Azərbaycan, Bakı, 6 noyabr / Trend , muxbir K.Zərbalıyeva/
Azərbaycanda məhkəmələr böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlərə görə əksər hallarda həbs qətimkan tədbiri seçir.
İnsan Hüquqları Üzrə Hüquqşünaslar Komitəsinin "Cinayət prosesində tərəflərin imkanlarının monitorinqi" layihəsi üzrə ötən ilin mayından cari ilin mayınadək 57 rayon (şəhər) və hərbi məhkəmələrdə aparılan monitorinq zamanı bu nəticəyə gəlinib.
Komitənin sədri Akif Əlizadə cümə günü Trend -a bildirib ki, monitorinq müddətində məhkəmələrə daxil olmuş böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlər üzrə 98 təqdimatın 97-si məhkəmələr tərəfindən təmin edilib.
Onun sözlərinə görə, qətimkan tədbiri qismində həbsin seçilməsi səlahiyyətinin prokurorluqdan alınıb məhkəmələrə verilməsi ciddi dəyişikliyə səbəb olmayıb.
"Məhkəmələr əsasən bütün hallarda prokurorluq tərəfindən daxil olmuş təqdimatları heç bir ciddi araşqdırma aparmadan təmin edirlər. Hətta böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlər üzrə də daxil olmuş təqdimatların məhkəmələr tərəfindən təmin edilməsi səviyyəsi gözlənildiyindən yüksək olub. Belə ki, mütəxəsislərin fikrinə görə, böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlər üzrə qeyd edilən səviyyədə həbsin seçilməsi ağlabatan sayıla bilməz", - deyə Əlizadə bildirib.
Komitə sədri bildirib ki, monitorinq müddətində həbs qətimkan tədbirinin seçilməsi üçün prokurorluq tərəfindən monitorinq aparılan rayon (şəhər) və hərbi məhkəmələrinə 1915 təqdimat daxil olub. Daxil olmuş təqdimatlardan 1888-si təmin edilib, 27 təqdimat təmin edilməyib.
Məhkəmələrin qətitmkan tədbiri ilə bağlı qəbul etdiyi qərarlardan 4 protest verilib, protestlərdən 3-ü təmin edilib, 1-i isə rədd edilib. Qəbul edilmiş qərarlardan14 şikayət verilib, şikayətlərin 5-i təmin edilib, 9-u isə təmin edilməyib.
İttiham tərəfinin həbs qətimkan tədbirinin seçilməsi üzrə məhkəməyə göndərdiyi 1915 təqdimatdan 98-i (təxminən 5.1%) böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlər üzrə, 1289-u (təxminən 67.3%) az ağır cinayətlər üzrə, 482-i (təxminən 25.2%) ağır cinayətlər üzrə, 46-ı (2.4%) xüsusilə ağır cinayətlər üzrə olub.
Monitorinq müddətində Xocavənd, Xocalı, Şuşa, Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan, Kəlbəcər, Laçın və Naftalan rayon məhkəmələrinə həbs qətimkan tədbirinin təyin edilməsi ilə balğı təqdimatlar daxil olmayıb.
Layihəni həyata keçirməkdə məqsəd məhkəmələr tərəfindən qətimkan tədbirlərinin seçilməsində ittiham və müdafiə tərəfinin imkanları barədə mövcud vəziyyəti öyrənmək, bu sahədə problemləri müəyyən etmək olub.
Monitorinqin nəticələri əsasında 3 hissədən ibarət hesabat hazırlanıb.
Hesabatın birinci hissəsində tutulma və həbsin milli və beynəlxalq qanunverciliklə tənzimlənən normalarının qısa xülasəsi, 2-ci hissədə milli qanunvericilikdə olan qeyri-müəyyən və ziddiyyətli məsələlər, qanunun bəzi hallarda ittiham tərəfinə verdiyi üstünlüklər, bu sahədə olan təcrübə,, 3-cü hissədə monitorinqlərlə əldə edilmiş ümumi nəticə qeyd edilib.
Əlizadə bildirib ki, Bakı şəhəri üzrə bütün rayon məhkəmələrində və respublikaının bir neçə rayon məhkəməsində monitorinq aparmaq mümkün olmayıb və qətimkan tədbirlərinin seçilməsi üzrə məlumatlar monitorinq qrupuna təqdim edilməyib. Həmin rayonların məhkəmə sədrləri yalnız Ədliyyə Nazirliyinin rəsmi razılığından sonra monitorinq aparılmasının mümkün olduğunu əsas gətirərək monitorinq aparılmasına icazə verməyiblər.
Bakı şəhərinin rayon məhkəmələri də daxil olmaqla ölkə üzrə 34 rayon (şəhər) məhkəməsində monitorinq aparmaq mümkün olmayıb, 7 rayon (şəhər) və hərbi məhkəməsində isə bir neçə ayı əhatə edən dövr ərzində monitorinq aparılıb.
Monitorinq nəticəsində məlum olub ki, həbs qətimkan tədbirinin seçilməsində müdafiəçinin iştirak etməməsi tez-tez təkrarlanır. Müdafiəçinin sözügedən proseslərdə iştirakı formal və yaxud da ümumiyyətlə olmadığından, hətta böyük ictimai təhlükə törətməyən cinayətlər üzrə də seçilmiş həbs qərarlarından şikayətlər verilmir.
Aşkar olunana problemlərdən biri də həbsdə saxlanılan şəxslərlə vəkillərin və onların qohumlarının qanunla nəzərdə tutulmuş qaydada görüşlərinə icazə verilməməsidir.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]