Bakı. Trend:
"Ekonomiks" Beynəlxalq İqtisadi Araşdırmalar Birliyi manatın üzən məzənnəyə keçməsi ilə bağlı bəyanat yayıb.
Bəyanatda deyilir ki, dünya bazarlarında neftin qiymətinin son il yadrm ərzində üç dəfədən çox aşağı düşməsi və bu prosesin cari ilin oktyabr ayının əvvəlindən başlayaraq daha da sürətlə getməsi iqtisadiyyatı neftlə bağlı olan ölkələrdə milli valyutaların dəyərdən düşməsi prosesini də sürətləndirdi: "Cari il ərzində neftin qiymətlərinin bir barel üçün 50-60 dollar həddində dəyişməsi bu qiymətlərdə ciddi dəyişikliklərin baş verməyəcəyini vəd etsə də, sentyabr ayının son günlərində dünya siyasi müstəvisində baş verən münaqişələrin daha ciddi xarakter alması nəticə etibarilə situasiyanı tamamilə dəyişdi. Bir sözlə, bu proses Rusiyanın Suriyaya hərbi müdaxiləsindən sonra daha da sürətləndi və nəticə etibarilə son iki ay yarım ərzində neftin dünya bazarlarındakı qiymətləri 30%-ə qədər ucuzlaşdı".
Qeyd olunur ki, İranın neft ixracına qoyulmuş embarqonun aradan qaldırılması, OPEK-in son dövrlərdə neft hasilatının vəziyyətinə nəzarət etmək məqsədilə bu hasilatın azaldılmasına yönəlmiş toplantılarının nəticəsiz qalması, ABŞ-ın neftin ixracına qoyduğu qadağanı götürməsi və ABŞ Federal Rezerv Sisteminin dolların uçot dərəcəsini 0,25% artırması, bu sıradan olan əsas məsələlərdir: "İqtisadiyyatı neftlə bağlı olan qonşu Rusiya və Qazaxıstan artıq öz milli valyutalarını üzən məzənnəyə keçiriblər. Üzən məzənnəyə keçdikdən sonra rus rublu öz dəyərinin 125%-ni, Qazaxıstan təngəsi isə 85%-ni itirib. Mətbuat səhifələrində bu mövzudakı çıxışlarımızda dünya bazarında neftin bir barelinin qiymətinin 50-55 dollar civarında olduğu halda Azərbaycanda kəskin devalvasiyanın baş verməyəcəyinə dair fiikirlər səsləndirmişdik. Lakin son günlər neftin qiymətinin 36 dollar səviyyəsinə qədər uçuzlaçması manatın taleyi ilə bağlı gözləntilərin müəyyən qədər dəyişməsinə gətirib çıxardı və biz yaranmış şəraitdə Azərbaycan manatının məzənnəsinin uzun müddət inzibati yolla eyni səviyyədə saxlanılmasını real hesab etmədik. Mövcud reallıqlara əsaslanaraq mətbuatdakı çıxışlarımızda Mərkəzi Bankın mili valyutamızı üzən məzənnəyə hazırlamalı olduğunu dedik, cəmiyyəti bütün situasiyalara hazır olmağa çağırdıq. Hesab etdik ki, zamanı çatanda Mərkəzi Bank üzən məzənnəyə keçidlə bağlı qərar verəcək. Vəziyyəti hamıdan daha yaxşı təhlil etmək imkanları olan Mərkəzi Bank və onun rəhbərliyi bu addımı atmağın vaxtının məhz bu gün çatdığını bəyan etdi. Bu zəruri bir addım idi və yaranmış vəziyyətdə onun alternativi yox idi".
Birlik hesab edir ki, yaranmış vəziyyətin vətəndaşlarımıza az ağrılı olması üçün hökumət və Mərkəzi Bank tərəfindən bir sıra addımların atılması zəruridir: "Hökumət gömrük və vergi sahəsində yumşaldıcı tədbirlərin həyata keçirilməsi istiqamətində təxirəsalınmaz addımlar atmalıdır. Mərkəzi Bank isə dollarla kredit öhdəliyi olan vətəndaşların vəziyyətinin yüngülləşdirilməsi məqsədilə banklara xüsusi tövsiyələr paketi hazırlayıb göndərməli və onların icrasını ciddi nəzarətdə saxlamalıdır".