Trend -un Fars redaksiyasının İranın sabiq dini lideri İmam Xomeyninin Baş müşaviri və İran İslam İnqilabının birinci xarici işlər naziri İbrahim Yəzdi (Ebrahim Yazdi) ilə ekskluziv müsahibəsi
Keçən həftə, İran inqilabının 30 illiyi qeyd olundu, sizcə inqilabdakı hədəflər nə qədər doğrulub?
- İranda inqilab üç şüarla həyata keçirildi: Azadlıq, müstəqillik və İslam Respublikasının qurulması. Hazırda biz müstəqillik, heç bir xarici hakimiyyət bizə öz maraqlarını diktə edə bilmir. İkinci hədəf azadlıq idi, lakin çox açıq şəkildə deməliyəm ki, azadlıq indi də yoxdur. Üçüncü hədəfə (İslam respublikası) gəldikdə isə, İslam Respublikası qanun çərçivəsində tərif olunub. Buna görə də, o zaman gözlənilən İslam Respublikasının hazırda nə qədər doğruluğunu bəzi faktlarla müəyyən etmək olar. Birinci fakt konstitusiyadır. Konstitusiyasının 3-cü bəndində xalqın hüququ müəyyən olunub, lakin faktiki olaraq pozulur.
Sizin fikrinizcə, hazırda İran dövlətinin ən böyük problemi nədir və İrana tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyaların təsirini necə görürsüz?
- İran İnqilabının ən böyük problemi strukturların doğrulmamasıdır. Hələ də 30 ildən sonra, iqtisadi strukturlar öz yerini almayıb, "respublika" təməlləri möhkəm deyil. İranın nüvə proqramına görə, bu ölkəyə tətbiq olunan beynəlxalq sanksiyalara gəldikdə isə, İranın Qərblə problemləri sanksiyaların tətbiqi ilə həll olunası deyil. İranın neftdən gəlirləri çoxdur və bu səbəbdən Qərbə qarşı müqavimət göstərəcək.
İranda dini liderin hakimiyyət başında olaraq, tam səlahiyyətli olmasını necə dəyərləndirirsiniz?
Dini liderin dövlətin sədrliyində olması gələcəkdə hakimiyyəti dalana dirəyəcək.Yeganə yol, inqilab zamanı qəbul edilən konstitusiyaya qayıtmaqdır. Bu konistitusiyanı İmam Xomeyninin özü də imzalamışdı. İnqilabın ilkin konstitusiyasında "dini rəhbər"(Velayat-e Fagih) anlayışı yoxdur.
Bizim İranın hazıkı hakimiyyəti ilə əsas fikir ayrılıqlarımız konstitusiya, insan haqları və demokratiyadan ibarətdir. Biz yenə də qanun çərçivəsində, inqilabın ilkin hədəflərinə zidd olan məsələləri həll etməyə çalışırıq.
ABŞ prezidentli Barak Obamanın dəyişikliklə bağlı vədlərini necə düşünürsüz? İran-ABŞ münasibətlərinin bərpası mümkündürmü?
- Obama, ABŞ ictimaiyyətində olan dəyişikliyin nəticəsidir. O, dəyişiklik yaratmağa da qərarlı görünür. Bunu nəzərə alsaq, həm İran, həm də ABŞ müzakirəyə hazırlıqlarını bildiriblər, iki ölkə arasında olan buz divarın əriməsinə ümid etmək olar. Bununla bağlı, Tehrandakı İsveçrə səfirliyində ABŞ-ın mənafeyini qoruyan ofisin aktivləşməsi, həmçinin bu ofisdə konsulluq xidmətlərinin göstərilməsi iki ölkənin bir-birinə baxışlarının müsbətləşməsində təsirli ola bilər.