ilə təşkil edilən görüşdə müəyyən məsələlər müzakirə edilib. Əsas etibarilə, konfrans azad iqtisadi zonalar və onların imkanlarına həsr olunmuşdu.
İran tərəfi Ənzəli və Bakı arasında sərnişindaşıma reyslərinin, eləcə də gələcəkdə Əmirabad və Bakı-Nouşehr limanları arasında sərnişin və yükdaşımaların həyata keçirilməsində maraqlıdır.
Ənzəli-Bakı-Ənzəli sərnişin reysinin yerinə yetirilməsi üzrə 150 sərnişin üçün hesablanmış "Mirzə Kuçek Xan" gəmisi nəzərdə tutulub. Məlumdur ki, bu marşrut uzun illər istifadə olunub, lakin 1998-ci ildə onun işi dayandırılıb.
Təbii ki, dənizin sahilində yerləşən ölkələr kimi, biz həm sərnişin, həm də yükdaşımalarda dəniz yolundan istifadə etməliyik. Azərbaycan tərəfi Xəzərsahili dövlətlər arasında dəniz turizminin inkişafında maraqlıdır və İran tərəfinin bu təklifini təqdir edib.
- İranda həbs edilən azərbaycanlı alim Rəşid Əliyevin işi ilə bağlı hansı irəliləyişlər var? Hazırda İran həbsxanalarında neçə Azərbaycan vətəndaşı cəza çəkir və onların cəzalarının qalan hissəsini öz ölkələrində çəkmələri üçün Azərbaycan tərəfinə verilməsi ilə bağlı vəziyyət nə yerdədir?
- Mənim səfir kimi əsas vəzifələrimdən biri İrana səfər edən Azərbaycan vətəndaşlarının yaranan problemlərini həll etməkdən ibarətdir. Bununla əlaqədar, biz mütəmadi olaraq İranın Xarici İşlər Nazirliyi və müxtəlif dövlət strukturları ilə əlaqə saxlayırıq, mümkün olan qədər vətəndaşlarımızın problemlərini həll etməyə çalışırıq. Səfirliyin əməkdaşları həbsdə olan vətəndaşlarımızla müntəzəm görüşlər keçirir, lazım gəldiyi halda yerli qanunvericiliyə müvafiq olaraq onların hüquqi müdafiəsini həyata keçirir, bir sözlə, vətəndaşlarımızın hüquqlarının müdafiəsi üçün yerli qanunvericilik çərçivəsində bütün imkanlardan istifadə edirik.