Azərbaycan, Bakı, 4 avqust /Trend, müxbir İlahə Məmədli/
"Standard & Poor's" kredit reytinqləri xidməti Azərbaycanın uzunmüddətli və qısamüddətli suveren kredit reytinqini "ВВВ-/А-3" səviyyəsində reytinq üzrə "Sabit" proqnozla təsdiqləyib.
Trend-in məlumatına görə, reytinq agentliyinin bazar ertəsi yaydığı məlumatda deyildiyi kimi, Azərbaycanın suveren reytinqlərinin təsdiqlənməsi S&P-nin belə bir rəyini əks etdirir ki, ölkədə neft hasilatı ilə bağlı gəlirlərin sürətli artımının qeydə alındığı əvvəlki dövrlə müqayisədə tədricən pisləşməyə baxmayaraq, hökumətin genişləndirilmiş təmiz aktivlərinin göstəriciləri və onun xarici kreditor mövqeyi kifayət qədər güclü olaraq qalır.
Məlumatda deyilir: "Genişləndirilmiş hökumətin gözlənilən büdcə kəsirinə və borc həcminin tədricən artmasına baxmayaraq, biz hesab edirik ki, bütovlükdə Azərbaycanın büdcə göstəriciləri ən yaxın iki ildə yüksək olaraq qalacaq".
Agentlik iqtisadi artım templərinin cüzi - 2013-cü ildəki 5,8 faizdən 2014-2017-ci illərdə təxminən dörd faizə qədər azalacağını - neft hasilatındakı durğunluqla bağlı neftin qiymətlərinin tədricən 2015-2016-cı illərdə təxminən 103 dollar/barelə qədər düşməsini və qeyri-neft sahələrində artım sürətlərinin ləngidilməsini proqnozlaşdırır.
Hesabat müəlliflərinin fikrincə, dövlət büdcəsindən əsaslı xərclərin ixtisarı, həmçinin iqtisadi artım templərinə təsir edəcək: "Bununla belə, proqnozlarımıza görə, ÜDM-in artması yeni neft-qaz yataqlarının inkişafına investisiyaların əhəmiyyətli axını, həmçinin ictimai sektorda maaşların və başqa sosial xərclərin bu yaxınlardakı artımı ilə dəstəklənəcək. Uzunmüddətli perspektivdə adambaşına ÜDM artımı təxminən üç faiz təşkil edəcək ki, bu da bütovlükdə müqayisə edilə bilən ölkələrin göstəricilərinə uyğundur. Bu halda əhalinin rifahının səviyyəsi nisbətən aşağı - ÜDM göstəricisi ilə 2014-cü ildə hər nəfərə 8 300 dollar səviyyəsində qalacaq".
Agentliyin qiymətləndirmələrinə görə, bir neçə ildən sonra, dövlət büdcəsinin profisitlə icra olunacağı müddət ərzində, 2014-2017-ci illərdə maliyyə göstəriciləri tədricən pisləşəcək və orta hesabla kiçik büdcə kəsiri ÜDM-in 1,5 faizinə yaxın təşkil edəcək: "Bununla belə, biz əsaslı xərclərin qismən ixtisarını gözləyirik. Əsaslı xərclərin payı 2013-cü ildə ümumi xərclərin demək olar ki, 40 faizini təşkil edib ki, bu da, fikrimizcə, büdcənin əhəmiyyətli elastikliyini təmin edir. Ortamüddətli perspektivdə gəlirlərin bazası, ehtimal ki, yüksək şəkildə cəmləşdirilmiş və neft sektorunun volatillik təsirinə meyilli qalacaq. Bizim qiymətləndirmələrimizə görə, büdcə gəlirinin təxminən 60 faizi birbaşa neft satışı, daha 10 faizi isə neft hasilatı sahələri ilə bağlıdır. Biz gözləyirik ki, gəlirlərin alternativ mənbələrini təmin edə biləcək vergi bazası əvvəlki kimi məhdudlaşdırılmış olacaq".
S&P hesab edir ki, neftin qiymətlərinin kəskin və davamlı düşməsi ilə şərtlənən konsentrasiya riskləri və maliyyə göstəricilərinin potensial pisləşməsi ölkə hökumətinin əhəmiyyətli likvid aktivləri ilə kompensasiya olunur. Bu aktivlər ARDNF-da - vəsaitləri xaricdə investisiya olunan büdcə ehtiyat fondunda yığılıb. 2013-cü ildə fondun aktivləri 2012-ci ildəki 34 milyard dollarla müqayisədə 36 milyard dollaradək (ÜDM-in 48 faizi) artıb.
Hesabat müəllifləri hesab edirlər: "Ölkənin xalis xarici aktivlərinin artması reytinqlərə müsbət təsir edə bilər. Onları makroiqtisadi mühitin xeyli yaxşılaşması, eləcə də aparılan struktur islahatların sürətlənməsi dəstəkləyəcək".
|
Azərbaycan Respublikası: əsas iqtisadi və maliyyə göstəriciləri |
(cont.) |
||||||||||
|
Genişləndirilmiş hökumətin xalis borcu, ÜDM % |
(4,1) |
(21,7) |
(32,1) |
(40,9) |
(44,9) |
(47,4) |
(49,3) |
(46,0) |
(41,9) |
(36,0) |
(29,8) |
|
Genişləndirilmiş hökumətin faiz xərcləri, gəlirlərin % |
0,0 |
0,0 |
0,0 |
0,5 |
0,6 |
0,6 |
0,6 |
0,8 |
1,0 |
1,0 |
1,4 |
|
Banklar qarşısında özəl sektorun öhdəlikləri*, ÜDM-in % |
16,6 |
18,1 |
23,4 |
21,2 |
19,1 |
23,2 |
26,5 |
29,4 |
30,2 |
30,3 |
30,5 |
|
İstehlak qiymətlərinin artım indeksi, % |
16,7 |
20,8 |
1,4 |
5,7 |
7,9 |
1,1 |
2,4 |
3,0 |
4,0 |
5,0 |
6,0 |
|
Xarici maliyyələşmədə ümumi ehtiyaclar /(XNN üzrə daxilolmalar + əlçatan ehtiyatlar), % |
60,8 |
50,7 |
57,9 |
52,7 |
57,9 |
57,8 |
61,7 |
64,4 |
67,7 |
70,2 |
74,7 |
|
Cari əməliyyat hesabının balansı, ÜDM-da % |
27,3 |
33,7 |
23,0 |
28,4 |
26,0 |
21,5 |
16,6 |
12,4 |
10,0 |
8,6 |
6,5 |
|
Cari əməliyyat hesabının balansı, XNN üzrə daxilolmaların %-i |
37,6 |
48,4 |
41,4 |
49,6 |
42,9 |
37,6 |
31,7 |
24,6 |
20,2 |
17,8 |
13,9 |
|
"Dar" xalis xarici borc, XNN üzrə daxilolmaların %-i |
(14,5) |
(36,2) |
(60,2) |
(76,1) |
(82,8) |
(95,0) |
(108,2) |
(104,8) |
(99,1) |
(90,7) |
(82,6) |
|
Xalis xarici öhdəliklər, XNN üzrə daxilolmaların %-i |
(2,1) |
(28,6) |
(48,3) |
(66,2) |
(72,8) |
(83,0) |
(95,1) |
(97,6) |
(96,5) |
(93,0) |
(85,2) |
Standard & Poor's-in analitiklərinin apardıqları suveren hökumətin krediti ödəmə qabiliyyətinin analizi beş əsas amilin qiymətləndirilməsinə əsaslanır: sistemin effektivliyinə və idarəetmənin mexanizmlərinə; iqtisadi artımın perspektivlərinə və iqtisadi strukturlarına; xarici likvidliyə və beynəlxalq investisiya mövqeyinə; hökumətin borc səviyyəsinin qiymətləndirilməsinin, maliyyə elastikliyinin və büdcə göstəricilərinin orta qiymətlərinə; maliyyə-kredit siyasətinin elastikliyinə (5). Hər amil "1"dən ("çox yüksək") "6"-ya ("çox aşağı") qədər cədvəl üzrə qiymətləndirilir.