...

İran uzaqmənzilli raketlərə nüvə başlığı quraşdıra bilər - İsrail və İran ekspertləri

Dünya xəbərləri Materials 22 Dekabr 2009 15:33 (UTC +04:00)
Sentyabrın 26-da MAQATE Hakimlər Şurası İranın nüvə proqramına qarşı yeni Qətnamə qəbul etdikdən sonra rəsmi Tehranın daha 10 yeni nüvə zənginləşdirmə mərkəzi yaradacağı barədə dərhal məlumat yayması və daha sonra isə Siccil II adlı ballestik raketi sınaqdan keçirməsi Qərbin bu ölkənin nüvə proqramı ilə narahatlığını artırıb.
İran uzaqmənzilli raketlərə nüvə başlığı quraşdıra bilər - İsrail və İran ekspertləri

Azərbaycan, Bakı, 22 dekabr / Trend , müxbir D.Xatınoğlu/

Sentyabrın 26-da MAQATE Hakimlər Şurası İranın nüvə proqramına qarşı yeni Qətnamə qəbul etdikdən sonra rəsmi Tehranın daha 10 yeni nüvə zənginləşdirmə mərkəzi yaradacağı barədə dərhal məlumat yayması və daha sonra isə Siccil II adlı ballestik raketi sınaqdan keçirməsi Qərbin bu ölkənin nüvə proqramı ilə narahatlığını artırıb.

İran altı ay bundan əvvəl BMT Təhlükəsizlik Şurası (TŞ) daimi üzvlərinin İranın nüvə proqramı ilə bağlı iclası ərəfəsində də "Peyğəmbər Əkrəm II" raketini sınaqdan keçirmişdi.

Qərb İranın nüvə proqramının hərbi məqsəd daşıması və bu ölkənin nüvə proqramı ilə ballestik raket istehsal etməsi arasında hansısa əlaqənin olmasından şübhələnir, İran isə qətiyyətlə bunu rədd edir. MAQATE-nin məruzələrində isə İranın nüvə proqramının hansı məqsəd daşıması ilə bağlı heç bir konkret fikir yoxdur.

İsrail Müdafiə Nazirliyinin Avropadakı missiyasının sabiq Baş direktoru Uzi Eilam İranın nüvə proqramı və ballestik raket istehsalı arasında hansısa bir əlaqənin olması barədə Trend -a bildirib ki, yalnız Qərb deyil, dünyanın bir çox ölkələrinin kəşfiyyat xidmətləri bu qənaətdədirlər ki, İran nüvə silahı "istehsal etmə qabiliyyəti"i qazanmaq uğrunda çalışır.

Onun sözlərinə görə, İranın nüvə silahı istehsal etməsi yalnız raket formatındə deyil, qırıcı təyyarələr tərəfindən daşınan nüvə bombaları formatında da mümkündür, necə ki, ABŞ II Dünya Müharibəsində Xirosima və Naqasaki şəhərlərini nüvə bombası daşıyan təyyarələrlə bombardman edib.

İranın ilk raketdən istifadə təcrübəsi 1980-88 illərdə İraqla müharibəsi zamanına təsadüf edir. O zaman İran Liviyadan aldığı 20 yaxın mənzilli Oskad raketlərilə 50 gün mütəmadi olaraq İraqın şəhərlərini bombardman etmişdi. Müharibədən sonra isə həmin raketin bəzi detallarını Çin, Rusiya və Şimalı Koreyadan almaqla, Şahab I və II raketlərini istehsal etdi. İran 2000-ci ildə 1200 km məsafəni hədəfə alan Şahab III raketini uğurla sınaqdan keçirərək, 2003-cü ildə bu növ raketi sənaye miqyasında istehsal etməyə başlayıb.

İran 2009-cu ilin may ayında ilk dəfə olaraq bərk yanacaqlı və mobil platforma Siccil raketini sınaqdan keçirib. Bu raket Şahab-dan fərqli olaraq mobil platforma olduğuna görə atışdan qabaq məhv edilməsi çətindir, həmçinin atılmağa dərhal hazıdır (Şahab-a atılmamışdan qabaq maye yanacaq yükləmək üçün 10 dəqiqə vaxt lazımdır). Siccil II-nin ikinci sınağı isə keçən həftə həyata keçirilib.

Siccilin Sahab III raketlərindən digər fərqi budur ki, Sahab III raketləri birdəfəlik atış sisteminə, Siccil II isə iki mərhələli atış sisteminə malikdir.

Glasqo Universitetinin iranlı professoru Rza Təqizadə Trend -a bildirib ki, İran raketlərinin başlığı partlayıcı maddələrdən əlavə, qeyri-ənənəvi maddələr (Non-conventional) və nüvə daşıya bilər.

İsrailin Milli Təhlükəsizlik İnstitutunun Araşdırmalar Mərkəzinin baş əməkdaşı Eilamın fikrincə, İran istehsal etdiyi raketlərə nüvə başlığını quraşdıra bilsə, beynəlxalq ictimaiyyət üçün daha da təhlükəli olacaq. "Hazırda İran raketlərinin sayını artırıb və çalışır ki, uçma məsafələrini də 2000-3000 km artırsın", - Eilam elektron poç vasitəsilə çərşənbə axşamı bildirib.

Lakin, Təqizadənin fikrincə, İran öz sərhədləri çərçivəsində raketləri sınayır. "İranın ən uzaq sərhədləri arasındakı məsafə 2200 km-dir, buna görə də faktiki olaraq, İranın 2000 km-dən uzaq məsafəni hədəfə alan raketləri sınaqdan keçirməsini dəqiq demək olmaz", - Təqızadə telefonla Trend -a bildirib.

Britaniyada çalışan Təqizadənin fikrincə, hansısa bir raketin qabiliyyətindən əmin olmaq üçün dəfələrlə onu sınaqdan keçirmək lazımdır. Eilam isə düşünür ki, Siccil-2-nin texniki baxımdan keçmişdəki raketlərdən fərqlənməsə də, ikinci dəfə sınaqdan keçirilməsi və raketin uçma məsafəsinin 2000 km-dən uzağa getməsi diggətçəkicidir. "Bu sınaq raketlərin qabiliyyətinin daha da güclənməsini göstərir. Beləliklə də bu, İran hakimiyyətinin daha da uzaqmənzilli raketlərin istehsal edilməsi üçün növbəti addımıdır", -  İsrailin Nüvə Enerji Komissiyasının üzvu Eilam hesab edir.

Onun fikrincə, İranın yalnız sadə partlayıcı maddələr üçün uzaqmənzilli raketlərdən istifadə etməsi inandırıcı deyil. "Fikrimcə, İran çalışır ki, nüvə başlığını bu raketlərə quraşdırsın", - Eilam deyib.

Eilam da Təqizadə kimi düşünür ki, İran istədiyi zaman raketlərini nüvə başlığı daşıma qabiliyyətinə çatdırmağa nail ola bilər. Lakin, Eilamın fikrincə, heç kim bilmir ki, rəsmi Tehran buna necə nail olacaq, yaxud, onların dəqiq məqsədləri nədən ibarətdir. İsrail eksperti onu da əlavə edib ki, İranın hərbi planları çox gizli saxlanılır və bu məsələdə bəzi əlamətlər, göstəricilər və şübhəli addımlar var, lakin nə zaman, hansı yolla və necə nüvə bombasını yaradacaqları barədə heç kim qətiyyətlə fikir bildirə bilmir.

Məqalənin hazırlanmasında Ü.Sadıxova iştirak edib.

Xəbər lenti

Xəbər lenti