Azərbaycan, Bakı, 28 avqust / Trend , müxbir Ü.Sadıxova /
Trend -un Yaxın Şərq redaksiyasının ABŞ Prezidenti Barak Obamanın müsəlman məsələləri üzrə müşaviri, ABŞ Məsləhət Şurasının dini tərəfdaşlıq və qonşuluq məsələləri üzrə üzvü Dalia Mocahedlə müsahibəsi
- Müsəlman dünyası Barak Obamanın Qahirədəki nitqini "ABŞ-İslam münasibətlərində yeni səhifənin açılması"nda irəliyə addım kimi qiymətləndirdi. Belə olan halda ABŞ Administrasiyası müsəlmanlarla yeni dioloqun irəliləyişi üçün hansı addımları atmalıdır? Öz növbəsində müsəlman dünyası dialoqun təşviqi planının irəliləyişində ABŞ-a komək üçün nə etməlidir?
- ABŞ əvvəlcə münasibətlərin əsasında duran problemləri başa düşməlidir. Bu, müsəlmanların ABŞ-ın İraqda və Əfqanıstandakı müharibə, eləcə də davam edən İsrail-Fələstin münaqişəsi kimi birbaşa və dolayısı ilə müdaxilə etdiyi silahlı qarşıdurmalar səbəbindən ortaya çıxan qəzəbidir. Müsəlmanlar daha da uzaqlaşıblar. Çünki onlar hesab edirlər ki, ABŞ İslama hörmət etmir, regionda hakim olmaq və onu istismar etmək istəyir.
Müsəlmanlar da amerikalıların onları necə başa düşdüyünü anlamalıdırlar. Amerikalıların münasibətlərin gərginləşməsinin əsas səbəbi hesab etdiyi başlıca problem əlbəttə ki, müsəlmanların onlara qarşı törətdiyi sərt ekstremizmdir. Müsəlmanlar da dünyada Birləşmiş Ştatlar sakinləri kimi sərt ekstremizmlə narahat edilirlər. Odur ki, bu problem ümumidir. Bundan başqa, müsəlmanlar bütün dünyada amerikalılar kimi terrorizmi pisləyirlər. Lakin müsəlmanlar kim olduqlarını danışmaqdansa, dünyaya özlərinin həqiqətən də kim olmalaını göstərməlidirlər. Onlar dünyəvi problemlərin konstruktiv həlli ilə bu məsələdə maraqlı olan planet sakinləri kimi irəli getməlidirlər.
- İslamofobiya müsəlman dünyası və ABŞ üçün əsas problem olaraq qalır. Necə fikirləşirsiniz, bu problem ABŞ və müsəlman ölkələrinin iştirakı ilə siyasi həll tələb edirmi?
- Hesab edirəm ki, islamofobiya və ya digər mövhumatlar qanunverici məhdudiyyətlərlə deyil, maarifləndirmə yolu ilə həll edilməlidir.
- Qərb dünyası israr edir ki, İslam ictimaiyyətində dini və siyasi parçalanma müsəlmanlarla dialoqun inkişafına mane olur. Daxili müsəlman parçalanması İslamın Qərbdə qəbul edilməsinə nə dərəcədə mənfi təsir göstərir?
- Hesab edirəm ki, 1,5 milyard nəfərin (müsəlmanların) bütün məsələlər üzrə razılığa gəlməsini gözləmək qeyri-real olardı. Sadəcə ona görə ki, bunu yüzlərlə dini istiqamətlərə bölünmüş xristianlarda görmürük. Müsəlmanlar yeganə monolit qrup deyillər. Maraqlı cəhət ondadır ki, iş dindaxili dialoqa gələndə, müsəlmanlar da eyni problemlə qarşılaşır və xristianlardan kiminlə dialoq apara biləcəklərini soruşurlar. İstənilən halda cavab belədir: hər bir cəmiyyətin zəngin dəyərləri həqiqilik və effektivlik üçün dialoqda təqdim olunmalıdır.
Başqa cür desək, müsəlmanlar fəal olmalıdırlar ki, müsəlman müxtəlifliyindən münaqişə və zorakılıq yaratmaq məqsədi ilə istifadəyə imkan verməsinlər. Bu, onların digər cəmiyyətlərlə münasibətlərindən başqa, müsəlmanların özlərinin inkişafı və rifahı üçün vacibdir.
- Azərbaycan öz dini tolerantlığı ilə məşhurdur. Bu, İslam və Qərb cəmiyyətləri arasında yaxınlaşma üçün model ola bilərmi?
- Azərbaycan zəngin tarixə malik, çoxçeşidli cəmiyyətdir və onun xalqı öz irsi və mənsubiyyəti ilə fəxr edir. Lakin hesab edirəm ki, belə güclü modellərlə hamını razı salmaq mümkün deyil. Hər bir cəmiyyətin bu və ya digər qərarı öz unikal xarakterinə uyğunlaşdırması lazımdır.
Məqalə müəllifi ilə əlaqə ünvanı: [email protected]