Politoloq: RF XİN millətlərin müqəddəratını təyini və ərazi bütövlüyü prinsiplərini uzlaşdıra bildi
Bakı-Trend:
RF XİN rəsmisi M. Zaxarova İraq kürdlərinin müstəqillik referendumu keçirməsinə Rusiya dövlətinin münasibətini açıqladı. İraq kürdləri İraqın milli sərhədləri daxilində öz müqəddəratlarını təyin etməlidirlər. Bunu Trend-ə Siyasi İnnovasiya və Texnologiyalar Mərkəzinin direktoru, politoloq Mübariz Əhmədoğlu deyib.
Onun sözlərinə görə, Rusiya ərazi bütövlüyü prinsipləri ilə millətlərin öz müqəddəratını təyin etmə prinsipini uzlaşdıran formulu ortalığa qoydu. Bu, Rusiyanın dövlət olaraq mövqeyidir. Rusiya Suriyada İŞİD-ə qarşı mübarizə aparır. Rusiyanın Suriyadakı İŞİD-ə qarşı mübarizəsi İraqı da İŞİD-ə qarşı mübarizəyə ruhlandırır. İraq bu istiqamətdə heç də kiçik olmayan qələbələr qazanıb. Həm Suriya, həm də İraq polietnik və polikonfessional dövlətlərdir. Yaxın Şərqin bütün dövlətləri polietnik və polikonfessionaldır:
"RF Yaxın Şərqə yenidən qayıdıb və uzun müddət bu regionda qalmaq niyyətindədir. Yaxın Şərqin hakim elitasında Qərbin siyasəti ərazi bütövlüyünün pozulması, dövlətlərin parçalanması assosiasiyası yaradır. Yaxın Şərqdə hamı ABŞ-ı dövlətləri dağıdan güc kimi tanıyır. RF-in siyasəti Qərbin Yaxın Şərq siyasətindən fərqli olmalıdır. Dövlətlərin ərazi bütövlüyünə verdiyi dəstək bu baxımından Rusiyanı Yaxın Şərq siyasətinin mühüm lokomotivlərindən biri olacaqdır. Eyni zamanda Rusiya ərazi bütövlüyü prinsipləri ilə millətlərin öz müqəddəratını təyin etmə prinsipi ilə uzlaşdırmaqla həm də Helsinki yekun aktının prinsiplərinə sadiqliyini nümayiş etdirir. V.Putin ərazi bütövlüyü və ya sərhəd toxunulmazlığı kimi Avropa dəyərini Yaxın Şərqə daşıyır.
Millətlərin öz müqəddəratinı təyin etmə prinsipi ərazi bütövlüyü prinsipi içərisində reallaşması yeni olmasa da, RF-in bu yanaşma tərəfində olması çox vacib məsələdir. Söhbət təkcə Rusiyanın özünün çox millətli dövlət olmasından getmir. Söhbət V.Putinin beynəlxalq aləmdə prinsip tərəfdarı kimi mövqeyinin möhkəmlənməsindən gedir. Bu kontekstdə V.Putinin bir az öncə V.Lenini tənqid etməsinin səbəbləri aydınlaşır. Amma tarixin daha vacib qanuna uyğunluğu var. Gələcək zaman keçmiş zamanın üstündə qurulub. Əgər RF XİN millətlərin öz müqəddəratını təyin etmə prinsipini yalnız Yaxın Şərq regionunda ərazi bütövlüyü prinsipi içərisində reallaşmasının tərəfdarıdırsa, bu çox ciddi səhvdir. MDB məkanındakı proseslərə də bu kontekstdən yanaşılmalıdır və RF XİN MDB məkanında öz müqəddəratını təyin etmək istəyən millətlərə beynəlxalq hüquqi baxımından mənsub olduğu dövlətlərin sərhədlərini göstərməlidir. Bunu mümkün qədər tez etməsi lazımdır.
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi kontekstində Ermənistanın ərazi bütövlüyü prinsipini inkar etməsi bu dövlətin mövcudluğunu şübhə altına qoyub.
MDB məkanı birbaşa RF-in ərazisinə söykənir. Yaxın Şərq regionun isə RF-lə coğrafi təması yoxdur. Yaxın Şərq regionunda milli sərhədləri dəstəkləməkdə uğur əldə etmək üçün RF MDB dövlətlərinin milli sərhədlərinə dəstəyini xeyli artırmalıdır.
RF uzun müddət MDB-də ərazi bütövlüyü prinsipinə lazımı dəstək vermədi. Ona görə, MDB indi xeyli zəif qurumdur. RF-in ərazi bütövlüyü prinsipinə lazımı dəstək verməməsi AİB-in də formalaşmasını çətinləşdirir; Bu kontekstə MDB-nin problemləri sanki AİB-ə ekstrapolyasiya olunub.
AİB üzvü olan Ermənistan bu məsələdə ən əsas dezinteqratordur. AİB üzvü olan Ermənistan RF-in bütün göstərişlərini yerinə yetirir. Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü tanımırsa, bunun bir neçə səbəbi ola bilər. Səbəblərindən biri də Rusiyadan Ermənistana tərəf belə göstərişin gəlməməsidir".
